Arezzo, Biblioteca Città di Arezzo 405
Composito
37 ff.; ff. 2-38Hymni , Hilarius Pictaviensis episcopus Itinerarium , Egeria in Gallecia monacha Tractatus mysteriorum , Hilarius Pictaviensis episcopus Bibliografia Mss. med. AR n. 67, pp. 70-1; CCSL (1965) vol. CLXXV p. 29
U.C. I, ff. 2-16 sec. XI terzo quartoLuogo di copia Montecassino (Frosinone), S. Benedetto, abbazia OSB membr. 15 ff.; ff. 2r-16vEnte possessore Montecassino (Frosinone), S. Benedetto, abbazia OSB Hymni , Hilarius Pictaviensis episcopus , ff. 15ra-16vb lacunoso e mutilo. Inc.: Felix propheta David Tractatus mysteriorum , Hilarius Pictaviensis episcopus , ff. 2r-15r acefalo e lacunoso
U.C. II, ff. 17-38 sec. XI ultimo quartoLuogo di copia Montecassino (Frosinone), S. Benedetto, abbazia OSB membr. 22 ff.; ff. 17-38Ente possessore Montecassino (Frosinone), S. Benedetto, abbazia OSB Itinerarium , Egeria in Gallecia monacha , ff. 17r-38r acefalo, lacunoso e mutilo
Schede derivate:
CODEX
Altri progetti collegati:
MEL
Permalink:
http://www.mirabileweb.it/manuscript/arezzo-biblioteca-città-di-arezzo-405-manoscript/4760
Descrizione diretta
Arezzo, Biblioteca Città di Arezzo 405
Composito
membr. ff. VI, 37, V'; ff. numerati 2-38: numerazione recente a matita estesa al f. I'e al foglio finale di guardia, calcolato 39; paginazione precedente 1-74; i ff. I-III e III'-V' sono cartacei recenti; i ff. IV-V e I'-II' sono cartacei moderni; il f. VI è membranaceo moderno, solidale con il primo foglio del codice dimensioni: 260 × 175 (max.).Legatura di restauro (2013) in piena pelle su quadranti in cartone, cucitura con soffietto su tre nervi singoli in canapa; capitelli passantiStato di conservazione Il codice è acefalo e mutilo; presenta diffusi danni per umidità; rinforzi e imbrachettature in diverse carte. La situazione di degrado è stata fermata dal recente restauroEnte possessore Arezzo, SS. Flora e Lucilla, abbazia OSB (a. non determinabile); Arezzo, S. Maria della Misericordia, fraternita (Fraternita dei Laici) (a. non determinabile)Storia del manoscritto Il manoscritto, famoso in quanto conserva due testi unici, venne integralmente èdito già nel 1887 dal Gamurrini. Data la corposità della bibliografia dobbiamo limitarci ai riferimenti bibliografici richiesti dalla descrizione (che sono anche i più recenti ed esaustivi); d'altro canto, essendo il manoscritto in scrittura beneventana, compare sotto la sigla ARC 405 nella BMB : l'aspetto bibliografico è dunque in continuo aggiornamento. Composito di due sezioni - la prima identificabile come unità autonoma già nella lista di libri dell'abate di Montecassino Desiderio (1058-1087), la seconda, per motivi paleografici, con analoga provenienza -, il corpus dovette raggiungere l'assetto attuale in periodo relativamente recente, forse successivamente al 1788 (Gamurrini: S. Hylarii Tractatus , XI-XII). Il manoscritto dovrebbe provenire dall'Abbazia delle Sante Flora e Lucilla, dove giunse tramite Ambrogio Rastrellini, abate di Montecassino dal 1599 al 1602, ritiratosi in fine nella fondazione aretina. E' tutt'ora difficile stabilire quando il percorso dell'unicum ilariano - che non risulta, però, identificabile nell'inventario dei manoscritti passati nel 1790 dall'Abbazia delle Sante Flora e Lucilla alla Fraternita dei Laici- abbia coinvolto anche la Peregrinatio . Ai ff. 2r, 16v, 17r, 38v timbri della Fraternita dei Laici di Arezzo (sec. XIX). Sul dorso (sec. XIX): Peregrinatio S. Hilarii Myst . Al f. Vv annotazione di mano del bibliotecario Gian Francesco Gamurrini (sec. XIX ex.). Non rimane traccia sul manoscritto della collocazione VI.3, per la quale si vedano le precisazioni in Convegno sulla Peregrinatio , pp. 86-7 in part.).Bibliografia Kwakkel - Newton Medicine p. 54; Gamurrini S. Hylari tractatus (1887) pp. XI-XII; Mazzatinti Inventari (1896) vol. VI p. 237 (Gian Francesco Gamurrini, Arezzo. Biblioteca della Fraternita di Santa Maria della Misericordia , pp. 170-241); Blackman-Betts Concordantia (1989) (con bibliografia precedente; passim ); Convegno sulla Peregrinatio (1990) (letteratura secondaria); Cabrera Sagrada Escritura (1993) (passim ); Paturzo Peregrinatio Egeriae (1994) pp. 301-10; Newton Desiderio e Oderisio (1996) pp. 83-9; Newton, Scriptorium (1999) (passim e pl. 48, 49); Romei & Giubilei (1999) (con bibl. precedente); Mss. med. AR (2003) pp. 70-1 scheda 67, tavv. LXXXV-LXXXVI
U.C. I, ff. 2-16 sec. XI terzo quarto data stimataLuogo di copia Montecassino (Frosinone), S. Benedetto, abbazia OSB (sec. XI terzo quarto) membr. ff. 15; fascicoli 1 (5), 2 (8), 3 (2): il fasc. 1 è costituito da un foglio singolo e un duerno; il fasc. 3 è residuo di unità più ampia; dimensioni: 260 × 172 (max., var.); specchio di scrittura: 16 [198] 42 × 10/4 [122] 4/32 (f. 14r); 16 [198] 42 × 12 /4 [54 (7) 57] 4 /32 (f. 15r, variabile); rr. 33/ll. 33, rigatura a seccoscritture e mani beneventana; decorato Iniziali semplici: iniziale a penna con motivi di intreccio al f. 12r; rubricatoEnte possessore Arezzo, SS. Flora e Lucilla, abbazia OSB (a. non determinabile); Arezzo, S. Maria della Misericordia, fraternita (Fraternita dei Laici) (a. non determinabile)Nomi Desiderius Casinensis (1027-1087) abbas OSB , possessore (ca. 1058-1087)Storia del manoscritto Il trattato è identificabile nella lista di libri dell'abate Desiderio (1058-1087) e a tale periodo, negli anni cronologicamente più bassi, è posto, su analisi grafica, da Newton (vd. bibl.)Tractatus mysteriorum , Hilarius Pictaviensis episcopus , ff. 2r-15r acefalo e lacunosoHymni , Hilarius Pictaviensis episcopus , ff. 15ra-16vb lacunoso e mutilo
U.C. II, ff. 17-38 sec. XI ultimo quarto data stimataLuogo di copia Montecassino (Frosinone), S. Benedetto, abbazia OSB (sec. XI ultimo quarto) membr. ff. 22; fascicoli 1 (8), 2 (6), 3 (8): i fasc. 1 e 3 presentano richiamo sul foglio finale al marg. interno in prossimità del bordo (solo tracce sul fasc. 1) dimensioni: 260 × 174 (max.); specchio di scrittura: 18 [202] 40 × 35 /5 [115] 5/ 14 (f. 30v, variabile); rr. 35/ll. 35, rigatura a seccoscritture e mani beneventana; Ente possessore Arezzo, SS. Flora e Lucilla, abbazia OSB (a. non determinabile); Arezzo, S. Maria della Misericordia, fraternita (Fraternita dei Laici) (a. non determinabile)Nomi Oderisius Casinensis abbas OSB (fl. XI - XII in.), collegamento indiretto (sec. XI ultimo quarto - XII in.)Storia del manoscritto Il manoscritto è graficamente riportabile a Montecassino e precisamente al periodo dell'abate Oderisi (1087-1105).Itinerarium , Egeria in Gallecia monacha , 17r-38r acefalo, lacunoso e mutilo
Risorse esterne collegate
Arezzo, BCA 405, I sez., f. 15r
Arezzo, BCA 405, II sez., f. 18r
Responsabile scheda: CODEXScheda derivata da: MEL
Altri progetti collegati:
CODEX Permalink: http://www.mirabileweb.it/manuscript/arezzo-biblioteca-città-di-arezzo-405-manoscript/201691
Avezzano (L'Aquila), Archivio Storico Diocesano dei Marsi s.n. «Exultet»
ca. 1057Luogo di copia Montecassino (Frosinone), S. Benedetto, abbazia OSB membr. rotolo dimensioni: 5660 x 270scritture e mani ...beneventana; Notazione musicaleEnte possessore Celano (L'Aquila), S. Giovanni Capodacqua (ora S. Maria delle Grazie), chiesa Nomi Pandolfo dei Marsi vescovo (sec. XI), committenteBibliografia Illuminare l'Abruzzo (2012) pp. 164-5, n. 2 (sec. XI settimo decennio; scheda di Giulia Orofino)
Regesto
Exultet
Altri progetti collegati:
MEL
MEM
Permalink:
http://www.mirabileweb.it/manuscript/avezzano-(l-aquila)-archivio-storico-diocesano-dei-manoscript/13088
Bamberg, Staatsbibliothek, Can. 1 (P.III.20)
Composito
sec. X secondo quartoLuogo di copia Montecassino (Frosinone), S. Benedetto, abbazia OSB membr. ff. 114 + 1 dimensioni: 250 x 160 disposizione del testo: 1 e 2 colonne Notazione musicaleEnte possessore Bamberg, SS. Peter, Paul und Georg, cattedrale Nomi Leo Vercellensis episcopus (n. 965 ca., m. 1026), autografo di (?)Species comice , ff. 8r-10rSpecies comice , ff. 9r-10r: II - Accidit, ut, dum, Haec gererenturSpecies comice , ff. 8r-9r: I - Anacreuti carmine, Telam libet contexereFragmentum «[...]pinquante magis ac magis habundat iniquitas» , Auxilius m. post 912 , ff. 1r-v, 14rIn defensionem Formosi papae , Eugenius Vulgarius fl. saec. IX ex./X in. , ff. 103v-114v, 2r-11rSermonum interpretatio , Eugenius Vulgarius fl. saec. IX ex./X in. , f. 11vUsque in quibus locis ante diluvium venerint , Eugenius Vulgarius fl. saec. IX ex./X in. , f. 11rEpistolae [4; ad Sergium III papam (2), ad Vitalem episcopum, ad Theodoram], Eugenius Vulgarius fl. saec. IX ex./X in. , ff. 110v-114v ff. 110v-111r: epistola ad Sergium papam (inc.: Videtur corporis huius scematis dispositio) ; ff. 111v-112v: epistola ad Sergium papam (inc.: Lucida dum current annosi sidera mundi) ; f. 113r-v: epistola ad Vitalem episcopum ; ff. 113v-114v: epistola ad Theodoram Versus de Gregorio et Ottone Augusto , Leo Vercellensis episcopus n. 965 ca., m. 1026 , f. 13v add. a. 998 (Italia settentrionale)In defensionem sacrae ordinationis papae Formosi , Auxilius m. post 912 , ff. 14v-31v, 32r-43v ff. 14v-31v libellus prior, ff. 32r-43v libellus posteriorCarmina , Eugenius Vulgarius fl. saec. IX ex./X in. , ff. 111r-v, 113v-114v, 2r-5r, 6v-8r, 10r-11r, 12r-13r f. 111r: Ad Sergium papam versus (ICL 1481); f. 111r: Metrum pheregratium ad Sergium papam (ICL 14580); f. 111r-v: Ad Sergium papam metrum saphicum (ICL 16509); f. 111v: Ad Sergium papam metrum parhemiacum (ICL 10740); f. 113v: Ad Vitalem episcopum versus (ICL 8221); f. 114v: Ad Benedictum monachum (ICL 3636); f. 114v: fragmenta carminis (ICL 2035); f. 114v: Metrum iambicum tetrametrum ad Petrum Salerne urbis episcopum (ICL 8777); f. 2r: Crux (ICL 2028); f. 2r: Crux (ICL 2599); ff. 2v-3v: Pyramida ad Leonem imperatorem (ICL 8649); f. 3v: Ad Leonem imperatorem metrum anapesticum isosyllabum (ICL 7176); ff. 3v-4r: Metrum asclepiadeum ad Leonem imperatorem (ICL 14557); f. 4r: Metrum adonium ad Leonem imperatorem (ICL 3662); f. 4r: De Deo omnipotente (ICL 14266); f. 4v: De thesin et ypothesin (ICL 4585); f. 4v: De syllogismis dialecticae ipothecaliter (ICL 15199); ff. 4v-5r: Ad Atenolfum principem Beneventane urbis (ICL 3613); ff. 6v-7r: Ad Iohannem levitam (ICL 8225); f. 7r: Ad Gregorium consulem (ICL 11401); f. 7r-v: Versus et interpretatio sermonum (ICL 15240); f. 7v: Ad Gregorium magistrum militum (ICL 11336); ff. 7v-8r: Versus et explanatio (ICL 6858); f. 10r-v: Metrum parhemiacum tragicum (ICL 11063); ff. 10v-11r: In laudem filii Dei (ICL 8758); f. 12r: Carmen (ICL 14078); ff. 12v-13r: Carmen figuratum (ICL 15507); f. 13r: Carmen (ICL 14355)Libellus in defensionem Stephani episcopi et praefatae ordinationis , Auxilius m. post 912 , ff. 43v-59rEpistola Rodelgrimi et Guiselgardi , Guiselgardus Beneventanae sedis diaconus saec. X , f. 59r-vEpistola Rodelgrimi et Guiselgardi , Rodelgrimus Sancti Modesti monachus fl. saec. X in. , f. 59r-vExplanatio sermonum , Eugenius Vulgarius fl. saec. IX ex./X in. , f. 6r-vDe ordinationibus a Formoso papa factis , Auxilius m. post 912 , ff. 60v-87vSermones interpretati , Eugenius Vulgarius fl. saec. IX ex./X in. , f. 7vSpecies comice (?), Eugenius Vulgarius fl. saec. IX ex./X in. , ff. 8r-9r: I - Anacreuti carmine, Telam libet contexereDe causa Formosiana libellus , Eugenius Vulgarius fl. saec. IX ex./X in. , ff. 88r-101vSpecies comice (?), Eugenius Vulgarius fl. saec. IX ex./X in. , ff. 9r-10r: II - Accidit, ut, dum, Haec gererenturBibliografia Cat. SB Bamberg (1887) vol. I pp. 847-52; Suckale-Redlefsen HSS. Bamb. I (2004) pp. 14-6, n. 6, tavv. 138-147 (sec. X secondo quarto); CSLMIt (2006) pp. 62, 128, 99, 101-2, 128 (ante 911); Hoffmann Italienische Hss. (2009) pp. 57-8; Die Kaiser (2020) p. 218
Risorse esterne collegate
Manuscripta mediaevalia
Manuscripta mediaevalia (cat. Leitschuh - Fischer)
Manuscripta mediaevalia (cat. Suckale-Redlefsen)
Riproduzione digitale
Altri progetti collegati:
CALMA
MEL
MEM
Permalink:
http://www.mirabileweb.it/manuscript/bamberg-staatsbibliothek-can-1-(p-iii-20)-manoscript/5523
Bamberg, Staatsbibliothek, Patr. 61 (HJ.IV.15)
sec. VIII ex.Note datazione Flavia De Rubeis Scritture epigrafiche e scritture librarie in Italia meridionale in Il monachesimo italiano dall'età longobarda all'età ottoniana (secc. VIII-X). Atti del VII Convegno di studi storici sull'Italia benedettina. Nonantola (Modena), 10-13 settembre 2003 Cesena 2006 pp. 487-508: sec. VIII seconda metà (Italia meridionale)Luogo di copia Montecassino (Frosinone), S. Benedetto, abbazia OSB membr. ff. 103 dimensioni: 274 x 207scritture e mani ...beneventana; Ente possessore Bamberg, SS. Peter, Paul und Georg, cattedrale Institutiones , Cassiodorus Senator n. 485 ca., m. 580/585 ca. , ff 1r-67v I-IIDe metris , Mallius Theodorus grammaticus saec. IV-V , ff. 68r-75vDe cursu stellarum ratio , Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , 75v-82vDe natura rerum , Isidorus Hispalensis episcopus n. 560 ca., m. 4-4-636 , ff. 82v-102vCarmen de eclipsibus solis et lunae , Sisebutus Visigothorum rex regnavit 612-621 , ff. 102v-103rBibliografia CLA vol. VIII n. 1029; Cat. SB Bamberg (1903) vol. I pp. 425-7 (sec. VIII); Bischoff Festländische Hss. I (1998) p. 52, n. 234a; Suckale-Redlefsen HSS. Bamb. I (2004) pp. 3-10, n. 1, tavv. 1, 188-132 (sec. VIII ultimo quarto)
Risorse esterne collegate
Earlier Latin Manuscripts
Manuscripta mediaevalia
Manuscripta mediaevalia (cat. Leitschuh - Fischer)
Manuscripta mediaevalia (cat. Suckale-Redlefsen)
Riproduzione digitale
Altri progetti collegati:
MEL
MEM
Permalink:
http://www.mirabileweb.it/manuscript/bamberg-staatsbibliothek-patr-61-(hj-iv-15)-manoscript/2401
Benevento, Biblioteca Capitolare 39
sec. XI ex.Luogo di copia Montecassino (Frosinone), S. Benedetto, abbazia OSB (?) membr.Ab increpatione et ira Alleluia nunc crucis , f. 161v
Beatus es Symon Petre , f. 126vCarmen lire resonemus Quem prophetae cecinerunt Quem quaeritis, mulieres Sancte Paule, pastor bone , f. 128rSicut cervus Sint lumbi vestri [(ex Vat. 5319 et Ben. 39)]
Altri progetti collegati:
MEL
MEM
Permalink:
http://www.mirabileweb.it/manuscript/benevento-biblioteca-capitolare-39-manoscript/4643
Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz, lat. 4° 296
sec. XV seconda metàLuogo di copia Montecassino (Frosinone), S. Benedetto, abbazia OSB membr. I, 24 dimensioni: 235 x 155Annales Casinenses [aa. 1000-1212], ff. 10-24: VERSIO B - Annales Casinenses ex annalibus Montis Casini antiquis et continuatis excerptiChronica , Isidorus Hispalensis episcopus n. 560 ca., m. 4-4-636 , ff. 1r-4v
Altri progetti collegati:
MEL
Permalink:
http://www.mirabileweb.it/manuscript/berlin-staatsbibliothek-zu-berlin-preußischer-kult-manoscript/5564
Cava de' Tirreni (Salerno), Archivio e Biblioteca della Badia 2 (23)
a. 779-797Luogo di copia Montecassino (Frosinone), S. Benedetto, abbazia OSB (?) membr. ff. 252 dimensioni: 280 x 200scritture e mani ...beneventana; Ente possessore Cava de' Tirreni (Salerno), SS. Trinità, abbazia OSB Etymologiarum libri XX , Isidorus Hispalensis episcopus n. 560 ca., m. 4-4-636 , 1-67, 83v-252v acefalo (1.10.1-20.2.2)Nonae aprilis norunt quinos , f. 67vBibliografia CLA vol. III n. 284
Risorse esterne collegate
Earlier Latin Manuscripts
HMML
Innovating Knowledge
Jordanus
Altri progetti collegati:
MEL
RICABIM
Permalink:
http://www.mirabileweb.it/manuscript/cava-de-tirreni-(salerno)-archivio-e-biblioteca-de-manoscript/96663
Cava de' Tirreni (Salerno), Archivio e Biblioteca della Badia 4 (22)
sec. XI in. (ca. 1005)Luogo di copia Italia meridionale ; Benevento (?); Capua (Caserta) (?); Montecassino (Frosinone), S. Benedetto, abbazia OSB (?) membr. ff. 248 dimensioni: ca. 240 x 170Capitulare Haristallense , ff. 198r-200v: II - Forma LangobardicaCapitulare Haristallense , ff. 198r-200v: II - Forma LangobardicaCapitularia regum Francorum Catalogus comitum Capuae Catalogus regum Langobardorum et ducum Beneventanorum , ff. 182-192Edictus Langobardorum Generatio gentium , f. 1rLiber legis regum Langobardorum Papiensis dictus redazione meridionaleOrigo gentis Langobardorum
Altri progetti collegati:
MEL
MEM
Permalink:
http://www.mirabileweb.it/manuscript/cava-de-tirreni-(salerno)-archivio-e-biblioteca-de-manoscript/2111
Charlottesville, VA, Marvin L. Colker Collection 286
Fragm.
sec. XII in.Luogo di copia Montecassino (Frosinone), S. Benedetto, abbazia OSB membr. f. 1scritture e mani ...beneventana; Bibliografia Irving Mass By Design (2021) p. 262
Regesto
Messale
Permalink:
http://www.mirabileweb.it/manuscript/charlottesville-va-marvin-l-colker-collection-286-manoscript/252675