Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Strozzi 1
Leggendario (30 novembre - 27 gennaio) cui sono aggregati altri scritti agiografici
orig. Firenze; prov. San Donato ad Turrim (Firenze), San Donato ad Turrim, monastero SOCist; Carlo di Tommaso Strozzi senatore Nel margine superiore del primo foglio si legge l'ex libris : Iste liber est monialium monasterii sancti Donati ad Turrim, Cisterciensis Ordinis, Florentine diocesis , mentre in calce è vergato il nome del possessore Caroli Strozze, Thome filii .
I. ff. 1-155v Leggendario (30 novembre - 27 gennaio)ordinamento Per circulum anni . Le date liturgiche non sono indicate nelle titolature, ma viene seguito un ordine per annum .suddivisione lectiones Molte delle vite sono suddivise a margine in lectiones da diverse mani successive. segni d'uso Un indice moderno è stato inserito tra i ff. 1 e 2 (una cartula quadrata più piccola, numerata 1 bis), come accade anche negli Strozzi 2 e 4. tabula U.C. I, ff. 1-155 1. ff. 1-3v - Passio sancti Andreae ap. (= BHL 428)
prol.tit. Passio sancti Andree apostoliprol. inc. Passionem sancti Andree apostoli quam oculis nostris vidimus - expl. prout possumus explicamus inc. Proconsul itaque Egeas Patras civitatem ingressus - expl. in civitate Patras pridie kalendarum decembris sub Egea proconsule, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Andreas apostolus : Passiodata liturgica 30 novembre (non indicata)note Prologo e testo non sono distinti. Il testo è diviso in lectiones (almeno cinque i numeri marginali ancora visibili).2. ff. 3v-6v - Passio sanctorum Chrysanthi et Dariae Romae mart. (= BHL 1787)
prol.tit. Passio sanctorum martyrum Grisanti et Darieprol. inc. Historiam priorum sanctorum ad edificationem nostram Deus voluit pervenire expl. cum multis filiis in triumpho martyrii et gloria perpetue corone suscepit Chrysanthus et Daria Romae mart. : Passiodata liturgica 25 ottobre (non indicata)note Perdita di un foglio tra gli attuali 3 e 4, a brevissima distanza dall'inizio del testo: è scomparso pertanto il punto di passaggio tra prologo e passione. 3. ff. 6v-7v - Passio et translatio sanctorum Diodori, Mariani et soc. Romae mart. (= BHL S 2164 a)
prol.tit. Item de translatione eorumprol. inc. Gloriosissimorum martyrum triumphos venerari pie devotionis est - expl. ad laudem ipsius preconari laudabile est inc. Eo itaque tempore quo beatus Stephanus Romane preerat ecclesie - expl. eorum suffragiis cum supernis civibus percipere mereamur, per Dominum nostrum Iesum Christum qui cum Deo Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Chrysanthus et Daria Romae mart. : Sermodata liturgica 25 ottobre (non indicata) 4. ff. 7v-8 - Miracula sanctorum Diodori, Mariani et soc. Romae mart. (= BHL 2165)
tit. Item de miraculis eorumdeminc. Sanctorum Diodori et Mariani sociorumque eorum revelationis tempore - expl. et post paucos dies pristine sanitati est redditus Chrysanthus et Daria Romae mart. : Miraculadata liturgica 25 ottobre (non indicata)note Come in altri codici qui censiti, la copia si arresta prima dell'explicit indicato in BHL. 5. ff. 8-9 - Carmen de inventione sanctorum Chrysanthi et Dariae (= BHL 1794)
tit. Item in laude eorum paractericum carmeninc. Stephane sancte papa mea carmina suscipe letus - expl. laudemus numen Spiritus alme tuum (Textus metricus )
Chrysanthus et Daria Romae mart. : Inventio 6. ff. 9-10 - Passio sanctae Barbarae Nicomediae v. mart. (cfr. BHL S 917 g)
tit. Passio sancte Barbare virginis et martyrisinc. In diebus illis sub imperatore Maximiano preside autem Martiano erat quidam magnus nomine Dioscorus - expl. martyrizata est autem beatissima Barbara virgo Christi sub imperatore Maximiano agente Martiano preside in civitate Nicomedia pridie nonas decembris, regnante vero Domino nostro Iesu Christo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Barbara virgo Nicomediae martyr : Passiodata liturgica 4 dicembre (non indicata) 7. ff. 10-14 - Vita sancti Dalmatii in Pedemonte mart. (= BHL 2082)
prol.tit. Vita sancti Dalmatii episcopiprol. inc. Cum sancta Domini pietas et celeste auxilium beatissimorum apostolorum martyrum et confessorum - expl. et credentes baptizate in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti inc. Ista vero audiens atque impleta fuisse intellegens - expl. et mihi pro presumptione tribuat veniam, prestante Domino nostro cui est honor et gloria in saecula saeculorum Dalmatius in Pedemonte mart. : Vitadata liturgica 5 dicembre (non indicata) 8. ff. 14-21v - Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906 , Vita sancti Nicolai opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco (= BHL 6104-6105-6106-6107-6108)
prol.tit. Vita sancti Nicholai episcopi et confessorisprol. inc. Sicut omnis materies si ab imperito artifice - expl. tutos fore letemur item II inc. Nicolaus itaque ex illustri prosapia ortus - expl. letantes illos homines Iesu Christi Domini nostri famulos remisit ad propria item III inc. Preterea cum in Frigie partibus quedam gens cognomine Artaphala - expl. remearunt ad propria item IV inc. Huc usque de Argolicorum doctorum editione - expl. diademate redimitos eterno item V inc. Letemur ergo karissimi, letemur in Domino - expl. quatenus Iesu Christo Domino fideliter servire mereamur, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Nicolaus Myrensis episcopus : Vitadata liturgica 6 dicembre (non indicata)note La copia segna andando a capo (f. 18) il passaggio dall'item 6105 al 6106 e (f. 21) dal 6106 al 6107, mentre va normalmente di seguito negli altri casi. Il complesso del dossier su Nicola è suddiviso in otto lezioni. 9. ff. 21v-23 - Narrationes de miraculis in vita et de morte sancti Nicolai Myrensis ep. (= BHL 6150-6152-6153-6154-6155-6156)
prol.prol. inc. Huc usque Iohannes diaconus. Nunc vero que ab aliis doctoribus sunt comperta conscribamus miracula item XXI inc. Quodam igitur tempore advenit quedam mulier de vico qui dicitur Cyparissus item XXIII inc. Venit quidam homo ad sanctam Sion item XXIV inc. Nec multo post quidam item XXV inc. Cum igitur his miraculis ac multis virtutibus item XXVI, pars I inc. Cernens itaque servus Dei Nicholaus mortis inexcusabilem adesse presentem - expl. sub sanctissimo et beatissimo patre nostro patriarcha Machario pars II inc. Positumque est sacratissimum corpus - expl. usque ad tempus Iustiniani imperatoris Nicolaus Myrensis episcopus : Miraculanote Tutte le parti si susseguono indistintamente (tranne al passaggio tra gli item 6154 e 6155, segnato andando a capo), con il breve periodo di cerniera sopra riferito a collegarle alla vita. STAMPA VIA 1° INC. 10. ff. 23-25v - Narrationes de miraculis post mortem sancti Nicolai Myrensis ep. (= BHL 6160-6161-6163-6164-6165 - BHL S 6170 c)
item I, pars I inc. Igitur postquam beatissimus Nicholaus ex hoc mundo migravit - expl. ad portam que dicitur Adriatica pars II inc. Quodam itaque tempore episcopus Myree civitatis - expl. semper accipiat incrementum item II, prol. inc. Restat autem adhuc quod de eo iocundum scribere miraculum iudicavimus inc. Cum vero de Africe partibus Uiuandalorum exercitus applicuisset - expl. glorificantes Dominum et sanctum Nicholaum epil. inc. Hec fuit prima occasio - expl. hic eum patronum et advocatum et in futuro apud ipsum mundi conditorem item III e inc. Agrestes quidam horum qui fines habitabant - expl. solutionem petitionis nostre suscipiamus, per Christum Dominum nostrum qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti in saecula saeculorum Nicolaus Myrensis episcopus : Miraculanote Questa seconda raccolta di miracoli si distingue dalla precedente solo andando a capo; al suo interno lo stesso stacco avviene tra gli item 6160 e 6161, 6163 e 6164, 6165 e 6170 c. 11. ff. 26-33v - Paulinus Mediolanensis , Vita sancti Ambrosii Mediolanensis episcopi , mutila (= BHL 377)
prol.tit. Vita sancti Ambrosii archiepiscopi et confessorisprol. inc. Hortaris venerabilis pater Augustine - expl. ut gratia viri ab ipsis incunabulis agnoscatur inc. Igitur posito in administratione prefecture Galliarum patre eius Ambrosio - expl. et detrahentem occulte persequebar. Et alibi: noli dili[gere] Ambrosius Mediolanensis episcopus m. 4-4-397 : Vitadata liturgica 7 dicembre (non indicata)note A causa della perdita dei fogli successivi, il testo resta mutilo: l'explicit cade nel par. 53 (= p. 120 ll. 5-6 dell'edizione Bastiaensen). 12. f. 34 - Vita sancti Syri Ticinensis ep. , acefala (= BHL 7976)
inc. Si ex toto corde credis ipse in quem credis aperiat oculos tuos - expl. migravit ad Dominum, cui est honor et gloria per omnia saecula saeculorum Syrus Ticinensis episcopus saec. IV : Vitadata liturgica 9 dicembre (non indicata)note Per la caduta dei fogli precedenti sopravvive solo il tratto finale del testo: cfr. Mombritius II, p. 547 l. 30. 13. ff. 34-35 - Passio sanctae Eulaliae Barcinone v. mart. (= BHL S 2696)
tit. Passio sancte Eulalie virginis et martyrisinc. In Barchilona civitate provincie Hispanie sub Datiano preside seva fuerat Christianis orta tempestas - expl. martyrizata est autem beatissima Eulalia in Barchilona civitate quarto idus decembris sub Datiano preside, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Eulalia Barcinone virgo mart. : Passiodata liturgica 12 febbraio (non indicata)note L'explicit riportato da BHL non corrisponde appieno: la seconda parte vi è qui sostituita dalla frase trascritta. Il testo è suddiviso in almeno cinque lezioni. 14. ff. 35-36v - Passio sanctae Luciae Syracusis v. mart. (= BHL 4992)
tit. Passio sancte Lucie virginis et martyrisinc. Cum per universam provinciam Sicilie beatissime martyris Agathe fama crevisset - expl. in qua orationes eius florent et nunc et semper et quousque mundus steterit Lucia virgo Syracusis mart. : Passiodata liturgica 13 dicembre (non indicata)note Suddivisa in almeno cinque lezioni. 15. ff. 36v-43 - Passio sancti Thomae ap. (= BHL 8138)
tit. Passio sancti Thome apostoliinc. Cum apostolus Thomas, qui et Didimus dicitur, esset apud Cesaream - expl. martyrizatus est autem beatus Thoma in India provincia duodecimo kalendas ianuarii, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Thomas apostolus : Passiodata liturgica 21 dicembre (non indicata)note Suddivisa in nove lectiones . 16. ff. 43-47 - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4320)
prol.tit. Vita vel actus sancti Iohannis apostoli et evangelisteprol. inc. Mellitus servus Christi episcopus Laudocie universis episcopis et ecclesiis catholicorum in Deo salutem - expl. et ad Dominum qualiter migraverit explicemus inc. Secundam post Neronem persecutorem Christianorum Domitianus exercuit - expl. et precum suarum consecuntur effectum, prestante Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Iohannes apostolus sec. I : Vitadata liturgica 27 dicembre (non indicata)note Sono visibili a margine tracce di una suddivisione in lezioni. 17. ff. 47v-50 - Vita sancti Florentii Arausicani ep. (= BHL 3040)
tit. Vita sancti Florentii episcopi et confessorisinc. Dignum atque laudabilem esse censuimus beatissimi Florentii vitam edere - expl. per ipsum supplicamus orationes ut custodiat nos Dominus in saecula saeculorum Florentius Arausicanus ep. : Vitadata liturgica 17 ottobre (non indicata) 18. ff. 50-65v - Gesta sancti Silvestri I papae , mutili (= BHL S 7725 a [prol.] - BHL 7726 [liber I] - 7727 [liber II])
prol.tit. Vita sancti Silvestri papeprol. inc. Historiographus noster Eusebius Cesaree Palestine urbis episcopus - expl. quod me arripere iubendo fecisti liber I inc. Silvester igitur urbis Rome episcopus cum esset infantulus - expl. Domini nostri Iesu Christi accipit palmam liber II inc. Priori libello hic finis occurrit - expl. peto vos iudices qui cuncta iustissime moderamini Silvester I papa : Vita + miraculadata liturgica 31 dicembre (non indicata)note Il testo resta mutilo per la perdita dei fogli successivi; l'explicit corrisponde a Mombritius II, p. 527 l. 31. 19. ff. 66-68v - Passio sanctae Martinae Romae v. mart. , acefala (cfr. BHL 5587)
inc. Christi adiuva me quia ad te confugi - expl. et gratiam invenire apud Dominum nostrum Iesum Christum, cui est honor et gloria cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti in saecula saeculorum Martina virgo Romae mart. : Passiodata liturgica 1 gennaio (non indicata)note Mutila di più della metà a causa della perdita dei fogli precedenti; l'incipit rimasto si legge in Mombritius II, p. 252 l. 42. 20. ff. 68v-69 - Passio sancti Concordii Spoleti presb. mart. (= BHL 1906)
tit. Passio sancti Concordii martyrisinc. Temporibus Antonini imperatoris gravissima persecutio orta est in urbe Roma - expl. demones expelluntur orationibus beati Concordii martyris, prestante eo pro cuius nomine passus est qui vivit et regnat in saecula saeculorum Concordius Spoleti presbyter et martyr saec. II : Passiodata liturgica 1 gennaio 21. ff. 69-81v - Ursus sacerdos saec. X , Vita sancti Basilii archiepiscopi et confessoris opus Amphilochii Iconiensis ps.; translatio ex graeco (= BHL 1024)
prol.tit. Vita sancti Basilii episcopi et confessorisprol. inc. Postquam Lucifer ille procax - expl. maiestas similis per omnia saecula saeculorum inc. Basilius igitur in civitate Cappadocie ex Christianissimis atque Deo dignis parentibus - expl. per cooperationem Spiritus Sancti scripserat libros ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria per infinita saecula saeculorum Basilius Caesareae episcopus n. 270, m. ca. 345 : Vita + miraculadata liturgica 1 gennaionote Suddivisione in lectiones ancora visibile per le prime quattro. 22. ff. 82-85 - Eugippius v. 460/470, m. post 532 , Commemoratorium de vita sancti Severini , acefalo (= BHL 7656)
inc. continuus et quadraginta fere annis in monasterii excubiis perseverans - expl. obsessi a demonibus receperunt ac recipiunt operante Dei gratia sanitatem, cui est honor et gloria et potestas in saecula saeculorum Severinus in Norico Ripensi presb. : Vitadata liturgica 8 gennaio (non indicata)note Mutilo di una buona parte a causa della perdita dei fogli precedenti; è suddiviso in 45 capitoli numerati, dei quali sono sopravvissuti gli ultimi dieci, dalla seconda parte del 35° in poi. L'attuale incipit cade nel cap. X par. 43 dell'edizione in PL 62 (cfr. col. 1193A). 23. ff. 85-88 - Hieronymus Stridonius , Vita sancti Pauli (= BHL 6596)
prol.tit. Vita sancti Pauli primi heremiteprol. inc. Inter multos sepe dubitatum est a quo potissimum monachorum eremus habitari cepta sit - expl. nulli homini compertum habetur inc. Sub Decio et Valeriano persecutoribus - expl. multo magis eligeret tunicam Pauli cum meritis eius quam regum purpuras cum gemmis suis Paulus Thebaeus primus erem. : Vitadata liturgica 15 gennaio (non indicata) 24. f. 88r-v - Amphilochius Iconiensis episcopus pseudo , Vita sancti Basilii Magni , cap. 8, mutilo (cfr. BHL S 1022 e)
inc. Elladius vero quidam bone confessionis per semetipsum in servitiis obediens fuit - expl. certissime miseraret multum plorabilis penitens in Basilius Caesareae episcopus n. 270, m. ca. 345 data liturgica 1 gennaio (non indicata)note Il testo, che pare una versione latina differente del capitolo rispetto a quella registrata in BHL, è dilavato sul recto del foglio, intatto sul verso; forse, poiché rimaneva mutilo per la perdita dei fogli seguenti, si era pensato di eliminarlo per liberare spazio. 25. ff. 89-94v - Venantius Fortunatus n. 530, m. 601 , Vita et virtutes sancti Hilarii (= BHL 3885-3887)
tit. Vita sancti Hylarii episcopi et confessorisinc. Igitur beatus Ylarius Pictavorum urbis episcopus regionis Equitanie oriundus fuit - expl. cum gloria migravit ad Christum, terra plorante, celo gaudente miracula, prol. inc. Gaudet plane et sublimatur terra, exultat quia quamvis plura vivens in corpore miracula fecerit - expl. et similia fieri virtute confessoris in futurum confidat inc. Igitur Probianus cum dubio iam vite penderet in fine - expl. ut de te legere populum brevitatis stilus invitet Hilarius Pictavensis episcopus : Vita + miraculadata liturgica 13 gennaio (non indicata)note Per la variante al principio della sezione sui miracoli, cfr. il ms. Aed. 134 (item 9). 26. ff. 94v-95 - Passio sancti Felicis II papae (= BHL 2857)
tit. Passio sancti Felicis pape et martyrisinc. Fuit temporibus Constantini filii Constantini magni - expl. cuius natalitia celebrantur quarta kalendas martias ad laudem et gloriam nominis Domini nostri Iesu Christi usque in presentem diem cui est honor et gloria in saecula saeculorum Felix II papa m. 22-11-365 : Passiodata liturgica 14 gennaio (non indicata)note Chiaramente la data di riferimento voleva essere non il 29 luglio, proprio di Felice papa, bensì il 14 gennaio, come per l'omonimo santo che segue. 27. f. 95r-v - Passio sancti Felicis Romani presb. (= BHL 2885)
tit. Vita sancti Felicis presbyteriinc. Factum est autem ut post completionem beatissimi Felicis presbyteri alius Felix germanus eius - expl. proiiciens se in pavimentum perrexit ad Dominum Christum, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per inmortalia saecula saeculorum Felix Romanus presbyter saec. III : Passiodata liturgica 14 gennaio (non indicata)note Suddivisa in lectiones . 28. ff. 96-108 - Odo Glannafoliensis abbas fl. 862-869 , Vita sancti Mauri Adelmodo Cenomanensi dicata (= BHL 5773)
prol.tit. Vita sancti Mauri abbatisprol. inc. Faustus famulorum Christi famulus omnibus monachis qui sunt in Oriente - expl. sum provocatus imperio inc. Beatus igitur Maurus clarissimo senatorum genere patre Equitio - expl. anni septuaginta duo et dies duodecim, per omnia benedictus Deus in saecula saeculorum Maurus sancti Benedicti discipulus (Glannafoliensis abbas) fl. saec. VI : Vitadata liturgica 15 gennaio (non indicata)note Divisa in lectiones . 29. ff. 108-111v - Passio sancti Marcelli papae et soc. mart. (= BHL 5235)
tit. Passio sancti Marcelli pape et martyrisinc. Tempore quo Maximianus augustus rediens de partibus Africe ad urbem Romam - expl. ubi orationes eorum florent nunc et semper et quousque mundus steterit, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Marcellus papa et soc. mart. : Passiodata liturgica 16 gennaio (non indicata)note Divisa in almeno otto lectiones . 30. ff. 111v-115 - Evagrius Antiochenus , Vita Antonii abbatis in Thebaide [opus Athanasii Alexandrini ep.; translatio ex graeco] (= BHL 609)
prol.,
epilogo
, ep.ded.
tit. Vita sancti Antonii monachiep. ded. inc. Presbyter Evagrius Carino Innocentio carissimo filio salutem - expl. alii sillabas aucupentur et litteras, tu quere sententiam prol. inc. Optimum, fratres, iniistis certamen - expl. non potest dignum esse miraculo pro tanti nominis viro inc. Igitur Antonius nobilibus religiosisque parentibus natus - expl. per vestimentum recordatur imaginem sanctitatis epil. inc. Hic Antonio vite terminus fuit - expl. et totius corruptionis artifices Antonius in Thebaide abbas n. 250 ca., m. 17-1-356 : Vitadata liturgica 17 gennaio (non indicata)note Perso un ampio segmento del testo per la caduta dei fogli tra gli attuali 113 e 114 (da in certamine consti- = PL 73,131B, a divitiis et altiori gradu = ibid., col. 165B). L'epistola e il prologo sono accorpati e l'epilogo è indistinto dal testo. 31. ff. 115v-118 - Passio sanctorum Marii, Marthae, Audifacis et Abacuc Persae et Valentini presb. Romae mart. (= BHL 5543)
tit. Passio sanctorum martyrum Marii et Marthe, Audifax et Abbacuminc. Temporibus Claudii imperatoris venit quidam vir de Perside partibus - expl. ubi prestantur beneficia Domini nostri Iesu Christi usque in hodiernum diem, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Marius, Martha, Audifax et Abacuc Persae et Valentinus presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 19 gennaio (non indicata) 32. ff. 118-130 - Passio sancti Sebastiani Romae mart. [perperam Ambrosio Mediolanensi adscripta] (= BHL 7543)
tit. Passio sancti Sebastiani martyrisinc. Sebastianus vir Christianissimus Mediolanensium partium civis - expl. fecit ipsam ecclesiam heredem in Christo, cui honor et gloria est in saecula saeculorum Sebastianus Romae mart. : Passiodata liturgica 20 gennaio (non indicata)note Divisa in almeno cinque lezioni. A margine viene aggiunto: In die sanctorum Marcelliani et Marci . 33. ff. 130-132v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctae Agnetis (= BHL 156)
tit. Passio sancte Agnetis virginisinc. Servus Christi Ambrosius episcopus virginibus sacris - expl. passa est autem beatissima martyra Agnes die XII kalendas februarias, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Agnes Romae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 21 gennaio (non indicata)note Il periodo finale si aggiunge all'explicit riportato in BHL. Il testo è diviso in almeno sette lezioni. 34. ff. 133-135v - Passio sancti Vincentii Caesaraugustani diac. (= BHL 8628 [preamb. II] - 8631)
prol.tit. Passio sancti Vincentii martyrisprol. inc. Probabile satis est ad gloriam Vincentii martyris - expl. auferre de medio testimonio probitatis inc. In illis diebus cum apud Cesaream Augustam civitatem, ut multorum sinceritas - expl. cumulatitius consecratus est ad laudem Domini nostri Iesu Christi, qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Vincentius Caesaraugustanus diaconus, Valentiae martyr : Passiodata liturgica 22 gennaio (non indicata)note Suddivisa in sei lectiones . 35. ff. 135v-138r - Passio sancti Anastasii Persae et soc. in Assyria mart. (cfr. BHL 408 [inc.])
prol.tit. Natale sancti Anastasii martyrisprol. inc. Unigenitus Filius et Verbum Dei per quem facta sunt omnia - expl. et noster coronatus Anastasius inc. Hic quidem erat de Persidis regione, filius vero fuit - expl. beatum Anastasium cum aliis circiter septuaginta viris interfecerunt propter fidem Domini nostri Iesu Christi, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Anastasius Persa et soc. in Assyria martyres : Passiodata liturgica 22 gennaio (non indicata)note Non vi è corrispondenza di explicit con alcuna voce BHL, mentre l'incipit si avvicina a quella indicata. 36. ff. 138v-141 - Eusebius Caesariensis , Historia ecclesiastica , IV 13-14 (passione di Policarpo) (cfr. BHL S 6881 b [expl.])
tit. Passio sancti Policarpi episcopi et martyrisinc. Aniceto Romane ecclesie presidente, Policarpum Romam venisse - expl. cum quo etiam alii duodecim ex Filadelfia venientes apud Smirnam martyrio consummati sunt Polycarpus Smyrnensis ep. : Passiodata liturgica 1 marzo (non indicata)note Tra le molte versioni dell'estratto elencate in BHL, solo quella indicata si avvicina per explicit a quella qui tramandata. 37. ff. 141-151 - Hieronymus Stridonius , Epitaphium sanctae Paulae (= BHL 6548)
tit. Natale sancte Pauleinc. Si mei cuncta corporis membra verterentur in linguas - expl. a consule suprascripto usque ad Carthaginem anni XXXVI Paula Romana vidua : Vitadata liturgica 26 gennaio (non indicata) 38. ff. 151-155v - Cassiodorus Senator n. 485 ca., m. 580 ca. , Historia ecclesiastica tripartita opus Socratis, Sozomeni et Theodoreti; translatio ex graeco , X 1-26 (vita di Giovanni Crisostomo) (= BHL 4375)
tit. Vita sancti Iohannis Grisostomi episcopi et confessorisinc. Defuncto Theodosio eius imperium filii susceperunt - expl. atque tyrannorum consilia refrenavit, per Iesum Christum cui cuncta cum Deo Patre Sanctoque Spiritu famulantur in evum Iohannes Chrysostomus : Vitadata liturgica 27 gennaio (non indicata)
II. ff. 156-163v Segmento di leggendario (10-31 maggio)ordinamento Per circulum anni suddivisione lectiones Anche in questa sezione rimane traccia di una suddivisione occasionale in lectiones . 1. f. 156r-v - Passio sanctorum Gordiani et Epimachi mart. , acefala (= BHL 3612)
inc. accenso igne conflavit eam et proiecit in cloacam - expl. beneficia eorum ac virtutes florent usque in hodiernum diem, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria simul cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Gordianus et Epimachus mart. : Passiodata liturgica 10 maggio (non indicata)note Mutila dell'inizio a causa della perdita dei fogli precedenti; l'incipit attuale corrisponde a Mombritius I, p. 604 ll. 7-8. 2. ff. 156v-159 - Passio sanctorum Nerei et Achillei mart. (= BHL 6058-6060)
prol., additamentum tit. Passio sanctorum martyrum Nerei et Achilleiprol. inc. Nisi studia catholicorum securitatis sue somno quiescerent - expl. ovantes atque letantes pervenire meruerunt inc. Primum itaque ad edificatione omnium quorum est studium placendi Deo sumamus - expl. ab eorum fallaciis liberari. Gratia Domini nostri iesu Christi sit tecum. Finiunt rescripta Nerei et Achillei rescr. inc. Marcellus servus Christi sanctis confessoribus - expl. quia interrogastis sollicite breviter intimabo Nereus, Achilleus et soc. mart. : Passiodata liturgica 12 maggionote Le due sezioni della passio ciclica (che prosegue con le parti relative a Petronilla e Nicomede) si succedono senza distinzione. 3. f. 159r-v - Passio sanctae Petronillae Romanae v. (= BHL 6061 [inc. beta])
tit. Passio sancte Petronille et Felicule virginuminc. Petronillam itaque bene nostis - expl. et precipitata est in cloaca Petronilla Romana virgo : Passiodata liturgica 14 maggionote La data è esplicitamente indicata, malgrado contrasti sia con quella propria delle sante (il 30/31 maggio), sia con quella di Nereo e Achilleo che aprono la passione ciclica cui esse appartengono. Come sempre nei codici qui censiti, la parte relativa a Nicomede è copiata di seguito senza distinzione. 4. f. 159v - Passio sancti Nicomedis presb. mart. Romae (= BHL 6062)
inc. Sanctus autem Nicomedes presbyter in speculis positus - expl. qui passus est pro nomine Domini nostri Iesu Christi Nicomedes presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 14 maggio 5. ff. 159v-160 - Passio sancti Pancratii Romae mart. (= BHL 6427)
tit. Passio sancti Pancratiiinc. Temporibus Valeriani et Galieni fuit vir quidam apud provinciam Frigiam - expl. martyrizatus est autem beatus Pancratius die quarto iduum maiarum sub Valeriano et Galieno imperatoribus, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Pancratius Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggio 6. ff. 160-163 - Laurentius Casinensis monachus OSB m. 1048/1049 , Vita sancti Zenobii episcopi (= BHL 9014)
tit. Vita sancti Zenobii episcopiinc. Zenobius Florentine civitatis indigena non solum carnis origine nobilis - expl. celebratur autem festivitas eius VIII kalendas iunii ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui vivit et regnat cum Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Zenobius Florentinus ep. : Vitadata liturgica 25 maggionote La prima parte del testo è suddivisa in sei lezioni. 7. f. 163v - Passio sancti Proculi ep. Bononiae mart. , frammento (= BHL 1620 o 6955)
tit. Passio sancti Proculiinc. Passio atque conversatio sancti Anastasii et undecim fratrum - expl. e quibus sanctus Urbanus episcopus duos Britium videlicet Proculus ep. Bononiae mart. (Interamnensis) : Passiodata liturgica 31 maggionote Anticipato di un giorno rispetto alla data consueta. Il testo rimane mutilo a brevissima distanza dall'inizio, a causa della perdita dei fogli successivi (per l'explicit cfr. AASS Iul. I, col. 9B).
U.C. III, ff. 164-168 ; sec. XIII seconda metà III. ff. 164-168 - Iohannes de Sancto Geminiano n. 1260/1270, m. post 6-5-1333 , Legenda sanctae Finae virginis a Sancto Geminiano (= BHL 2978)
Legenda sancte Fine virginis de sancto Geminianosegni d'uso Nel settimo capitolo, relativo alla morte della santa, viene sottolineata la data dell'evento. notitia
, ep.ded.
ep. ded. inc. Religioso in Christo viro fratri Goccio rectori hospitalis sanctae Finae de Sancto Geminiano frater Iohannes de eodem loco - expl. et aeternis in caelo praemiis coronavit inc. Postquam mundo sol iustitiae Christus nube carnis contectus apparuit - expl. ad eius tandem feliciter mereantur pervenire consortium, Domino nostro Iesu Christo favente qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum not. inc. In nomine Domini nostri infrascripta sunt nomina testium deponentium attestationem praedictorum miraculorum - expl. Ego Lupardus de sancto Cervasio in Forcolo tit. finale Explicit legenda sancte Fine virginis de sancto GeminianoFina in Tuscia virgo : Vita + miraculadata liturgica 12 marzo (non indicata)note Ognuno dei 18 capitoli del testo ha una propria titolatura rubricata. Seguono i testimoni dei miracoli con la sottoscrizione del notaio che ne ha raccolto la deposizione il 14 maggio 1254.
U.C. IV, ff. 169-175 ; sec. XII-XIII IV. ff. 169-175v - Iohannes Sarisberiensis n. 1110/1120, m. 1182 ca. , Vita sancti Thomae Becket , con aggiunta di miracoli (= BHL 8180)
Vita sancti Thome martyris prol., additamentum prol. inc. Sacrosanctam ecclesiam iugiter impugnabat hostis antiquus - expl. summam conversationis eius succinctus et admodum brevis sermo percurrat inc. Predictus igitur Thomas sanctissimus Londoniensis urbis indigena, parentum mediocrium proles illustris - expl. illo hec et plura que referre perlongum est, operante qui solus est super omnia benedictus in saecula addit. inc. et eos preelegit esse glorie sue consortes - expl. quecumque potio, quodcumque medicamen ei dabatur Thomas Becket, Cantuariensis archiepiscopus : Vita + miracula + passiodata liturgica 29 dicembre (non indicata)note Il testo viene spezzato tra la vita e la passione, con una titolatura (Explicit vita sancti Thome martyris ) e un'interpolazione del dettato edito: dopo le parole libertatem absque subventione vel saltem reclamatione periclitari al termine del par. 21 (= ed. Robertson, vol. II, p. 316), la sezione da Pace a materia (par. 22, ibid.) è sostituita con Quoniam de passione gloriosi martyris Thome Cantuariensis archiepiscopi et de memorabili triumphantis certamine rei seriem et veritatem cognoscere nobis cura fuit et studium . Di seguito alla fine del testo, la frase viene fatta proseguire con il supplemento riferito, che comprende il ricordo della data del martirio e una serie di miracoli post mortem (l'ultimo dei quali, mutilo per la perdita dei fogli seguenti, in favore di un idropico); esso non appare identificabile con le voci riportate in BHL.
bibliografia
Diventare Santo , 212; Bandini, Leopoldina , II , 265-72