Dem Katalogteil wird neben einem Literaturverzeichnis eine kurze Einleitung vorangestellt, in der die Anlage des vorliegenden vierten Bandes der Mainzer Handschriften als Bestandsliste mit Kurzbeschreibungen skizziert wird. Für die wissenschaftliche Erschließung des Bestandes Hs I 1-150 (Wiesbaden 1990) vgl. MEL XV 7491; Hs I 151-250 (Wiesbaden 1998) vgl. MEL XXIII 10854; Hs I 251-350 (Wiesbaden 2006) vgl. MEL XXXIV 11664. Folgende lateinische Katalogisate seien besonders erwähnt: Hs I 351 (14. Jh.):
Sermones des Conradus de Saxonia; I 352 (Koblenz [?]; 15. Jh.):
Meditationes de passione Domini; I 353 (15. Jh.):
De imitatione Christi des Thomas a Kempis (?); I 354 (12.-14. Jh.):
Summula de Summa Raymundi des Adam Alderspacensis; I 355 (3. V. 15. Jh.):
Breviarium ordinis Carthusiensis (Pars II); I 356 (15. Jh.):
Exercitium spirituale (lat. + dt.); I 357 (14. Jh.):
Breviloquium des Bonaventura,
Flores ex libro Augustini De civitate Dei des Franciscus de Mayronis; I 357a (14. Jh.):
Breviarium; I 358 (2. H. 12. Jh.):
Psalterium non feriatum; I 359 (15. Jh.):
Cursus BMV secundum modum ordinis Carthusiensis,
Breviarium; I 361 (12. Jh.):
Liber precum; I 362 (14. Jh.):
Elucidarium des Honorius Augustodunensis; I 364 (E. 15.-A. 16. Jh.):
Breviarium Romanum; I 365 (15. Jh., 16. Jh.):
Diurnale ordinis Carthusiensis; I 366 (14. Jh.):
Antiphonale; I 367 (15. Jh.):
De tribus partibus poenitentiae des Nicolaus de Dinkelspuhel,
Pantheologia des Reinerus de Pisis,
Cantica canticorum,
Hymni und
Psalmi (
cum glossis); I 368 (14.-15. Jh.):
Expositio Psalmorum des Ludolphus de Saxonia; I 369 (a. 1406):
Lectura super epistolam Pauli ad Titum des Johannes de Hesdinio,
Super quartum librum Sententiarum Petri Lombardi des Paulus de Perusio,
De verbo incarnato des Henricus de Langenstein; I 370 (1. H. 15. Jh.): Schriften des Johannes Gerson (
Tractatus de diversis diaboli temptationibus,
Quae veritates sint de necessitate salutis credendae,
De necessaria communione laicorum sub utraque specie,
Tractatus super Cantica canticorum und
Collectorium super Magnificat; I 371 (Westdeutschland; 3. V. 9. Jh.):
Evangeliarium; I 372 (Universität Heidelberg; M. 15. Jh.): Schiften des Johannes Wenck (insb. das
Memoriale divinorum officiorum); I 373 (15. Jh.):
Tractatus de virtutibus cardinalibus des Johannes Schadland; I 374 (14. Jh.):
Expositiones hymnorum et sequentiarum; I 376 (14. Jh.):
Sermones de tempore des Nicolaus de Frienstat,
Tractatus de occultatione vitiorum sub specie virtutum des Henricus de Frimaria,
De perfectione vitae ad sorores des Bonaventura; I 377 (2. H. 15. Jh.):
Homiliae de tempore secundum ritum ordinis Carthusiensis; I 380 (13. Jh.), I 381 (Oberitalien; 3. V. 13. Jh.), I 383a (
olim Hs II 32) (Tegernsee; a. 1457-1458), I 383b (
olim Hs II 36) (Tegernsee; a. 1466-1468):
Biblia Latina; I 382 = jetzt Hs II 64; I 384 (
olim Hs II 8) (13. Jh.):
Liber Genesis cum Glossa ordinaria; I 385 (Tegernsee; 3. V. 11. Jh.):
Evangeliarium; I 386 (
olim Hs II 174) (15. Jh.):
Sermones de tempore; I 387 (
olim Hs II 51) (13. Jh.):
Epistolae Pauli cum expositione Gilberti Porretani; I 388 (
olim Hs II 162) (Italien; 13. Jh.):
Collectanea in omnes epistolas Pauli des Petrus Lombardus; I 389 (15. Jh.):
Liber de exemplis Sacrae Scripturae des Bindus Senensis (?),
Regulae mandatorum des Johannes Gerson; I 390 (2. H. 15. Jh.): Schriften des Johannes Chrysostomus und des Ps.-Johannes Chrysostomus (u.a.
Sermones de patientia in Iob [transl.: Lilius Tyfernatis] und
Sermones de paenitentia [transl.: Lilius Tyfernatis]); I 391 (13.-14. Jh.):
Sermones super Cantica canticorum des Bernardus Claraevallensis; I 392 (
olim Hs II 184) (12. Jh.):
Registrum epistolarum des Gregorius Magnus; I 393 (
olim Hs II 31) (a. 1465):
Homiliae in Ezechielem des Gregorius Magnus; I 394 (
olim Hs II 52) (15. Jh.):
Moralia in Iob (Lib. I-IX) des Gregorius Magnus; I 396 (
olim Hs II 68) (13.-14. Jh.):
Sententiae des Petrus Lombardus; I 397 (
olim Hs II 202) (1. H. 14. Jh.):
In tertium librum Sententiarum Petri Lombardi des Thomas de Aquino; I 398a (
olim Hs II 46) (M. 15. Jh.) und I 398b (
olim Hs II 47) (M. 15. Jh.):
Malogranatum des Gallus de Aula Regia; I 400a (
olim Hs II 125) (a. 1434):
Homiliae des Caesarius Heisterbacensis,
Libellus de christianissimo documento des Kölner Kartäusers Henricus de Piro; I 400b (
olim Hs II 124) (a. 1437):
Homiliae et sermones des Caesarius Heisterbacensis,
Passio b. Matthiae apostoli des Lambertus de Legia,
Soliloquium de quattuor mentalibus exercitiis des Bonaventura; I 401 (1. H. 14. Jh.):
Sermones ad status des Gilbertus Tornacensis; I 402 (14. Jh.):
Sermones de tempore et de sanctis des Jacobus de Villaco,
De articulis fidei et ecclesiae sacramentis des Thomas de Aquino; I 404 (
olim Hs II 216) (15. Jh.):
Revelationes,
Sermo angelicus und
Quattuor orationes der Birgitta Suecica,
Epistola solitarii ad reges des Alfonsus Giennensis; I 405 (15. Jh.):
De imitatione Christi (Lib. I) des Thomas a Kempis (?),
Cursus de aeterna sapientia des Henricus Suso; I 406 (13.-14. Jh., 15. Jh.): Theol. Sammelhs. u.a. mit dem
Centiloquium des Johannes Marchesinus, den
Sermones de tempore des Johannes de Castello und
De imitatione Christi des Thomas a Kempis (?); I 409 (M. 15. Jh.):
De imitatione Christi des Thomas a Kempis (?),
Epistola continens viginti quinque memorialia des Bonaventura; I 414 (2. Dr. bzw. 2. H. 15. Jh.):
Venenum vitiorum des Malachias Hibernicus (?),
Summa de arte praedicatoria des Alanus ab Insulis; I 416a (Mainz; a. 1465-66) und I 416c (Mainz; vor 1467):
Expositio super totum corpus Evangeliorum des Simon Fidati; I 417 = jetzt Hs II 283; I 420 (14. Jh.):
Vita b. virginis Mariae et Salvatoris rhythmica cum glossis; I 423 (Rupertsberg; a. 1378, 13. Jh.):
Historia trium regum des Johannes Hildesheimensis; I 424 = jetzt Hs I 399c; I 426 (Mainz [?]; 11. Jh.):
Martyrologium des Hrabanus Maurus; I 430 (15. Jh.) und I 431 (13.-14. Jh.): Lat. Gebetbücher; I 432 (15.-16. Jh.): Lat. Andachtsbuch; I 433 (14. Jh.):
Breviarium Cisterciense; I 434 (Seligenstadt; 15.-16. Jh.): Andachtsbuch; I 435 (Mainz; 1. H. 14. Jh.):
Graduale ordinis Carthusiensis; I 436 (Raum Straßburg; 2. H. 13. Jh., 14. Jh., 15. Jh.), I 444 (13. Jh.) und I 445 (Mainz [?]; 13. Jh., 14. Jh.):
Psalterium non feriatum,
Antiphonae et collectae,
Psalterium pro defunctis; I 437 (13. Jh., 14.-15. Jh.):
Psalterium non feriatum; I 438 (13. Jh., 14. Jh.) und I 439 (12. Jh., 14. Jh.):
Breviarium ordinis Carthusiensis; I 441 (14. Jh.) und I 442 (14.-15. Jh., 17.-18. Jh.):
Psalterium feriatum; I 443 (
olim Hs II 76) (Nordwestl. Oberitalien; M. 12. Jh.):
Psalmi cum glossis; I 446 (Italien; um 1400):
Repertorium utriusque iuris des Johannes Calderinus; I 447 (a. 1409):
Repertorium utriusque iuris (Pars II: I-Z); I 448 (1. H. 15. Jh.):
Summa de casibus conscientiae des Bartholomaeus Pisanus; I 449 (a. 1398): Schriften des Henricus de Langenstein (wie insb. der
Tractatus bipartitus de contractibus und
In prologum Bibliae); I 450 (Köln; 14.-15. Jh., 1. H. 15. Jh.):
Tractatus de contractibus des Henricus Totting de Oyta,
De contractibus des Johannes Gerson,
De contractibus ad redemptionem et ad vitam des Jacobus de Paradiso,
Scriptum collectum ad praecavendum in ingressu religionis peccatum simoniacae pravitatis des Bernardus de Reyda; I 451 (3. V. 14. Jh.):
Lectura super usibus feudorum des Jacobus de Belviso; I 452 (14.-15. Jh.):
Formularium iuris instrumentorum et processuum; I 453 (um 1400):
Lectura super c. «Firmiter credimus» (X 1.1.1.) des Conradus de Soltau,
Tractatus super officium missae des Bernardus de Parentis; I 454 (Heidelberg; a. 1453, 1455): Jurist. Sammelhs. u.a. mit der
Repetitio capituli «Omnis utriusque sexus De poenitentiis et remissionibus» (X 5.38.12) des Henricus de Odendorf,
De interdicto ecclesiastico des Johannes Calderinus,
De contractibus cum approbatione Iohannis de Imola des Johannes Gerson und dem
Repertorium alphabeticum Distinctionum Henrici Bohici des Ulricus de Albeck; I 455 (
olim Hs I 40) (Perugia; a. 1453):
Lectura in Digestum vetus (Dig. 12) des Johannes Petrucius de Montesperello; I 456 (a. 1470):
Margarita Decreti des Martinus Oppaviensis; I 457 (Avignon; a. 1342, 1347, 1353, 1364): Jurist. Sammelhs. u.a. mit dem
Decretum versificatum des Werner von Schussenried sowie den
Tabula Decretalium et Sexti und
Tabula Decreti des Nicolaus de Anesiaco; I 458 (E. 14. Jh.):
Summa de casibus conscientiae des Bartholomaeus Pisanus; I 459 (Montpellier [?]; M. 14. Jh.):
Glosa super Decretales; I 460 (a. 1417): Kanonist. Sammelhs.; I 462 (
olim Hs I 630) (Basel; a. 1452, 1455):
Bulla aurea Caroli IV. imp. Romanorum,
Historia destructionis Troiae des Guido de Columnis,
Oneirocriticon des Muhammad Ibn-Sirin [transl.: Leo Tuscus]; I 463 (3. V. 14. Jh.):
Constitutiones extravagantes; I 464 (Linz; a. 1352, 1353, 1368): Jurist. + philosoph. Studienhs. u.a. mit
In primum librum Sententiarum Petri Lombardi des Robertus Eliphat; I 465 (
olim Hs I 104) (Mainz; a. 1420):
Margarita Decreti des Martinus Oppaviensis; I 467 (Heidelberg; a. 1438): Jurist. Studienhs.; I 468 (Heidelberg, Goslar; 14. Jh., a. 1458, 1460, 1462, 1429): Grammat. Studienhs. insb. mit
De modis significandi des Martinus de Dacia, der
Determinatio de modis significandi des Erhardus Knab, dem
Tractatus metricus de modis significandi des Johannes Josse de Marvilla, den
Novi modi significandi des Thomas de Erfordia und den
Aequivoca des Johannes de Garlandia (?); I 469 (M. 15. Jh.): Jurist., grammat.-rhetor., theol. Sammelhs. insb. mit der
Summa dictaminis und der
Ars narrandi, petendi et concludendi des Laurentius de Aquilegia, dem
Manipulus curatorum des Guido de Monte Rocherii und
De arte bene moriendi des Jacobus de Paradiso; I 471a (Basel [?]; 15. Jh.): Theol. Sammelhs. u.a. mit der
Historia de insigni oboedientia et fide Griseldis des Franciscus de Petrarca, dem
Speculum manuale sacerdotum des Hermannus de Schildis,
De confessione des Robertus de Sorbona, dem
Tractatus contra Iudaeos nomine Thalamoth des Petrus de Pennis und
De computo ecclesiastico des Johannes de Sacrobosco; I 472 (Frankreich [?]; 2. H. 13. Jh.):
Ordo iudiciarius des Tancredus Bononiensis,
Summa de matrimonio des Raymundus de Pennaforti; I 473 (13. Jh.):
Summa de poenitentia und
Summa de matrimonio des Raymundus de Pennaforti,
Apparatus in Summam de casibus Raymundi de Pennaforti des Guilelmus Redonensis,
Tabula alphabetica super Summam Raymundi de Pennaforti des Johannes de Friburgo; I 474 (Italien; 13. Jh., 14. Jh.):
Libelli de ordine iudiciorum des Roffredus de Epiphanio; I 475 (Italien; 13.-14. Jh.):
Summa Codicis (Lib. I-IX) und
Summa Institutionum (Lib. I-IV) des Azo; I 476 (Frankreich [?]; M. 13. Jh.):
Institutiones des Iustinianus,
Casus Institutionum des Guilelmus Accursius; I 477 (Frankreich [?]; 1. H. 13. Jh.):
Summa Decretorum,
Summa Decretorum des Stephanus Tornacensis; I 478 (1. H. 15. Jh.):
Opus trivium des Johannes Bromiardus; I 479 (Italien [?]; 14. Jh.):
Infortiatum des Iustinianus [mit
Glossa ordinaria des Accursius]; I 480 (14.-15. Jh.):
Lectura super prima et secunda parte Infortiati (Dig. 24.3-38.17) des Bartolus de Saxoferrato,
Repetitio ad Digestum 28.6.12 des Argentinus de Arsendis; I 481 (M. 15. Jh.):
Lectura super prima parte Infortiati (Dig. 24.3-29.7) des Bartolus de Saxoferrato; I 482 (a. 1457):
Lectura super prima parte Digesti veteris (Dig. 1.1-11.8) des Bartolus de Saxoferrato; I 483 (a. 1459), I 484 (1. H. 15. Jh.) und I 485b (2. H. 15. Jh.):
Lectura super secunda parte Digesti novi (Dig. 45.1-50.17) des Bartolus de Saxoferrato; I 485a (2. H. 15. Jh.):
Lectura super prima parte Digesti novi (Dig. 39.1-44.7) des Bartolus de Saxoferrato; I 486 (Italien; 2. H. 14. Jh., 15. Jh.): Schriften des Bartolus de Saxoferrato; I 487 (Höchst; a. 1459):
Super feudis des Iacopo Alvarotti; I 488 (Frankreich; 2. H. 13. Jh.):
Decretales des Gregorius IX papa [mit dem
Apparatus des Bernardus Bottonius],
Constitutiones des Innocentius IV papa [mit dem
Apparatus des Bernardus Compostellanus iunior],
Constitutiones des Gregorius X papa [mit dem
Apparatus des Johannes Garsias]; I 489 (zwischen Mailand und Genua; um 1300):
Decretales des Gregorius IX papa [mit der
Glossa ordinaria des Bernardus Bottonius]; I 490 (Italien; 13.-14. Jh.):
Decretales des Gregorius IX papa [mit der
Glossa ordinaria des Bernardus Bottonius],
Constitutiones des Gregorius X papa [mit dem
Apparatus des Johannes Garsias]. Register der Verfasser, Namen, Sachen und Initien sowie Listen der Walthernummern, der Signaturen der Kartausehandschriften und der mittelalterlichen Signaturen der Kartause Mainz erschließen den Band, Abbildungen runden ihn ab. (Michael Bachmann)
Riduci