In einer kurzen Einleitung, in der der Bearb. zunächst auf den ersten Halbband (
Die Pergamenthandschriften aus dem Domkapitel Freising I
Clm 6201-6316 Wiesbaden 2000 [vgl. hierzu MEL XXIV 11376]) sowie dessen Einleitung verweist, werden einige Besonderheiten der Bibliothek der Freisinger Domkapitels herausgearbeitet sowie dessen bibliothekarische Verwaltung in Mittelalter und Neuzeit beleuchtet, so z.B. mit Blick auf Einbände, Besitzvermerke oder Bücherverzeichnisse. Ein Verzeichnis der abgekürzt zitierten Literatur rundet die Einleitung ab. Neben Handschriften mit den Werken des Augustinus, Hieronymus, Beda Venerabilis, Gregorius Magnus, Iohannes Cassianus, Cicero, Macrobius, Vegetius, Boethius, Orosius, Eusebius bzw. Rufinus sind besonders folgende Überlieferungszeugen zu erwähnen: lat. 6319 (vor M. 9. Jh.): Isidorus Hispalensis (
Quaestiones in Vetus Testamentum, in libros Regum, etc.); 6323 (2. H. 11. Jh.): Caesarius Arelatensis (
Collectio quinquaginta homeliarum); 6324 (nach M. 9. Jh.): Pastoralhandbuch u.a. mit dem
Ordo de catechizandis rudibus des Alcuinus; 6325 (vor 836): Pastoralhandbuch u.a. mit
De ecclesiasticis officiis des Isidorus Hispalensis und dem
Ordo de catechizandis rudibus des Alcuinus; 6327 (vor M. 9. Jh.):
Testimonia de aequalitate Spiritus Sancti cum Patre et Filio; 6328 [
vacat]; 6330 (kurz nach 800): Theol. Sammelhs. u.a. mit der
Instructio 5 des Columbanus; 6332 [
vacat]; 6333 (frühes 9. Jh./um 800): Gennadius (
De viris illustribus); 6335 (E. 11. Jh.): Wido Ferrariensis ep. (
De scismate Hildebrandi [1086]); 6336 [
vacat]; 6337 (a. 1440):
Homiliae et sermones de tempore (
pars hiemalis); 6338 (a. 1440):
Homiliae et sermones de tempore (
pars aestivalis); 6339 (um 1300): Innocentius III. (
Sermones de tempore et de sanctis); 6340 (2. H. 10. Jh.): Ratherius Veronensis (
Opuscula, sermones et epistolae),
Sermones de festis; 6341 (spätes 9. Jh.; um 1000): Adamnanus de Iona (
Vita s. Columbae,
rec. brevior), Boethius (
Commentarii in Ciceronis Topica); 6342 (nach M. 9. Jh.):
Homiliae per circulum anni; 6344 (M. 9. Jh.):
Vitas patrum sive Verba seniorum [exzerpta], Caesarius Arelatensis (
Homiliae, collectio A); 6345 (1. H. 14. Jh.): Gregorius IX. (
Decretales cum apparatu Bernhardi de Botone Parmensis); 6346 (vor M. 14. Jh.): Iohannes Andreae (
Quaestiones mercuriales super regulis iuris), Dinus de Mugello (
Lectura super tit. De regulis iuris in Sexto); 6347 (1. H. 14. Jh.): Clemens V. (
Constitutiones cum apparatu Iohannis Andreae), Dinus de Mugello (
Lectura super tit. De regulis iuris in Sexto); 6348 (1. H. 14. Jh.): Bonifatius VIII. (
Liber sextus Decretalium cum apparatu Iohannis Andreae); 6349 (M. 14. Jh./frühes 14. Jh.):
Repetitiones super Decretalibus des Paulus de Liazariis, Iohannes Andreae sowie Iohannes Calderinus, Iohannes Calderinus (
Distinctiones, summa eius de appellationibus interposita), Bernardus de Montemirato (
Lecturae Decretalium et Novellarum [
fragmentum]); 6350 (M. 14. Jh.): Innocentius IV. (
Apparatus super Decretalibus); 6351 (14. Jh.): Iohannes Andreae (
Additiones super Decretalibus); 6352 (1. H. 13. Jh.): Bernardus Papiensis (
Breviarium extravagantium [Compilatio I] cum apparatu Richardi Anglici); 6353 (M. 14. Jh.): Iohannes Monachus card. (
Apparatus super Sexto); 6354 (M. 12. Jh.): Ivo Carnotensis (
Panormia); 6355 (vor M. 9. Jh.):
Collectio Dionysio-Hadriana; 6356 (2. H. 13. Jh.): Marinus de Ebulo (
Tractatus de revocatoriis); 6356a (frühes 14. Jh.):
Exceptiones de Summa de casibus Raymundi de Pennaforte et de Apparatu Guilelmi Redonensis, Iohannes Marchesinus sive de Regio Lepidi (?) (
Confessionale = ps.-Bonaventura:
De informatione simplicium sacerdotum); 6358 (spätes 13. Jh.): Iustinianus (
Institutiones cum glossa ordinaria Accursii); 6359 (2. H. 13. Jh.): Iustinianus (
Authenticum); 6360 (2. H. 10. Jh.): Ansegisus Luxoviensis abb. (
Collectio capitularium); 6363 [
vacat]; 6376 (vor M. 9. Jh.): Cassiodorus (
Historia tripartita); 6377 = 1002; 6378 [
vacat]; 6379 (14. Jh.): Franciscus Petrarca (
De remediis utriusque fortunae,
Historia Griseldis), Antonius Cermisonus (
Consilia medica duo); 6382 (2. H. 9. Jh.; nach M. 8. Jh.):
Vita s. Euphrosinae,
Liber interrogatorius de differentiis rerum et etymologiis secundum Isidorum, Erchanbertus Frisingensis ep. (
Epistola de reliquiis s. Bartholomaei apostoli nuper in Baioariam allatis); 6384 (M. 9. Jh.; frühes 14. Jh.): Iacobus de Voragine (
Legenda aurea [
abbreviatio]); 6385 (2. H. 10. Jh.): Isidorus Hispalensis (
Allegoriae quaedam Sacrae Scripturae), Alcuinus (?) (
Disputatio puerorum); 6386, 6387 [
vacant]; 6388 (2. H. 10. Jh.): Liutprandus Cremonensis (
Historia Ottonis,
Antapodosis), Regino Prumensis (
Chronica cum Adalberti continuatione); 6389 (nach M. 9. Jh.): Candidus Wizo presb. (
Opusculum de passione Domini,
Sermones duo); 6390 = 1086; 6391 (spätes 10. Jh.): Paulus Diaconus (
Historia Langobardorum); 6393 (E. 8. Jh.):
Vitae sanctorum; 6398 (M. 9. Jh.): Priscianus (
Institutiones grammaticae [
abbreviatio]); 6404 (M. 9. Jh.): Alcuinus (
Disputatio de vera philosophia,
Ars grammatica), Columbanus (
Versus ad Hunaldum et ad Sethum), Walahfridus Strabo (
Carmen XI ad Wenibertum abb. Scuttrensem); 6406 (spätes 11. Jh.; 13. Jh.; 1. H. 12. Jh.; 11. Jh.): Consultus Fortunatianus (
Ars rhetorica); 6407 (um 800): Alcuinus (
De rhetorica et virtutibus,
De dialectica),
Dicta Candidi et Albini (ps.-Alcuini) de imagine Dei cum additionibus; 6408 (A. 10. Jh.):
Glossae super Priscianum cum exemplis auctorum et de diversis; 6409 (E. 10. Jh.):
Musica enchiriadis,
Scolica enchiriadis (sub forma dialogi); 6410 [
vacat]; 6411 (vor M. 9. Jh.): Eutyches grammaticus (
Ars de verbo), Priscianus (
Institutio de nomine, pronomine et verbo), Cruindmelus (
Ars metrica); 6413 (vor M. 9. Jh.): Aldhelmus (
Epistola ad Acircium), Angilbertus Centulensis abb. (
Carmen II ad Carolum regem), Alcuinus (
De orthographia); 6414 (1. H. 10. Jh.): Erchanbertus magister (
Tractatus super Donatum minorem); 6415 (M. 9. Jh.): Donatus ortigraphus (
Ars grammatica [
excerpta]); 6416 (frühes 10. Jh.) und 6417 (um 900): Eutyches (
Ars de verbo); 6418 (2. H. 15. Jh.):
Graduale, Sequentiar; 6419 (frühes 14. Jh.):
Graduale; 6420 (vor M. 14 Jh.):
Missale Ambrosianum; 6421 (zw. 984 u. 994): Sakramentar Bischof Abrahams; 6422 (3. V. 15. Jh.): Kalendar; 6423 (spätes 13. Jh.): Antiphonar; 6424 (bald nach 810): Epistolar (Comes Alcuini); 6425 (1. H. 11. Jh.): Pontifikale Bischof Egilberts; 6426 (2. H. 10. Jh.): Pastorales Handbuch Bischof Abrahams; 6427 (nach M. 11. Jh.): Kollektar,
Rituale; 6428 (um 983): Plenarmissale; 6429 (frühes 14. Jh.): Pontifikale; 6430 (vor 836; A. 10. Jh.):
Benedictionale Frisingense,
Praedicationes; 6431 (um 900):
Officium defunctorum per ferias; 6432 (E. 12. Jh.): Guilelmus de Vinaria (
Carmen ad gratiam dilectae dilecti cum Ruperti Tuitensis commentariis [
excerpta]); 6433 (vor 784):
Florilegium patristicum Frisingense, Isidorus Hispalensis (
Synonyma, l. II), Defensor Locogiacensis (
Liber scintillarum [fragmentum]),
Praedicationes; 6434 (E. 8. Jh.):
Collectio Hibernensis abbreviata et in CCL titulos digesta [
excerpta]. Dem Anhang ist eine Übersicht über Freisinger Handschriften, die entweder in andere Bestände der Bayerischen Staatsbibliothek umgestellt wurden oder versprengt sind: BSB, germ. 14; 15; lat. 1002; 1086; 6683; 13084; 21587; 27033; 27149; 27236; 27246; 27305; 28135; 28140; 29226/1; 29327/1; Berlin, SB, Savigny 2; 10; 12; Bernkastel-Kues, Bibl. d. St. Nikolaus-Hospitals, 206; Göttweig, Stiftsbibl., 82 (rot), 3 (schwarz); Heidelberg, UB, Pal. lat. 1613; London, BL, Add. 18332; Egert. 1944; München, BHStA, HL Freising 3a; UB, 2° 1; 2° 34; 4° 2; 4° 9; Wien, ÖNB, 1609; Privatbesitz (ehem. Gutenzell, Gräfl. Törring'sche Bibl. Mscr. 57 und 58). Darüber hinaus werden auch nicht mehr auffindbare bzw. verschollene Kodizes aus Freising aufgelistet. Register der Personen, Orte, Sachen und Initien sowie eine Signaturen-Konkordanz erschließen den Katalog. (Michael Bachmann)
Riduci