Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Pl. 15 dext. 12
Silloge di testi apocrifi prevalentemente su Maria, cui sono aggregate altre tre unità miscellanee
prov. Castelfiorentino (Firenze), convento OFM; Firenze, S. Croce, convento OFM; Tedaldo della Casa da Pulicciano frate OFM; Tedaldo della Casa da Pulicciano frate OFM; Tedaldo della Casa da Pulicciano frate OFM Sul verso del II foglio di guardia si legge: Iste liber fuit ad usum fratris Thedaldi de Casa quem vivens assignavit armario fratrum minorum Florentini conventus 1406 . La coperta del codice reca invece l'ex-libris : Iste liber est conventus fratrum minorum de Castro Florentino .
U.C. I ; sec. XIII; Tedaldo della Casa da Pulicciano frate OFM I. ff. 1-7 - Liber de ortu beatae Mariae et infantia Salvatoris Prologus sancti Hieronymi in libro de infantia salvatorissegni d'uso Nel margine inferiore dei ff. 4v-5v Tebaldo copia cinque miracoli di Gesù (testo inedito). prol.prol. inc. Dominis meis sanctis ac beatissimis Cromatio et Eliodoro episcopis Ieronimus exiguus - expl. per nostram poterunt obedientiam pervenire inc. Una die admonitus est Ioseph ab angelo Domini - expl. in die sive in nocte claritas Dei resplendebat super eum in saecula saeculorum note Estratto comprendente l'epistola pseudogeronimiana e, con il titolo De fuga Ihesu in Egipto , la sezione dal cap. XVII 2 alla fine dell'aggiunta definita Pars altera dall'editore Gijsel (cfr. p. 447 ll. 6-7). La stessa selezione si riscontra nel ms. Pl. 19. 10.
II. f. 7r-v - Epiphanius monachus et presbyter saec. IX , Historia beatae virginis Mariae (cfr. BHL S 5345 v)
Vita beate Marie secundum Ephifaniuminc. De dominabili et veraci Dei genitrice semperque virgine Maria multi pertransierunt prophete - expl. et post ascensionem Domini in domo theologi et sancte Sion annis XXIV qui omnes in unum fiunt LXXII (
Metafrasi
)
Maria virgo et mater Iesu (ortus et vita) : Vitanote Il testo, molto breve, non corrisponde pienamente alla versione latina di Pasquale Romano registrata in BHL (cfr. anche CANT n° 91).
III. ff. 7v-8 - Liber de ortu beatae Mariae et infantia Salvatoris , estratto Vita beate viriginis Marie secundum Ieronimuminc. Hieronymus ad Chromatium et Heliodorum. Hanc sibi regulam beata Maria virgo statuerat - expl. quotidie videbatur ei angelus loqui et quasi carissimi obtemperabant ei Maria virgo et mater Iesu (ortus et vita) note Estratto dallo stesso apocrifo che apre il codice, corrispondente ai paragrafi VI 2 (l. 1) - VI 3 (l. 15), alle pp. 333-41 dell'edizione di Gijsel.
IV. f. 8r-v Pseudo Ignazio di Antiochia, epistola a Maria con risposta e due epistole a Giovanni evangelista
V. ff. 8v-11v - Historia imaginis Edessenae (= BHL 4214)
ep.ded.
inc. Agabarus rex civitatis Edesse Casme filius - expl. ac obsessos diversis languoribus liberando, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Iesus Christus (vestes et sudarium) : Miraculanote Alla narrazione si accompagnano le due missive apocrife scambiate tra il re e Cristo stesso (cfr. CANT n° 88).
VI. ff. 12-14v - Dionysius pseudo Areopagita saec. V-VI , Epistola ad sanctum Timotheum de passione apostolorum Petri et Pauli (= BHL 6671)
Epistola sancti Dyonisii ad Thymotheum Pauli discipulum de glorioso martirio Petri et Pauli apostolorumsegni d'uso Una diversa mano appone tre note marginali a segnalazione di eventi della narrazione. inc. Saluto te divum discipulum et filium spiritualem - expl. capud erat Pauli immaculati qui fuit servus et amicus Domini nostri Iesu Christi, quem decet gloria, laus et cultus cum Patre et Spiritu Sancto et nunc et semper per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit epistola sancti Dyonisii ad Thimotheum de felici martirio gloriosorum apostolorum Petri et Pauli in Romana urbePetrus et Paulus : Epistola
VII. ff. 15-16 Epistola ad Alessandro Magno de vita et moribus gentis Brachmanorum
VIII. ff. 16-18v - Hieronymus Stridonius pseudo , De nativitate sanctae Mariae (= BHL 5345 [prol. I] - 5344 [prol. II] - 5343)
Prefatio sancti Ieronimi presbyteri in nativitate sancte Marie virginis prol.prol. I inc. Petitis a me petitiunculam - expl. modi huius prefationem habuisse prol. II inc. Petitis a me ut vobis rescribam quod mihi de quodam libello videatur - expl. aut consequitur scribi potuerunt inc. Igitur beata et gloriosa semper virgo Maria de regia stirpe - expl. impleti sunt dies ut pareret sicut sancti evangeliste dicunt Dominum nostrum Iesum Christum, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Maria virgo et mater Iesu (ortus et vita) : Vita
IX. ff. 19-20v - Liber de dormitione, auctore pseudo-Iohanne apostolo (= BHL S 5355 f)
Apocryfum de assumptione virginis cuius facit mentionem Ieronimus in sermone de ipsa assumptione, dicitus autem hoc esse Iohannis Theologi idest evangeliste prout patet legenti parum infrainc. Sancta et gloriosa Dei genitrice iuxta consuetudinem ad monumentum Dei veniente - expl. cuius confirmemur orationibus, glorificantes Patrem et Filium et Spiritum Sanctum in saecula saeculorum Maria virgo et mater Iesu (obitus et assumptio) : Sermonote A partire da questo testo cambia il copista, come anche lo stile decorativo e la rigatura.
X. ff. 20v-21v - Sermo de assumptione beatae Mariae [perperam Iosepho de Arimatea adscriptus] Aliud apocrifum de eadem assumptione et dicitur esse Ioseph ab Arimathea proud in fine patetinc. Priusquam Dominus ad Patrem veniret mater a Filio interrogavit de transitu suo - expl. usque dum vixero predicare non desisto Maria virgo et mater Iesu (obitus et assumptio) : Sermonote Testo non presente in BHL, ma registrato in CANT n° 116. La seconda colonna dell'ultimo foglio e i tre seguenti, che concludono l'unità, rimangono vuoti.
U.C. II ; sec. XIII XI. ff. 25-54v - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Regula pastoralis
XII. ff. 55-92v - Bonaventura de Balneoregio n. 1217/1221, m. 14/15-7-1274 , Apologia pauperum contra calumniatorem
XIII. ff. 93-115v - Nicolaus Claraevallensis monachus n. saec. XII in., m. 1178 , Sermones , 18 sermoninote Attribuiti a Bernardo nel codice. Rimane vuoto il f. 116; i ff. 117-123 sono occupati da una tabula capitulorum dell'Apologia di Bonaventura, con molto spazio lasciato in bianco. Dopo la rilegatura con l'unità successiva, una diversa mano stila inoltre l'indice di sessanta omelie de tempore sulla colonna destra libera del f. 124 e - di seguito - sul f. 123v.
U.C. III ; sec. XIII XIV. f. 124 Frammento di omelia
XV. ff. 124v-132 Iohannes Pecham (?), Canticum pauperis pro dilecto
XVI. ff. 132-158 - Iohannes Pecham n. 1225/1230 ca., m. 8-12-1292 , Expositio super regulam Fratrum Minorum
XVII. ff. 158-163 - Alexander Halensis n. 1185 ca., m. 21-8-1245 , Expositio quattuor magistrorum super regulam Fratrum Minorum 1241-1242
XVIII. ff. 163-171 Iohannes Pecham (?), responsiones a Robert Kilwardby
U.C. IV ; sec. XIII XIX. ff. 172-177 - Leo I papa , Sermones XCVI , sermoni 67, 65, 66 (de passione 18, 16, 17)note Rimangono vuoti i restanti fogli, fino al 182.
bibliografia
Libri de nativitate Mariae ; Bandini, Catalogus , IV , 474-9