Descrizione diretta
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Conv. soppr. 267
Composito
membr. ff. I, 236, I'; tre cartulazioni: le prime due estese a entrambe le sezioni, la terza relativa solo alla sez. II; la prima cartulazione, di mano forse del sec. XVI-XVII, nel margine superiore esterno, numera tutto il volume I-CCXLI, con salto da CLXXXXVIIII a CCII per la caduta di due fogli e con salto da CCXXVIII a CCXXXII per la caduta dei tre fogli finali della sez. I; la seconda cartulazione, recente, a matita nel margine inferiore esterno, è limitata agli ultimi fogli e corregge la cartulazione precedente a partire da 200 fino alla fine; la terza cartulazione, relativa alla sez. II, è originale, nel margine inferiore esterno, e numera 1-8 i primi fogli (num. 227-234 secondo la cart. rec.); guardie membr. coeve alla legatura, num. rec. a matita nel marg. inf. I, I' ff. bianchi: le guardie (tranne Ir, con le segnature) e 209vb [= 211 per la cart. mod.]Legatura moderna (sec. XIX), in assi con dorso in pelle; sul dorso, che reca impressioni a secco, il titolo in capitali, impresso in oro: «Lectionarium et Passionale»Ente possessore Firenze, S. Maria degli Angeli, monastero OSBCam (sec. XIV ultimo quarto-XIX in.)Precedenti segnature G.I.5, Firenze, S. Maria degli Angeli, monastero OSBCam (a. 1729)Storia del manoscritto Il codice, un composito di due sezioni di elevata qualità grafica e decorativa, fu verosimilmente allestito per intero nel monastero fiorentino di Santa Maria degli Angeli, per uso degli stessi monaci. L'origine è sicura per la sez. I; la sez. II, limitata ad un fascicolo per mutilazione, può invece essere ricondotta al monastero degli Angeli sulla base del contenuto. Nel XVIII secolo il manoscritto si conservava «nello scaffale G, ordine primo» della biblioteca degli Angeli: è infatti registrato al f. 119r dell'inventario del 1729 (vd. scheda MEL, Spoglio inventariale e Baldelli Cherubini in bibl.). Il codice giunse nell'odierna sede nel 1809 a seguito delle soppressioni napoleoniche delle corporazioni religiose. La segnatura attuale si legge, vergata a penna e a matita al f. Ir, insieme alle segnatura, vergata a matita, 653 Angeli (Soppressioni 1809); nell'angolo superiore esterno di f. 1r a matita è ripetuto 653 4 (con il 4 forse riferito alla segnatura temporanea della Biblioteca Laurenziana). Nr. d'inventario: 206771.Bibliografia Catalogo manoscritti scelti f. 87r; Mombritius (fonte); Gaetano Vitae sanctorum (1657) (fonte); Acta primigenia Nicolai (1751) (fonte); Azevedo Vetus Missale (1754) (fonte); Heine Bibliotheca anecdotorum (1848) (fonte); Catalogus bibl. Carnotensis (1889) (fonte); Bonnet Passio Andreae (1898) (fonte); Hurst Beda Expositio in Luc. (1960) (fonte); Baldelli Cherubini Manoscritti (1972) p. 42 nr. 5; Grégoire Homéliaire (1972) (fonte); Dolbeau Notes (1975) (fonte); Bastiaensen Vitae (1975) (fonte); Cross Legimus (1977) (fonte); Biffi Giovanni di Salisbury (1990) (fonte); Corali Angeli (1995) p. 92; Maggioni Legenda aurea (1998) (fonte); Iter Liturgicum Italicum (1999) p. 72; D'Angelo L'opera agiografica (2002) (fonte); Licciardello Agiografia aretina (2005) p. 30; CSLMIt (2006) (fonte); Guglielmetti Testi agiografici (2007) pp. 265-279; Licciardello Passio (2018) p. 89
U.C. I (ff. 1-226)
datato a. 1377 gennaio 14Note datazione vd. colophon Luogo di copia Firenze, S. Maria degli Angeli, monastero OSBCam (a. 1377) membr. ff. 226; la numerazione corre nel modo seguente: I-CCXXVIIII (moderna; con errore al f. 186, num. CLXXXVII) e 200-226 (a correzione della precedente errata in numeri romani; la numerazioe qui seguita è ovviamente quella corretta); fascicoli 1-9 (8), 10 (4), 11-25 (8), 26 (6), 27 (7), 28 (8), 29 (4), 30 (3), 31 (2): il fascicolo 26 (ff. 197-202), oggi ternione, in origine era un quaderno: asportato il bifoglio centrale, con conseguente lacuna nel testo e salto nella numerazione antica (cfr. supra ); al fascicolo 27 (ff. 203-209), in origine quaderno, è stato asportato il foglio finale (il testo termina nella colonna a del verso dell'attuale ultimo foglio del fascicolo - f. 209 - e la numerazione romana è continua - CCXI-CCXII); il penultimo fascicolo (ff. 222-224) è composto da un bifoglio a cui è stato aggiunto, mediante una brachetta, un foglio alla fine (f. 224); richiami orizzontali, nell'intercolumnio, di alcune lettere o una-due parole, assenti nei fascicoli 27-31 (ff. 203-226) dimensioni: 500 x 340 ca. (ff. 1-221); 490 x 340 ca. (ff. 222-226); specchio di scrittura: 43 [334] 123 x 45 [100 (22) 100] 73 (f. 5r: 500 × 340); 43 [10/316] 120 x 47 [100 (22) 99] 71 (f. 223r: 489 x 339); rr. 33/ll. 32 (ff. 5r, 223r), rigatura a mina di piombo: visibile la foratura continua dal f. 222 in poi (fori di sezione triangolare)scritture e mani littera textualis; note generali sulla scrittura: una sola mano, in littera textualis di ottima qualità Presenza di note / correzioni Minimi interventi di correzione del copista a margine (i più cospicui ai ff. 158r e 165v), oltre ad alcuni rimandi interni, vergati in rosso (ff. 11v, 54r, 57v, 147v); quattro marginali (una nota al f. 53r e tre correzioni ai ff. 132r, 220r, 221v) coevi o di poco successivi e vari altri marginali di mano del sec. XVI-XVII (quasi sempre ripetizioni per esteso della parola scritta abbreviata nel testo; al f. 145r una nota di carattere liturgico) decorato: decorazione fiorentina, della scuola degli Angeli; dal f. 206r al f. 226v, probabile intervento di un diverso miniatore Iniziali semplici; Iniziali filigranate; Iniziali decorate: l'apparato decorativo comprende iniziali maggiori (di 6-11 righe di altezza) di due tipi: a motivi vegetali su fondo oro in apertura delle festività principali (undici, ai ff. 1r, s. Andrea; 59r, Purificazione della Vergine; 77r, s. Benedetto; 92r, arcangelo Michele; 99r, s. Romualdo; 102r, Natività del Battista; 103v, ss. Pietro e Paolo; 128v, Assunzione della Vergine; 143r, Natività della Vergine; 152v, dedicazione di S. Michele; 176r, Ognissanti), oppure intarsiate e filigranate in azzurro e rosso per gli incipit delle altre festività; iniziali medie (di 3 righe) fesse, in rosso con filigranatura in azzurro generalmente in apertura dei testi rubricati come sermones (ma al f. 61r in azzurro di 4 rr. più 2 di asta; al f. 108r, di 4 rr., per l'incipit di una lectio e al f. 149r, di 5 rr., per l'incipit di una passio ); iniziali minori semplici (di 2 righe, raramente di 3) in rosso solitamente all'inizio delle lectiones (con leggera filigranatura ai ff. 87v, 124v, 204r - incipit lezioni - e ai ff. 38v, 55v, 68v, 71v - incipit sermoni; per Ognissanti le sette lezioni successive alla prima, ai ff. 176v-180r, sono di 3/4 rr., fesse, alternate in rosso e azzurro e filigranate); iniziali nel testo riempite di giallo ed eccezionalmente (vd. f. 176rb) toccate di rosso. Dal f. 206r al f. 226v, la distinzione di tipologia tra le iniziali è più sfumata: le iniziali maggiori (5-10 rr.) sono intarsiate ma non sempre filigranate (ff. 206r, 217r); le iniziali medie (4 rr.) sono fesse e filigranate oppure intarsiate ma prive di filigranatura e poste in apertura sia di Sermoni, sia di Passioni e Vite (ff. 222r, 223v, 226r), sia anche di una Lezione (f. 208v: fessa, senza filigranatura); le iniziali minori (2 rr.) sono semplici in rosso tranne che ai ff. 210r-216v, dove sono alternate in rosso e azzurro rubricato
Colophon
A f. 198r: Completus est liber iste anno Domini M.CCC.LXXVI XIX kalend (as ) februarii in loco Sancte Marie de Angelis de Florentia cuius liber est iste. Deo gratias. Amen Ente possessore Firenze, S. Maria degli Angeli, monastero OSBCam (sec. XIV ultimo quarto-XIX in.)Passio sancti Andreae apostoli , ff. 1ra-4rb interrotto
Passio Iohannis [BHL 4320], Melito Sardianus pseudo , ff. 23ra-24rbexcerptum Homiliae [4], Paulus Diaconus n. 720/730, m. 797 ca. , ff. 210ra-212ra: 1 - Homilia in assumptione beatae Mariae virginisSermones , Augustinus Aurelius pseudo , ff. 212ra-213raSermo de conceptione beatae Mariae , Anselmus Cantuariensis archiepiscopus pseudo , f. 213ra-vbexcerptum Sermones , Augustinus Aurelius pseudo , ff. 213vb-215ra: 848 - Sermo de assumptione beatae Mariae (ps. Ildeph. Tolet. s. 8; ps. Hieron. epist. 10; ps. Max. Taur. s. XXXI, 11)Expositio Evangelii secundum Lucam , Ambrosius Mediolanensis episcopus , ff. 215va-216vb lb. III, 3-8, interrottoDe virginibus , Ambrosius Mediolanensis episcopus , ff. 216vb-218rb lb. II, capp. II-III, par. 6-19Homeliarum evangelii libri II , Beda Venerabilis n. 672/673 ca., m. 26-5-735 , ff. 218rb-219vb: I 4 - Homilia in adventu IVexcerptum Passio sanctorum Eugeniae, Prothi et Hyacinthi Romae mart. , ff. 219vb-221raPassio sancti Nemesii Romae mart. , f. 221ra-vbPassio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli , ff. 222ra-223vb interrottoBiblia sacra , ff. 24rb-25rb: Apocalypsisexcerpta Legenda aurea , Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , ff. 223vb-226ra cap. CLIVVita et miracula sancti Leonardi Nobiliacensis , f. 226ra-vb mutiloSermones , Augustinus Aurelius pseudo , ff. 25rb-26vb: 220 - Sermo 220 in natale sanctorum Innocentium III interrottoVita sancti Thomae Becket , Iohannes Sarisberiensis n. 1110/1120, m. 1182 ca. , ff. 26vb-29vbexcerptum Gesta sancti Silvestri I papae , ff. 29vb-33raSermones , Augustinus Aurelius pseudo , ff. 33ra-34vb: 1268 - De sancto Stephano (s. 382 olim dubius e PL XXXIX)Cento de natale sancti Iohannis evangelistae , ff. 34vb-36vbSermones , Augustinus Aurelius pseudo , ff. 36vb-37vb: 219 - Sermo 219 in natale sanctorum Innocentium IISermones , Augustinus Aurelius pseudo , ff. 37vb-38va: 218 - Sermo 218 in natale sanctorum Innocentium ISermones , Augustinus Aurelius pseudo , ff. 38va-39rb: 221 - Sermo 221 in natale sanctorum Innocentium IVVita sancti Nicolai [opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco], Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906 , ff. 4rb-7vbexcerptum Vita sancti Pauli , Hieronymus Stridonius , ff. 39va-42rbinterrotto Vita sancti Mauri [Adelmodo Cenomanensi dicata], Odo Glannafoliensis abbas fl. 862-869 , ff. 42rb-45raexcerptum Vita Antonii abbatis in Thebaide [opus Athanasii Alexandrini episcopi; translatio ex graeco], Evagrius Antiochenus , ff. 45ra-47vaexcerptum Passio sancti Sebastiani , Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , ff. 47va-50vbinterrotto Passio sanctae Agnetis , Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , ff. 50vb-54rb interrottoSermones , Augustinus Aurelius pseudo , ff. 54rb-55va: 411 - Sermo Cai I, 47 in natali martyris Vincentii ISermo in natali sancti Vincentii , ff. 55va-56vbinterrotto Biblia sacra , ff. 56vb-57va: Actus apostolorumexcerptum Sermones , Augustinus Aurelius pseudo , ff. 57va-59ra: 189 - Sermo 189 in festo conversionis sancti PauliSermo in purificatione sanctae Mariae , Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , ff. 59ra-61raPassio sancti Sabini episcopi et martyris Spoleti , ff. 7vb-11vaSermones , Augustinus Aurelius pseudo , ff. 61ra-62rb: 630 - Sermo in purificatione sanctae Mariae (I)Passio sancti Blasii episcopi Sebasteni , ff. 62rb-65raexcerptum Passio sanctae Agathae virginis et martyris Catanae , ff. 65ra-67vb interrottoVita sanctae Scholasticae [ex Dial. lb. II, Vita Benedicti ab. Casinensis ], Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , ff. 67vb-68vb lb. II, capp. 33-34Sermo de sancta Scholastica , Bertarius Casinensis abbas sedit 856-883, m. 22-10-883 , ff. 68vb-70vaexcerptum Sermones , Augustinus Aurelius pseudo , ff. 70va-71va 2 sermones Sermones CXI , Maximus I Taurinensis episcopus m. inter a. 408 et 423 , ff. 71va-72va: 76 - Sermo 76 (Bruni h. 53)Sermo de sancto Matthia (?), Authpertus Casinensis abbas sedit 834-838, m. 20-2-838 , ff. 72va-74vbsermo de sancto Matthia Vita sancti Gregorii Magni , Iohannes Hymmonides n. 825 ca., m. 30-6-876/16-12-882 , ff. 74vb-76vbexcerptum Vita Benedicti ab. Casinensis [Dial., lb. II prolegomena ], Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , ff. 77ra-80raexcerptum , interrottoSermo de vita sancti episcopi et confessoris Zenonis , Coronatus notarius saec. VIII , ff. 11va-13vbSermo in annuntiatione , Iohannes Chrysostomus pseudo , ff. 80ra-81ra interrottoSermones , Leo I papa pseudo , ff. 81ra-83va: 15 - Sermo 15 e PL LIV in annuntiatione beatissimae Dei genitricis et virginis MariaePassio sancti Georgii , Petrus Neapolitanus subdiaconus fl. 940-970 , ff. 83va-85va interrottoPassio sancti Marci evangelistae , ff. 85va-87vbPassio Iacobi minoris (pseudo-Abdias) , ff. 87vb-88varecensio brevis Passio sancti Philippi ap. , ff. 88va-89rbPassio sanctorum Alexandri papae, Eventii, Theoduli, Hermetis et Quirini martyrum , ff. 89rb-91ra interrottoPassio Iohannis [versio interpolata; BHL 4321], Melito Sardianus pseudo , ff. 91ra-92ra interrottoHomiliae XL in Evangelia , Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , ff. 92ra-93vb: 34 - Homilia II, 34excerptum Vita sancti Zenobii episcopi , Laurentius Casinensis monachus OSB m. 1048/1049 , ff. 93vb-95vaexcerptum Passio sanctae Luciae virginis martyris Syracusis , ff. 13vb-16vaVita sanctorum Iusti et Clementis afrorum , ff. 95va-97rbexcerptum Vita sancti Barnabae apostoli , ff. 97rb-98vb interrottoVita beati Romualdi , Petrus Damiani n. 1007, m. 22/23-2-1072 , ff. 98vb-100vaexcerptum Inventio et passio sanctorum Gervasii et Protasii mm. Mediolani , Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , ff. 100va-102raSermones , Augustinus Aurelius pseudo , ff. 102ra-103vb: 196 - Sermo 196 in natale Iohannis Baptistae (ps. Max. Taur. s. XX, 14) interrottoTractatus septem et nonaginta , Leo I papa , ff. 103vb-105va: 82 - Tractatus 82De laudibus sancti Pauli apostoli homiliae 1-7 , Iohannes Chrysostomus , ff. 105va-107ra: 3 - Homilia 3 interrottoSermones CXI , Maximus I Taurinensis episcopus m. inter a. 408 et 423 , ff. 107ra-108ra: 6 - Sermo 6Sermones CXI , Maximus I Taurinensis episcopus m. inter a. 408 et 423 , f. 108ra-vb: 5 - Sermo 5 (Bruni s. 10 a app.) interrottoSermones , Augustinus Aurelius pseudo , ff. 108vb-110rb: 205 - Sermo 205 in natali apostolorum Petri et Pauli V interrottoPassio sancti Thomae apostoli , ff. 16va-19vbPassio sanctae Margaritae virginis martyris Antiochae [auctore pseudo-Theotimo (Tectino)], ff. 110rb-112ra interrottoHomiliae XL in Evangelia , Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , ff. 112ra-113va: 33 - Homilia II, 33excerptum Passio sancti Apollinaris episcopi Ravennae , ff. 113va-115rbPassio Iacobi maioris (pseudo-Abdias) , ff. 115rb-117rb interrottoBiblia sacra , f. 117rb-vb: Actus apostolorumexcerptum Tractatus septem et nonaginta , Leo I papa , ff. 117vb-118vb: 83 - Tractatus 83Legenda aurea , Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , ff. 118vb-120va cap. CIX, excerptum Passio sancti Sixti II papae martyris , ff. 120vb-122va interrottoPassio sanctorum Donati episcopi et Hilariani monachi martyrum Aretii , ff. 122va-124va interrottoPassio sancti Laurentii diaconi martyris Romae , ff. 124va-126rb interrottoPassio sancti Hippolyti Romani presbyteri , ff. 126rb-127rbBiblia sacra , f. 20ra-vb: Actus apostolorumexcerptum Passio sancti Cassiani ludimagistri martyris apud Forum Cornelii [BHL 1626], ff. 127rb-128rbEpistola beati Hieronymi ad Paulam et Eustochium de assumptione Mariae virginis , Paschasius Radbertus n. 790 ca., m. post 851 , ff. 128rb-135rbexcerpta Legenda aurea , Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , ff. 135rb-137ra cap. CXVI, excerptum Passio Bartholomaei (pseudo-Abdias) , ff. 137ra-139ra interrottoVita Augustini , Possidius Calamensis , ff. 139ra-141rbexcerptum Sermones per annum [128], Bernardus Claraevallensis abbas n. 1090 ca., m. 20-8-1153 , ff. 143ra-147vbSermo in nativitate Mariae , excerpta Passio sancti Cornelii I papae [BHL 1958; recensio brevior ], ff. 147vb-148vbPassio sancti Cypriani Carthaginensis ep. , ff. 148vb-150rbPassio Latina Matthaei (pseudo-Abdias) , ff. 150rb-152va interrottoSententiarum libri III , Isidorus Hispalensis episcopus n. 560 ca., m. 4-4-636 , ff. 152va-155ra I, XSermones [8], Fulgentius Ruspensis episcopus n. 467 ca., m. 1-1-532 , ff. 20vb-22rb: III - De sancto Stephano protomartyre et conversione PauliVita sancti Hieronymi Stridonii [Sebastiano mon. Casinensi adscripta] , ff. 155ra-157vb interrottoLegenda sancti Francisci [maior], Bonaventura de Balneoregio n. 1217/1221, m. 14/15-7-1274 , ff. 157vb-160raVita et passio sancti Placidi [pseudo-Gordianus], Petrus Diaconus, Casinensis monachus n. 1107/1110, m. 1159/1164 , ff. 160rb-162vaexcerptum Passio et translatio Theanum sanctae Reparatae , ff. 162va-165ra interrottoHomiliae in Hiezechihelem , Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , ff. 165ra-167vb I, Hom. III, interrottoVita sancti Hilarionis , Hieronymus Stridonius , ff. 167vb-170rbexcerptum Passio sancti Miniatis martyris , Drugo Sancti Miniatis abbas v. 1008-1024 , ff. 170rb-173rbexcerptum Passio Simonis et Iudae (Thaddaei) (pseudo-Abdias) , ff. 173rb-175v interrottoLiber III homiliarum [e PL 94, 267-516], Beda Venerabilis pseudo , ff. 175vb-180va: 71 - Homilia in solemnitate omnium sanctorum II (ps. Max. Taur. In solemnitate omnium sanctorum)Passio sancti Theodori tironis martyris Amaseae , ff. 180va-184raBiblia sacra , ff. 22rb-23ra: Apocalypsisexcerptum Vita Martini Turonensis , Sulpicius Severus , ff. 184ra-186vbexcerptum Vita sancti Frigdiani episcopi Lucensis , ff. 186vb-189vaPassio sanctae Caeciliae virginis martyris Romae , ff. 189va-192vaexcerptum Passio sancti Clementis I papae [BHL 1848], ff. 192va-195vaPassio sanctae Caterinae , Petrus Neapolitanus subdiaconus fl. 940-970 , ff. 195va-198rb interrotto e lacunosoPassio sancti Vincentii diaconi Caesaraugustani martyris Valentiae , ff. 198va-202ra acefaloMoralia in Iob , Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , ff. 202ra-204rbexcerpta Tractatus LXI in Evangelium Matthaei , Chromatius Aquileiensis episcopus , ff. 204rb-206rbexcerptum , acefaloDedicatio ecclesiae sanctae Mariae ad Nives , ff. 206rb-208va acefaloHomilia in Evangelium Lucae XI, 27 [excerpta ex Augustino (ps.) et Beda (ps.)], ff. 208vb-209va
U.C. II (ff. 227-236) sec. XV med. data stimataLuogo di copia Firenze, S. Maria degli Angeli, monastero OSBCam (?) (sec. XV med.) membr. ff. 10; tre cartulazioni: originale, 1-8 (non numerati i due ff. finali); moderna, CCXXXII-CCXLI; recente (e qui di riferimento), 227-236; fascicoli 1 (10): assente il richiamo (ma di restauro il margine inferiore) dimensioni: 407 x 292 (f. 232r); specchio di scrittura: 47 [253] 107 x 34 [84 (17) 87] 70 (f. 232r); ai ff. 227r-228r, pur essendo presente lo specchio a due colonne, il testo è distribuito a piena pagina (specchio di scrittura f. 228r: 253 x 188); rr. 54/ll. 27 (f. 232r): la scrittura è vergata tra due righe, rigatura a colorescritture e mani littera textualis; note generali sulla scrittura: una sola mano, in littera textualis di ottima qualità; titoli di servizio in corsiva Presenza di correzioni Minimi interventi marginali (correzioni e sommari), del copista e di altra mano coeva Spazi riservati per le iniziali (di 25 x 20 ca., tranne che per la prima iniziale, di 34 x 30) rubricato: iniziali nel testo toccate di rosso; rubricheEnte possessore Firenze, S. Maria degli Angeli, monastero OSBCam (sec. XV med.-XIX in.)Catalogus sanctorum et gestorum eorum [a. 1369-1372], Petrus de Natalibus n. 1330 ca., m. ante 8-3-1406 , ff. 227r-228va III, 64In Lucae evangelium expositio , Beda Venerabilis n. 672/673 ca., m. 26-5-735 , ff. 228va-229vaexcerptum Vita et virtutes sancti Hilarii , Venantius Fortunatus n. 530, m. 601 , ff. 229va-231vbexcerptum
Legenda aurea , Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , ff. 231vb-233va cap. CXXXIILegenda sancti Thomae de Aquino [2 recensiones, prima prolixior cum prooemio praemisso, secunda brevior sine prooemio; ca. 1325], Bernardus Guidonis n. 1261/1262, m. 31-12-1331 , ff. 233va-235rbrecensio brevior Catalogus sanctorum et gestorum eorum [a. 1369-1372], Petrus de Natalibus n. 1330 ca., m. ante 8-3-1406 , ff. 235rb-236vb III, 209; interrotto Responsabile scheda: Laura RegnicoliScheda derivata da: MEL
Altri progetti collegati:
ABC CALMA MEL Permalink: http://www.mirabileweb.it/manuscript/firenze-biblioteca-medicea-laurenziana-conv-soppr--manoscript/171832