*
Nadia Ambrosetti L'eredità arabo-islamica nelle scienze e nelle arti del calcolo dell'Europa medievale Milano, LED. Edizioni universitarie di lettere, economia e diritto 2008 pp. 407 tavv. (Studi e ricerche [LED])
Abstract
L'A. imposta un capitolo preliminare dedicato alla fondazione del Quadrivio, con riferimenti tra gli altri a Boezio (
Institutio arithmetica ), fondamentale tramite con la cultura greca, e agli epigoni altomedievali dell'aritmetica boeziana. Si seguono poi le linee di sviluppo della tradizione greca e indiana nel mondo islamico, fondamentale per la trasmissione dei numerali indo-arabici, dedicando poi un capitolo alla figura di Mohammad Ibn Musa al-Khawarizmi e all'importanza che le traduzioni latine dei suoi trattati sull'aritmetica (
De numero Indorum ) e sull'
Algebra assunsero per lo sviluppo delle conoscenze occidentali; soprattutto l'
Algebra occupò un ruolo capitale grazie alle traduzioni latine curate da Roberto di Chester (1145), Gerardo da Cremona (1170) e Guglielmo de Lunis (XIV secolo). Proseguendo sulle tracce lasciate dal passaggio delle conoscenze scientifiche da Oriente a Occidente, l'A. ricorda tra le altre le opere di Gerberto d'Aurillac (
Regulae de numerorum abaci rationibus e
Scholium ad Boethii Arithmeticam institutionem ) e illustra poi gli scritti di Leonardo Fibonacci da Pisa, il
Liber abaci redatto tra il 1202 e il 1228, la
Practica geometriae (1220-1221), il
Liber quadratorum e l'opera intitolata
Flos super solutionibus quarundam questionum vel ad numerum vel ad geometriam vel ad utrumque pertinentium . Dal XIII secolo in poi si diffusero trattati in latino e volgare noti come
Algorismi , che contribuirono alla graduale sostituzione delle metodologie di calcolo: tra i più noti autori di questi specifici trattati si ricordano Alessandro di Villedieu (
Carmen de algorismo ) e Giovanni di Halifax (
Algorismus vulgaris ). Per l'età tardomedievale si offre un ampio quadro suddiviso in ambiti geografici con riferimenti essenziali ad un gran numero di autori, fino all'eclissi dell'eredità algebrica araba corrispondente all'avvento dell'Umanesimo. Si segnalano i riferimenti bibliografici (pp. 307-39), l'allegato 1, con il censimento dei mss. dell'
Arithmetica di Boezio, l'allegato 2, con il censimento dei mss. degli algorismi latini o volgari, l'allegato 3, con il censimento dei mss. di algebra in volgare, e l'allegato 4, con il testo in forma simbolica dei 96 problemi di algebra del
Liber abaci . I mss. citati dell'
Arithmetica di Boezio e degli algorismi (in latino e in volgare) sono segnalati nell'indice del presente vol. di «Medioevo latino». (Luca Mantelli)
Riduci
Argomenti e indici Aritmetica islamica, Rapporti con le culture non latine al- Khwarizmi fl. 813-833, m. 850 ,
Algebra al- Khwarizmi fl. 813-833, m. 850 ,
De numero Indorum Alexander de Villa Dei n. 1160/1170 ca., m. 1240 ca. ,
Algorismus Boethius n. 480 ca., m. 524 ,
Institutio arithmetica Gerbertus Aureliacensis scholasticus n. 940/945, m. 12-5-1003 ,
Regulae de numerorum abaci rationibus [ca . 980; cum epistola ad Constantinum monachum Floriacensem ] (Constantino suo Gerbertus scolasticus.... Vis amicitiae pene impossibilia redigit ad possibilia. Nam quomodo rationes... Si multiplicaveris singularem numerum per decenum dabis unicuique digito decem... Si multiplicaveris singularem numerum per singularem, dabis unicuique digito singularem... ) Gerbertus Aureliacensis scholasticus n. 940/945, m. 12-5-1003 ,
Scholium ad Boethii Arithmeticam institutionem libr. II cap. 1 [a . 972-982; ad Constantinum monachum Floriacensem ] ((Constantino suo Gerbertus scolasticus).... Hic locus, quem quidam invictum esse aestimant sic resolvitur. Pone superparticulares sesquiquartos... ) Gerhardus Cremonensis n. 1114, m. 1187 ,
Algebra [opus Alkwarizmi ; translatio ex arabico ] (Hic post laudem dei et ipsius exaltationem inquit) Guillelmus de Luna fl. 1220-1230 ca. ,
Algebra [opus Alkwarizmi ; translatio ex arabico ] (?) (Unitas est principium numeri et non est numerus) Guillelmus de Lunis fl. saec. XIV in. ,
Algebra [opus Alkwarizmi; translatio ex arabico ] (?) (Unitas est principium numeri et non est numerus) Iohannes de Sacro Bosco n. 1200 ca., m. 1256 ,
Algorismus vulgaris (Omnia que a primeva origine rerum processerunt ratione numerorum formata sunt... ) Leonardus Pisanus n. 1170 ca., m. post 1240 ,
Flos Leonardi Leonardus Pisanus n. 1170 ca., m. post 1240 ,
Liber abaci (Scripsistis mihi, domine mi et magister Michael Scotte, summe philosophe, ut librum de numero, quem dudum composui, vobis transcriberem... Cum genitor meus a patria publicus scriba in duana Bugee pro Pisanis mercatoribus ad eam confluentibus constitutus preesset... Cum his itaque novem figuris et cum hoc signo 0, quod arabice zephyrum appellatur, scribitur quilibet numerus, ut inferius demonstratur... ) Leonardus Pisanus n. 1170 ca., m. post 1240 ,
Liber quadratorum Leonardus Pisanus n. 1170 ca., m. post 1240 ,
Practica geometriae Robertus Castrensis m. post 1151 ,
Algebra [opus Alkwarizmi; translatio ex arabico] Manoscritti
Aberystwyth, National Library of Wales, Peniarth 359 B Alençon, Médiathèque de la Communauté Urbaine (olim Bibliothèque Municipale), 25 Amiens, Bibliothèque Centrale Louis Aragon (olim Bibliothèque Municipale), 271 Amsterdam, Bibliotheek der Universiteit, I.H.40 Arras, Médiathèque de l'Abbaye Saint-Vaast (olim Bibliothèque Municipale), 512 (CGM 821) Augsburg, Staats- und Stadtbibliothek, 4° 55 Augsburg, Staats- und Stadtbibliothek, 8° 119 Augsburg, Universitätsbibliothek, III.1.4° 1 Augsburg, Universitätsbibliothek, II.1.4° 73 Bad Windsheim, Stadtbibliothek (Ratsbibliothek), 105 Bamberg, Staatsbibliothek, Class. 5 (HJ.IV.12) Bamberg, Staatsbibliothek, Class. 7 (HJ.IV.14) Bamberg, Staatsbibliothek, Class. 6 (HJ.IV.11) Bamberg, Staatsbibliothek, Math. 1 Barcelona, Arxiu de la Corona d'Aragó, Diversos i Col.leccions, Ripoll 168 Basel/Bâle, Universitätsbibliothek (olim Öffentliche Bibliothek der Universität), AN III 19 Basel/Bâle, Universitätsbibliothek (olim Öffentliche Bibliothek der Universität), AN III 18 Basel/Bâle, Universitätsbibliothek (olim Öffentliche Bibliothek der Universität), inc. 657 Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz, germ. 2° 1278 Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz, germ. 2° 59 Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz, germ. 2° 642 Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz, Hamilton 213 Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz, lat. 2° 438 Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz, lat. 2° 600 Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz, lat. 2° 601 Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz, lat. 2° 610 Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz, lat. 2° 246 Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz, lat. 2° 192 (Rose 963) Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz, lat. 4° 578 Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz, lat. 4° 382 Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz, lat. 4° 181 Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz, lat. 4° 183 Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz, lat. 4° 530 Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz, lat. 4° 560 Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz, lat. 4° 561 Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz, lat. 4° 579 Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz, lat. 4° 898 Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz, lat. 4° 577 Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz, lat. 4° 587 Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz, lat. 4° 528 Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz, lat. 4° 787 Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz, lat. 4° 926 Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz, lat. 8° 157 Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz, lat. 8° 267 Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz, theol. lat. 8° 111 (Rose 958) Bern, Burgerbibliothek, 633 Bern, Burgerbibliothek, 538 Bern, Burgerbibliothek, A. 91. 14 Bern, Burgerbibliothek, F. 219 Bern, Burgerbibliothek, 212 Bern, Burgerbibliothek, 299 Bern, Burgerbibliothek, 87 Bologna, Biblioteca Universitaria, 132 (lat. 154) Bologna, Biblioteca Universitaria, 153 (lat. 164) Bologna, Museo Internazionale e Biblioteca della Musica, A 56 Bonn, Universitäts- und Landesbibliothek, S 218 Brugge, Hoofdbibliotheek Biekorf (Stadsbibliotheek), 521 Brugge, Hoofdbibliotheek Biekorf (Stadsbibliotheek), 530 Brugge, Hoofdbibliotheek Biekorf (Stadsbibliotheek), 528 Brugge, Hoofdbibliotheek Biekorf (Stadsbibliotheek), 523 Brugge, Hoofdbibliotheek Biekorf (Stadsbibliotheek), 522 Bruxelles, KBR (olim Bibliothèque Royale «Albert Ier»), 2910-20 Bruxelles, KBR (olim Bibliothèque Royale «Albert Ier»), 1022-47 Bruxelles, KBR (olim Bibliothèque Royale «Albert Ier»), 10457-62 (6513) Bruxelles, KBR (olim Bibliothèque Royale «Albert Ier»), 905-18 (2517) Bruxelles, KBR (olim Bibliothèque Royale «Albert Ier»), 5444-46 Bruxelles, KBR (olim Bibliothèque Royale «Albert Ier»), 18397 Bruxelles, KBR (olim Bibliothèque Royale «Albert Ier»), 10117-26 Cambrai, Le Labo - Cambrai (olim Bibliothèque Municipale), 931 (830) Cambrai, Le Labo - Cambrai (olim Bibliothèque Municipale), 928 (827) Cambrai, Le Labo - Cambrai (olim Bibliothèque Municipale), 922 (821) Cambridge, Corpus Christi College, Ms. 37 (I. 2) Cambridge, Corpus Christi College, Ms. 352 (2. 14) Cambridge, Corpus Christi College, Ms. 133 (F. 4) Cambridge, Fitzwilliam Museum, 295 Cambridge, Fitzwilliam Museum, McClean 166 Cambridge, Gonville and Caius College, 438/635 Cambridge, Gonville and Caius College, 341/537 Cambridge, Gonville and Caius College, 402/411 Cambridge, Gonville and Caius College, 385/605 Cambridge, Magdalene College, Pepys 2329 Cambridge, Pembroke College (in deposito presso la University Library), 269 Cambridge, Peterhouse, Mediaeval and Musical Manuscripts (in deposito presso la University Library), 248 (2.4.9) Cambridge, Peterhouse, Mediaeval and Musical Manuscripts (in deposito presso la University Library), 184 (1.8.8*) Cambridge, Trinity College, Ms. O.3.44 (1216) Cambridge, Trinity College, Ms. R.2.86 (567) Cambridge, Trinity College, Ms. O.2.45 (1149) Cambridge, University Library, Kk.5.32 (2074) Cambridge, University Library, Ii.3.12 Cambridge, University Library, Ii.3.3 Cambridge, University Library, Ii.1.17 Cambridge, University Library, Ii.2.15 Cambridge, University Library, Ee.3.61 Cambridge, University Library, Add. 6860 Cambridge, University Library, Add. 6866 Catania, Biblioteche Riunite «Civica» e «A. Ursino Recupero», D. 39 Cesena (Forlì-Cesena), Biblioteca Comunale Malatestiana, S.XXVI.6 Charleville-Mézières, Médiathèque Voyelles (olim Bibliothèque Municipale), 184 Chartres, Médiathèque «L'Apostrophe» (olim Bibliothèque Municipale), 498 (142) Chartres, Médiathèque «L'Apostrophe» (olim Bibliothèque Municipale), 45 (36) (?) Chartres, Médiathèque «L'Apostrophe» (olim Bibliothèque Municipale), 46 (38) (?) Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Borg. lat. 210 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Ottob. lat. 1551 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Ottob. lat. 2069 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Ottob. lat. 1809 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Ottob. lat. 1430 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Ottob. lat. 1507 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Ottob. lat. 1675 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Ottob. lat. 309 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 1376 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 1341 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 1381 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 1389 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 1353 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 1356 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 1377 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 1383 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Urb. lat. 507 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Urb. lat. 1399 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Urb. lat. 1428 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 3113 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 6017 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 1108 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 4082 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 4087 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 5335 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 3114 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 4385 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 3127 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 3124 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 4826 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 3902 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 6431 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 3106 Colmar, Bibliothèque des Dominicains (olim Bibliothèque Municipale), 22 (25) Colmar, Bibliothèque des Dominicains (olim Bibliothèque Municipale), 365 (414) Colmar, Bibliothèque des Dominicains (olim Bibliothèque Municipale), 404 (56) Cuyk-Sint-Agatha (Kuik, Cuijk), Stichting Sint Aegten, C 14 Darmstadt, Universitäts- und Landesbibliothek (olim Hessische Landes- und Hochschulbibliothek), 2769 Darmstadt, Universitäts- und Landesbibliothek (olim Hessische Landes- und Hochschulbibliothek), 2640 Darmstadt, Universitäts- und Landesbibliothek (olim Hessische Landes- und Hochschulbibliothek), 2661 Darmstadt, Universitäts- und Landesbibliothek (olim Hessische Landes- und Hochschulbibliothek), 1227 Darmstadt, Universitäts- und Landesbibliothek (olim Hessische Landes- und Hochschulbibliothek), 2827 Darmstadt, Universitäts- und Landesbibliothek (olim Hessische Landes- und Hochschulbibliothek), 1415 Dessau, Anhaltische Landesbücherei (olim Stadtbibliothek), Georg. 866 Downside Abbey, Monastic Library and Archives, 48250 (Clifton 9) Dresden, Sächsische Landesbibliothek, Staats- und Universitätsbibliothek, Dc 181 Dresden, Sächsische Landesbibliothek, Staats- und Universitätsbibliothek, C 99a Dresden, Sächsische Landesbibliothek, Staats- und Universitätsbibliothek, C 80 Dublin, Trinity College, 441 (D.4.27) Dublin, Trinity College, 1308 (H.2.12 nr. 7) Dublin, Trinity College, 1699 (F.5.3) Dublin, Trinity College, 667 (F.5.3) Eichstätt, Universitätsbibliothek (olim Staatliche und Seminarbibliothek), st 735 Eichstätt, Universitätsbibliothek (olim Staatliche und Seminarbibliothek), st 626 El Escorial, Real Biblioteca de San Lorenzo de El Escorial, g.II.15 El Escorial, Real Biblioteca de San Lorenzo de El Escorial, a.IV.13 Erfurt, Universitätsbibliothek Erfurt, Dep. Erf., CA 12° 19 Erfurt, Universitätsbibliothek Erfurt, Dep. Erf., CA 12° 16 Erfurt, Universitätsbibliothek Erfurt, Dep. Erf., CA 2° 376 Erfurt, Universitätsbibliothek Erfurt, Dep. Erf., CA 2° 394 Erfurt, Universitätsbibliothek Erfurt, Dep. Erf., CA 2° 395 Erfurt, Universitätsbibliothek Erfurt, Dep. Erf., CA 4° 386 Erfurt, Universitätsbibliothek Erfurt, Dep. Erf., CA 4° 365 Erfurt, Universitätsbibliothek Erfurt, Dep. Erf., CA 4° 387 Erfurt, Universitätsbibliothek Erfurt, Dep. Erf., CA 4° 65 Erfurt, Universitätsbibliothek Erfurt, Dep. Erf., CA 4° 369 Erfurt, Universitätsbibliothek Erfurt, Dep. Erf., CA 4° 351 Erfurt, Universitätsbibliothek Erfurt, Dep. Erf., CA 4° 325 Erfurt, Universitätsbibliothek Erfurt, Dep. Erf., CA 4° 375 Erfurt, Universitätsbibliothek Erfurt, Dep. Erf., CA 4° 345 Erfurt, Universitätsbibliothek Erfurt, Dep. Erf., CA 4° 234 Erfurt, Universitätsbibliothek Erfurt, Dep. Erf., CA 4° 347 Erfurt, Universitätsbibliothek Erfurt, Dep. Erf., CA 4° 385 Erfurt, Universitätsbibliothek Erfurt, Dep. Erf., CA 4° 357 Erfurt, Universitätsbibliothek Erfurt, Dep. Erf., CA 8° 88 Erfurt, Universitätsbibliothek Erfurt, Dep. Erf., CA 8° 80 Erlangen, Universitätsbibliothek Erlangen-Nürnberg, 664 (Irm. 951) Erlangen, Universitätsbibliothek Erlangen-Nürnberg, 394 (Irm. 483) Erlangen, Universitätsbibliothek Erlangen-Nürnberg, 436 (Irm. 378) Erlangen, Universitätsbibliothek Erlangen-Nürnberg, 496 (Irm. 707) Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Ashburnham 956 (887) Firenze, Biblioteca Nazionale Centrale, II.III.24 (Magl. XI.117) Firenze, Biblioteca Nazionale Centrale, Conv. soppr. I.1.32 Firenze, Biblioteca Nazionale Centrale, Conv. soppr. I.5.18 Firenze, Biblioteca Nazionale Centrale, Conv. soppr. I.5.19 Firenze, Biblioteca Nazionale Centrale, Conv. soppr. I.9.42 Firenze, Biblioteca Nazionale Centrale, Magl. XI.73 Firenze, Biblioteca Nazionale Centrale, Pal. 639 Firenze, Biblioteca Nazionale Centrale, Pal. 1162 Firenze, Biblioteca Riccardiana, 2236 Firenze, Biblioteca Riccardiana, 866 Firenze, Biblioteca Riccardiana, 2265 Firenze, Biblioteca Riccardiana, 139 Frankfurt a.M., Stadt- und Universitätsbibliothek, Carm. 19 Freiburg i.Br., Universitätsbibliothek, 57 Freiburg i.Br., Universitätsbibliothek, 483, 31, 1 Freiburg i.Br., Universitätsbibliothek, fragm. 55 Gdansk, Biblioteka Gdanska Polskiej Akademii Nauk, Mar. Q. 30 Gloucester, Cathedral Library, 28 Gotha, Forschungs- und Landesbibliothek (olim Forschungsbibliothek), Chart. B. 445 Gotha, Forschungs- und Landesbibliothek (olim Forschungsbibliothek), Mbr. I. 103 Göttingen, Niedersächsische Staats- und Universitätsbibliothek, Luneb. 1 Graz, Universitätsbibliothek, 1000 (34/42 Quarto) Groningen, Bibliotheek der Rijksuniversiteit, 104 Groningen, Bibliotheek der Rijksuniversiteit, 103 Hannover, Gottfried Wilhelm Leibniz Bibliothek - Niedersächsische Landesbibliothek, IV 373 Heidelberg, Universitätsbibliothek, Pal. germ. 691 Heidelberg, Universitätsbibliothek, Pal. germ. 843 Heidelberg, Universitätsbibliothek, Salem IX 23 Hildesheim, Dombibliothek (olim Beverin'sche Bibliothek), 743 Hildesheim, Domschatz, 31 Klagenfurt, Archiv der Diözese Gurk (Bischöfliche Mensalbibliothek), XXIX.e.1 København, Det Arnamagnaeanske Institut, AM 2° 252 København, Det Arnamagnaeanske Institut, AM 4° 544 København, Det Arnamagnaeanske Institut, AM 4° 685 d København, Det Arnamagnaeanske Institut, AM 4° 736 III København, Kongelige Bibliotek, GKS 1810 4° København, Kongelige Bibliotek, NKS 1723 2° København, Kongelige Bibliotek, NKS 275a 4° København, Kongelige Bibliotek, Thott 825 4° Köln, Erzbischöfliche Diözesan- und Dombibliothek, 186 (Darmst. 2161) Köln, Erzbischöfliche Diözesan- und Dombibliothek, 185 (Darmst. 2176) Köln, Erzbischöfliche Diözesan- und Dombibliothek, 83 II (Darmst. 2084) Kraków, Biblioteka Jagiellonska, 1860 (BB.XXIV.18) Kraków, Biblioteka Jagiellonska, 562 Kraków, Biblioteka Jagiellonska, 2503 (DD IX 20) Kraków, Biblioteka Jagiellonska, 602 Kraków, Biblioteka Jagiellonska, 1838 (BB.XXIII.15) Kraków, Biblioteka Jagiellonska, 1851 (BB.XXIV.9) Kraków, Biblioteka Jagiellonska, 1840 (BB.XXIII.16) Kraków, Biblioteka Jagiellonska, Berol. lat. 4° 23 (Rose 959) Kraków, Biblioteka Jagiellonska, Berol. lat. 4° 42 (Rose 106r) Kremsmünster, Stiftsbibliothek, 301 (deperditus) Kremsmünster, Stiftsbibliothek, 81 Kremsmünster, Stiftsbibliothek, 89 Leiden, Bibliotheek der Universiteit, B.P.L. 191 D Leiden, Bibliotheek der Universiteit, Voss. lat. 8° 61 Leipzig, Universitätsbibliothek, 328 Leipzig, Universitätsbibliothek, 1469 Leipzig, Universitätsbibliothek, 1486 Leipzig, Universitätsbibliothek, 1461 Leipzig, Universitätsbibliothek, 1470 Leipzig, Universitätsbibliothek, 1487 Leipzig, Universitätsbibliothek, 1346 Leipzig, Universitätsbibliothek, 1296 Lilienfeld, Stiftsbibliothek, 144 Lincoln, Cathedral Library, 148 (B.1.8) London, British Library, Add. 30380 London, British Library, Add. 35179 London, British Library, Add. 15108 London, British Library, Add. 17716 London, British Library, Add. 10363 London, British Library, Add. 31046 London, British Library, Add. 27589 London, British Library, Arundel 339 London, British Library, Arundel 343 (?) London, British Library, Arundel 332 London, British Library, Burney 275 London, British Library, Cotton Vespasian E. VII London, British Library, Egerton 2261 London, British Library, Egerton 3130 London, British Library, Egerton 2622 London, British Library, Egerton 845 London, British Library, Egerton 851 London, British Library, Egerton 841 London, British Library, Egerton 844 London, British Library, Egerton 836 London, British Library, Harley 1350 London, British Library, Harley 3647 London, British Library, Harley 3843 London, British Library, Harley 549 London, British Library, Harley 3735 London, British Library, Harley 2510 London, British Library, Harley 3595 London, British Library, Harley 4350 London, British Library, Harley 3353 London, British Library, Lansdowne 842 A-B London, British Library, Royal 12.C.XVII London, British Library, Sloane 514 London, British Library, Sloane 513 London, British Library, Sloane 282 London, British Library, Sloane 3281 London, Institution of Electrical Engineers, Thomson Collection 4 London, Lambeth Palace Library, 67 London, University College Library, Graves lat. 18 London, University College Library, Lat. 15 London, University College Library, Lat. 4 Lübeck, Bibliothek der Hansestadt Lübeck (olim Stadtbibliothek), Philos. 11 Lund, Universitetsbiblioteket, Mh 1 Lüneburg, Ratsbücherei, Miscell. D 2° 13 Lüneburg, Ratsbücherei, Miscell. D 4° 46 Luxembourg, Bibliothèque Nationale, 60 Madrid, Biblioteca Nacional de España, Ms. 9088 Mainz, Wissenschaftliche Stadtbibliothek, I 528 Mainz, Wissenschaftliche Stadtbibliothek, I 532 Mainz, Wissenschaftliche Stadtbibliothek, I 535 Mainz, Wissenschaftliche Stadtbibliothek, I 471a Melk, Stiftsbibliothek, 951 (719; D. 11 [?]) Melk, Stiftsbibliothek, 1221 (662. L 92) Melk, Stiftsbibliothek, 873 (711) Metz, Médiathèque Verlaine (olim Bibliothèque Municipale; Médiathèque «Le Pontiffroy»), 1217 (?) Metz, Médiathèque Verlaine (olim Bibliothèque Municipale; Médiathèque «Le Pontiffroy»), 284 Metz, Médiathèque Verlaine (olim Bibliothèque Municipale; Médiathèque «Le Pontiffroy»), 326 Metz, Médiathèque Verlaine (olim Bibliothèque Municipale; Médiathèque «Le Pontiffroy»), 1250 Michelstadt, Nicolaus-Matz-Bibliothek (Kirchenbibliothek), D 692 Milano, Biblioteca Ambrosiana, H 44 inf. Milano, Biblioteca Ambrosiana, M 28 sup. Milano, Biblioteca Ambrosiana, A 183 inf. Milano, Biblioteca Ambrosiana, N 9 sup. Milano, Biblioteca Ambrosiana, C 128 inf. Milano, Biblioteca Ambrosiana, B 163 sup. Milano, Biblioteca Ambrosiana, C 241 inf. Milano, Biblioteca Ambrosiana, N 258 sup. Milano, Biblioteca Ambrosiana, T 79 sup. Milano, Biblioteca Ambrosiana, I 253 inf. Milano, Biblioteca Nazionale Braidense (Brera), AD.XII.53 Montpellier, Bibliothèque Interuniversitaire, Section de Médecine, H 323 München, Bayerische Staatsbibliothek, Cgm 821 München, Bayerische Staatsbibliothek, Cgm 739 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 11067 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 14783 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 5964 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 17703 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 6285 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 18480 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 588 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 14111 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 19608 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 6038 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 18764 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 14401 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 13021 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 14684 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 14601 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 3517 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 4382 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 6405 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 18208 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 23512 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 29760/1 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 14706 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 3216 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 3843 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 5538 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 7650 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 4162 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 19867 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 19869 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 18780 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 19606 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 19638 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 14908 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 6006 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 10273 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 12553 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 13182 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 14529 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 14544 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 14622 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 21107 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 7089 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 7614 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 14504 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 26291 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 4387 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 7088 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 7675 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 7688 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 26639 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 26640 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 18998 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 27444 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 29760/2 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 29760/3 München, Universitätsbibliothek, 4° 649 München, Universitätsbibliothek, 4° 743 New Haven, CT, Yale University, Beinecke Rare Book and Manuscript Library, T.E. Marston Collection 89 New York, Columbia University, Rare Book and Manuscript Library, George A. Plimpton 165 New York, Columbia University, Rare Book and Manuscript Library, George A. Plimpton 166 New York, Columbia University, Rare Book and Manuscript Library, George A. Plimpton 180 Nürnberg, Stadtbibliothek, Cent. V, 94 Oxford, Balliol College, 306 Oxford, Bodleian Library, Add. C 93 (S.C. 30254) Oxford, Bodleian Library, Ashmole 1522 (S.C. 6750, 7027) Oxford, Bodleian Library, Ashmole 341 (S.C. 6687) Oxford, Bodleian Library, Ashmole 361 Oxford, Bodleian Library, Ashmole 360 (S.C. 6641, 6710, 6714-16, 6854b) Oxford, Bodleian Library, Ashmole 399 (S.C. 6743, 7018, 7745) Oxford, Bodleian Library, Auct. F.5.23 (S.C. 2674) Oxford, Bodleian Library, Bodl. 309 (S.C. 8837) Oxford, Bodleian Library, Bodl. 26 (S.C. 1871) Oxford, Bodleian Library, Bodl. 491 (S.C. 2083) Oxford, Bodleian Library, Bodl. 177 (S.C. 2072) Oxford, Bodleian Library, Bodl. 507 (S.C. 2171) Oxford, Bodleian Library, Canon. misc. 105 (S.C. 19581) Oxford, Bodleian Library, Canon. misc. 161 (S.C. 19637) Oxford, Bodleian Library, Digby 190 (S.C. 1791) Oxford, Bodleian Library, Digby 193 (S.C. 1794) Oxford, Bodleian Library, Digby 97 (S.C. 1698) Oxford, Bodleian Library, Digby 98 (S.C. 1699) Oxford, Bodleian Library, Digby 104 (S.C. 1705) Oxford, Bodleian Library, Digby 166 (S.C. 1767) Oxford, Bodleian Library, Douce 257 (S.C. 21831) Oxford, Bodleian Library, Douce 129 (S.C. 21703) Oxford, Bodleian Library, Fairfax 27 (S.C. 3907) Oxford, Bodleian Library, Jur. 4° D. 21 (S.C. 2783n) Oxford, Bodleian Library, Laud lat. 54 (S.C. 1514) Oxford, Bodleian Library, Savile 21 (S.C. 6567) Oxford, Bodleian Library, Savile 17 (S.C. 6563) Oxford, Bodleian Library, Tanner 192 (S.C. 10018) Oxford, Corpus Christi College, 41 Oxford, Corpus Christi College, 224 Oxford, Corpus Christi College, 118 Oxford, St. John's College, 17 Oxford, Trinity College (in deposito presso la Bodleian Library), 47 Oxford, Trinity College (in deposito presso la Bodleian Library), 17 Oxford, University College (in deposito presso la Bodleian Library), 41 Oxford, University College (in deposito presso la Bodleian Library), 26 Paris, Bibliothèque Mazarine, 3642 (1258) Paris, Bibliothèque Mazarine, 4319 (1261) Paris, Bibliothèque Mazarine, 3516 Paris, Bibliothèque Nationale de France, fr. 2021 Paris, Bibliothèque Nationale de France, it. 949 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 15122 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7194 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7195 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7421 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7197 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7352 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7477 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 8445 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 8247 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 8429 B Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7366 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7363 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 15118 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7196 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 6639 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 17858 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7187 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7189 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 3011 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7360 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7221 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7183 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 14809 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 817 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 14064 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7182 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 11241 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7186 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 16201 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7416 B Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7039 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 11242 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7368 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7359 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7437 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7420 A Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7188 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 15129 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7298 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 10252 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 13009 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 10251 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 15171 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 6401 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 14080 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7378 A Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7287 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7292 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7215 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 6620 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7185 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 15121 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 15461 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 14065 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7184 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7181 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7475 Paris, Bibliothèque Nationale de France, n.a. fr. 4140 Paris, Bibliothèque Nationale de France, n.a. fr. 2050 Paris, Bibliothèque Nationale de France, n.a. lat. 657 Paris, Bibliothèque Nationale de France, n.a. lat. 1614 Paris, Bibliothèque Nationale de France, n.a. lat. 625 Paris, Bibliothèque Nationale de France, n.a. lat. 1893 Paris, Bibliothèque Nationale de France, n.a. lat. 3044 Paris, Bibliothèque Nationale de France. Bibliothèque de l'Arsenal, 522 Paris, Bibliothèque Nationale de France. Bibliothèque de l'Arsenal, 1127 Paris, Bibliothèque Sainte-Geneviève, 1043 Paris, Bibliothèque Sainte-Geneviève, 3141 Paris, Bibliothèque Sainte-Geneviève, 2200 Praha, Archiv Prazského Hradu, Knihovna Metropolitní Kapituly, L. XXIX (1272) Praha, Archiv Prazského Hradu, Knihovna Metropolitní Kapituly, M. CIV (1464) Praha, Národní Knihovna Ceské Republiky (olim Národní a Univerzitní Knihovna), IX.C.6 (1717) Praha, Národní Knihovna Ceské Republiky (olim Národní a Univerzitní Knihovna), I.G.40 (316) Praha, Národní Knihovna Ceské Republiky (olim Národní a Univerzitní Knihovna), XIV.F.1 (2572) Praha, Národní Knihovna Ceské Republiky (olim Národní a Univerzitní Knihovna), IV.G.8 (740) Praha, Národní Knihovna Ceské Republiky (olim Národní a Univerzitní Knihovna), XIV.E.32 (2566) Princeton, NJ, Princeton University Library, Grenville Kane Collection 50 Regensburg, Bischöfliche Zentralbibliothek, Proskesche Musikbibliothek 98 th. 4° Regensburg, Fürstlich Thurn und Taxis'sche Hofbibliothek, 85/1 Regensburg, Fürstlich Thurn und Taxis'sche Hofbibliothek, 85/2 Reims, Bibliothèque d'Etude et du Patrimoine (Bibliothèque Carnegie; olim Bibliothèque Municipale), 976 (I. 705) Reims, Bibliothèque d'Etude et du Patrimoine (Bibliothèque Carnegie; olim Bibliothèque Municipale), 975 (I. 706) Salzburg, Benediktiner-Erzabtei Sankt Peter, Stiftsbibliothek, b.II.42 Salzburg, Benediktiner-Erzabtei Sankt Peter, Stiftsbibliothek, b.III.32 Salzburg, Benediktiner-Erzabtei Sankt Peter, Stiftsbibliothek, b.IX.14 Salzburg, Benediktiner-Erzabtei Sankt Peter, Stiftsbibliothek, b.IV.16 Salzburg, Benediktiner-Erzabtei Sankt Peter, Stiftsbibliothek, t.IV.36 San Juan de Capistrano, CA, Library of Robert B. Honeyman jr. (Rancho Los Cerritos), Gen. Sci. 103 San Juan de Capistrano, CA, Library of Robert B. Honeyman jr. (Rancho Los Cerritos), Gen. Sci. 6 Sankt Florian, Bibliothek des Augustiner Chorherrenstifts, XI. 619 Sankt Gallen, Kantonsbibliothek St. Gallen, Vadianische Sammlung (olim Stadtbibliothek), VadSlg Ms 296 Sankt Gallen, Stiftsbibliothek, 248 Sankt Gallen, Stiftsbibliothek, 830 Sankt Paul im Lavanttal, Bibliothek des Benediktinerstifts, 133/6 (29.1.43) Saumur, Médiathèque Saumur Loire Développement (olim Bibliothèque Municipale), 3 (olim 2648) Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, Donaueschingen 857 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB XI. 22 Torino, Biblioteca Nazionale Universitaria, N.III.53 Torino, Biblioteca Nazionale Universitaria, T.I.6 Toulouse, Médiathèque José Cabanis (olim Bibliothèque Municipale), 872 (III, 140) Tournai, Bibliothèque de la Ville, 87 (?) Tours, Bibliothèque Municipale, 803 Trier, Bibliothek des Priesterseminars, 118 (R.VII.3) Trier, Stadtbibliothek, Hs. 1077/1263 8° Trier, Stadtbibliothek, Hs. 1925/1482 8° Trier, Stadtbibliothek, Hs. 1074/1271 8° Trier, Stadtbibliothek, Hs. 1102/51 8° Utrecht, Bibliotheek der Rijksuniversiteit, Hs. 722 (4.G.18) Utrecht, Bibliotheek der Rijksuniversiteit, Hs. 824 (1.L.6) Utrecht, Bibliotheek der Rijksuniversiteit, Hs. 292 (1.M.2) Utrecht, Bibliotheek der Rijksuniversiteit, Hs. 725 (6.A.3) Valence, Médiathèque Publique et Universitaire (olim Bibliothèque Municipale), 13 Venezia, Biblioteca Nazionale Marciana, lat. VIII. 1 (3044) Venezia, Biblioteca Nazionale Marciana, lat. XIII. 35 (4589) Venezia, Biblioteca Nazionale Marciana, lat. VIII. 74 (3577) Venezia, Biblioteca Nazionale Marciana, lat. VIII. 33 (2499) Venezia, Biblioteca Nazionale Marciana, lat. Z. 332 (1647) Venezia, Biblioteca Nazionale Marciana, lat. Z. 333 (1648) Venezia, Biblioteca Nazionale Marciana, lat. Z. 334 (1649) Venezia, Biblioteca Nazionale Marciana, lat. Z. 271 (1642) Venezia, Museo Civico Correr, Cicogna 3747 (2712) Verdun, Bibliothèque Municipale, 25 (Belles-lettres 2) Verdun, Bibliothèque Municipale, 279 Verdun, Bibliothèque Municipale, 24 (Belles-lettres 1) Warszawa, Biblioteka Narodowa, 5 (30) Weimar, Herzogin Anna Amalia Bibliothek (olim Zentralbibliothek der deutschen Klassik, Thüringische Landesbibliothek), 4° 36 Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 4767 Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 4787 Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 2445 Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 5153 Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 5166 Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 3502 Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 5210 Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 5277 Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 50 Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 2269 Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 2367 Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 55 Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 297 Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 2463 Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 83 Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 177 Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 5203 Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 3816 (Lunael. Q. 41) Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 5003 Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 5239-5239* Wien, Österreichische Nationalbibliothek, Ser. Nova 4265 Wien, Schottenkloster, Stiftsbibliothek, 166 (Hübl 138) Wien, Schottenkloster, Stiftsbibliothek, 305 (Hübl 225) Wiesbaden, Hochschul- und Landesbibliothek RheinMain (olim Hessische Landesbibliothek), 79 Wilhering, Zisterzienserstift, IX 69 Wolfenbüttel, Herzog August Bibliothek, Astronom. 16.1 4° (4012) Wolfenbüttel, Herzog August Bibliothek, Aug. 2° 78. 3 (2770) Wolfenbüttel, Herzog August Bibliothek, Aug. 2° 87. 2 (2912) Wolfenbüttel, Herzog August Bibliothek, Aug. 4° 51. 9 (3549) Wolfenbüttel, Herzog August Bibliothek, Aug. 4° 17. 21 (3112) Wolfenbüttel, Herzog August Bibliothek, Aug. 8° 61. 2 (3662) Wolfenbüttel, Herzog August Bibliothek, Helmst. 1027 (1129) Wolfenbüttel, Herzog August Bibliothek, Helmst. 696 (760) Wolfenbüttel, Herzog August Bibliothek, Helmst. 1198 (1306) Wolfenbüttel, Herzog August Bibliothek, Helmst. 874 (976) Wolfenbüttel, Herzog August Bibliothek, Novi 793 Worcester, Cathedral and Chapter Library, Q. 53 Wroclaw, Biblioteka Uniwersytecka, I.Q.14 Wroclaw, Biblioteka Uniwersytecka, IV.Q.36 Wroclaw, Biblioteka Uniwersytecka, IV.Q.37 Wroclaw, Biblioteka Uniwersytecka, IV.O.11 Zittau, Stadt- und Kreisbibliothek, Christian-Weise-Bibliothek, B. 101 Zwettl, Bibliothek des Zisterzienserstifts, 139 Scheda N: 30 - 5128
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/-l-eredità-arabo-islamica-nelle-scienze-e-nelle-ar/562965