Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Conv. soppr. 267
Lezionario per l'intero anno di S. Maria degli Angeli in Firenze, con un breve complemento
prov. Firenze, S. Maria degli Angeli, monastero OSBCam Il manoscritto si compone di un'unità principale, copiata sul posto, e di un quinione più piccolo forse della medesima origine, poiché l'impostazione grafica e il trattamento dei testi (suddivisi in otto lectiones come nel lezionario precedente) appaiono uguali. La prima unità è datata al f. 198, al termine della raccolta base poi integrata con altri testi: Completus est liber iste anno Domini MCCCLXXVI kal. februarii in loco sancte Marie de Angelis de Florentia cuius liber est iste (dunque la trascrizione si colloca tra la fine del 1376 e il gennaio 1377, se lo scriba adotta lo stile dell'incarnazione fiorentino).
U.C. I, ff. 1-228 ; a. 1376-1377; orig. Firenze, S. Maria degli Angeli, monastero OSBCam I. ff. 1-228v , mutilo Lezionario (30 novembre - 25 novembre)ordinamento Per circulum anni . Dopo la serie dei testi nell'ordine cronologico, sono aggiunti complementi per festività e santi non compresi nella raccolta di base.suddivisione lectiones Ogni testo è predisposto dall'origine in otto lectiones , numerate da rubriche. In aggiunta una scansione in otto lectiones , per lo più sfasate, è apposta a margine da un'altra mano. note Per buona parte i testi, tratti salvo poche eccezioni dalle vitae e passiones tradizionali, si interrompono prima della normale conclusione, per non eccedere la misura delle lectiones cui devono adattarsi. 1. ff. 1-4 - Passio sancti Andreae ap. (= BHL 428)
prol.tit. Passio sancti Andree apostoliprol. inc. Passionem beati Andree quam oculis nostris vidimus - expl. prout possumus explicamus inc. Proconsul itaque Egeas Patras civitatem ingressus - expl. nichil esse dignum passioni ad remunerationis compensationem eternam Andreas apostolus : Passiodata liturgica 30 novembre (non indicata)note Prologo e testo non sono distinti. Il testo si conclude in corrispondenza dell'edizione Mombritius I, p. 107 ll. 7-8. 2. ff. 4-7v - Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906 , Vita sancti Nicolai opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco (= BHL 6105)
tit. Vita sancti Nicholai confessorisinc. Nicolaus itaque ex illustris prosapia ortus civis fuit Patere urbis - expl. commictebat se Deo assidue qui dispensat et ordinat omnia quando et quomodo vult Nicolaus Myrensis episcopus : Vitadata liturgica 6 dicembre (non indicata)note Il testo si arresta in corrispondenza dell'edizione Mombritius II, p. 299 ll. 25-26. 3. ff. 7v-11v - Passio sancti Sabini ep. et soc. Spoleti mart. (= BHL 7452)
tit. Passio sancti Savini episcopi et martyrisinc. Maximiano augusto quintodecimo kalendas maias in circo Maximo - expl. ceci illuminantur, infirmi sanantur, demones effugantur ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi, qui semper fidelibus suis dat palmam victorie cui est imperium honor et regnum in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Savini episcopiSabinus episcopus et soc. Spoleti martyres : Passiodata liturgica 7 dicembre (non indicata) 4. ff. 11v-13v - Coronatus notarius saec. VIII , Sermo de vita sancti episcopi et confessoris Zenonis (cfr. BHL 9002)
prol.tit. Vita sancti Zenonis episcopiprol. inc. In provincia Ytalie in civitate Verona acta beati Zenonis claruerunt - expl. audiant ergo omnes mirabilia eius inc. Erat enim sedens in monasterio in secretiori parte oppidi Veronensis - expl. quod tamen fulgit in urbe agnoscitur, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, virtus et potestas per omnia saecula saeculorum Zeno Veronensis ep. : Vitadata liturgica 8 dicembre (non indicata)note Il prologo non è distinto dalla narrazione. Nel margine inferiore del primo foglio si rimanda alla fine del codice per le letture per la Concezione di Maria (che fanno parte dei testi aggiunti alla serie principale del lezionario). 5. ff. 13v-16v - Passio sanctae Luciae Syracusis v. mart. (= BHL 4992)
tit. Passio sancte Lucie virginisinc. Cum per universam Sicilie provinciam beatissime virginis Agathe fama crebresceret - expl. Passa est autem sancta Lucia in civitate Siracusana sub die ydus decembris prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancte Lucie virginisLucia virgo Syracusis mart. : Passiodata liturgica 13 dicembre (non indicata) 6. ff. 16v-19v - Passio sancti Thomae ap. (= BHL 8136)
tit. Passio sancti Thome apostoliinc. Cum apostolus Thomas, qui et Dydimus dicitur, esset apud Cesaream apparuit ei Dominus Iesus Christus - expl. quousque de isto corpore exeam Thomas apostolus : Passiodata liturgica 21 dicembre (non indicata)note Il testo chiude il fascicolo, ma l'interruzione non pare dovuta alla perdita del seguente: la frase (che corrisponde dell'edizione Mombritius II, p. 608 ll. 52-53) è completa e il testo successivo ha inizio regolarmente al f. 20, oltre a seguire perfettamente nella cronologia. 7. ff. 20-22tit. Otto lectiones per S. Stefano (da un sermone attribuito ad Agostino) 8. ff. 22-24 - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4320)
prol.tit. Sermo de transitu sancti Iohannis apostoli et evangelisteprol. inc. Melitus servus Christi episcopus Laudacie episcopi catholicorum in Deo salutem - expl. et ad Dominum qualiter de hac luce migraverit explicemus inc. Secundam post Neronem persecutionem Christianorum Domitianus exercuit - expl. et cepit infinita turba credentium adherere apostolo Iohannes apostolus sec. I : Vitadata liturgica 27 dicembre (non indicata)note Il testo si chiude in corrispondenza dell'edizione Mombritius II, p. 56 l. 44 ed è preceduto, ai ff. 22-23, da un estratto dall'Apocalisse, che occupa le prime quattro lectiones . 9. ff. 24-26vtit. Otto lectiones per la festa degli Innocenti (dall'Apocalisse e da un sermone attribuito ad Agostino) 10. ff. 26v-29v - Iohannes Sarisberiensis n. 1110/1120, m. 1182 ca. , Vita sancti Thomae Becket (= BHL 8180)
tit. Vita et passio sancti Thome archiepiscopi et martyrisinc. Igitur sanctissimus Thomas Londoniensis urbis indigena - expl. ab Alexandro Romano pontifice meruit relaxari Thomas Becket, Cantuariensis archiepiscopus : Passiodata liturgica 29 dicembre (non indicata)note Il testo si conclude con la fine del par. 15 (cfr. l'edizione di Robertson, vol. II p. 312). 11. ff. 29v-33 - Gesta sancti Silvestri I papae (= BHL 7726)
tit. Vita sancti Silvestri pape et confessorisinc. Silvester itaque cum esset infantulus - expl. et simul cum eo alacres se prepararent Silvester I papa : Vita + miraculadata liturgica 31 dicembre (non indicata)note Il testo si conclude in corrispondenza dell'edizione Mombritius II, p. 511 l. 56. 12. ff. 33-34vtit. Otto lectiones per l'ottava di S. Stefano (da un sermone attribuito ad Agostino) 13. ff. 35-36v - Epitome vitae sancti Iohannis ap. (cfr. BHL S 4323 d)
inc. Isdem vero Iohannes apostolus et evangelista a Domino Christo electus atque dilectus - expl. quasi flatu quiescente deorsum ad superiora pulvis ebulliat Iohannes apostolus sec. I note Le prime sette lezioni sono tratte da un sermone attribuito a Grolamo, mentre il testo (con qualche variante rispetto alla voce indicata) costituisce l'ultima. 14. ff. 36v-39tit. Otto lectiones per la festa degli Innocenti (da due sermoni anonimi e uno attribuito ad Agostino) 15. ff. 39v-42 - Hieronymus Stridonius , Vita sancti Pauli (= BHL 6596)
tit. Vita sancti Pauli primi heremiteprol. inc. Inter multos sepe dubitatum est a quo potissimum monachorum heremus habitari cepta sit - expl. nulli hominum compertum habetur inc. Sub Decio et Valeriano persecutoribus - expl. et immolantes Deo sacramentum laudis noctem transegere vigiliis Paulus Thebaeus primus erem. : Vitadata liturgica 15 gennaio (non indicata)note Il prologo non è distinto dalla narrazione, che si interrompe con le prime frasi del par. 11 (= PL 23,25C). 16. ff. 42-45 - Odo Glannafoliensis abbas fl. 862-869 , Vita sancti Mauri Adelmodo Cenomanensi dicata (= BHL 5773)
tit. Vita sancti Mauri abbatisinc. Beatissimus igitur Maurus clarissimo senatorum genere patre Equitio - expl. quem Deo ita proximum iam videbat effectum Maurus sancti Benedicti discipulus (Glannafoliensis abbas) fl. saec. VI : Vitadata liturgica 15 gennaio (non indicata)note Sono trascritti i primi due capitoli dell'opera (fino ad AASS Ian. XV, p. 1042). 17. ff. 45-47v - Evagrius Antiochenus , Vita Antonii abbatis in Thebaide [opus Athanasii Alexandrini ep.; translatio ex graeco] (= BHL 609)
tit. Vita sancti Antonii abbatisinc. Igitur Antonius nobilibus religiosisque parentibus Egipto oriundus fuit - expl. preterita obliviscens et in futuro convalescens Antonius in Thebaide abbas n. 250 ca., m. 17-1-356 : Vitadata liturgica 17 gennaio (non indicata)note Il testo si interrompe poco prima della fine del cap. VI (= PL 73,131B). 18. ff. 47v-50v - Passio sancti Sebastiani Romae mart. [perperam Ambrosio Mediolanensi adscripta] (= BHL 7543)
tit. Passio sancti Sebastiani martyrisinc. Sebastianus vir Christianissimus Mediolanensium partium civis - expl. qui ad laudem regis ab angelis et archangelis decantantur Sebastianus Romae mart. : Passiodata liturgica 20 gennaio (non indicata)note Il testo si arresta entro il par. 13 del cap. IV (= PL 17,1027B). 19. ff. 50v-54 - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctae Agnetis (= BHL 156)
tit. Passio sancte Agnetis virginisinc. Servus Christi Ambrosius episcopus virginibus sacris - expl. aliquanti tamen lapidum ictibus lesi evaserunt Agnes Romae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 21 gennaio (non indicata)note La copia si interrompe in corrispondenza dell'edizione del Mombritius I, p. 43 l. 35. Al termine si rimanda alla parte finale del manoscritto per Vincenzo, per il cui giorno sono adottate qui lezioni non agiografiche; la passio del santo si trova in effetti ai ff. 198v-204, prima tra i complementi al lezionario. 20. ff. 54-56vtit. Otto lectiones per la festività di S. Vincenzo (da due sermoni attribuiti ad Agostino e Leone) 21. ff. 56v-59tit. Otto lectiones per la conversione di S. Paolo (da Atti e da un sermone attribuito ad Agostino)note Al termine si rimanda anche a un estratto da Gregorio Magno nella parte finale del codice, in effetti presente ai ff. 204-206. 22. ff. 59-62tit. Otto lectiones per la Purificazione di Maria (da due sermoni attribuiti ad Ambrogio e Agostino) 23. ff. 62-65 - Passio sancti Blasii Sebasteni ep. mart. (= BHL 1379)
tit. Passio sancti Blasii episcopi et martyrisinc. Igitur cum preses Agricolaus metropoli Sebastie presideret - expl. secundum religionis institutionem perdocti sunt Blasius Sebastenus ep. mart. : Passiodata liturgica 3 febbraio (non indicata)note Sezione che comprende i parr. 6-15 dell'edizione negli AASS Feb. I, coll. 349E-351E. 24. ff. 65-67v - Passio sanctae Agathae Catanae v. mart. (= BHL S 136 b)
tit. Passio sancte Agathe virginis et martyrisinc. Sancta Agatha passa est in civitate Catanensium Sicilie sub Decio imperatore - expl. ab hoc terre motu exagitata est Agatha Catanae virgo mart. : Passiodata liturgica 5 febbraio (non indicata)note Il testo si conclude in corrispondenza dell'edizione Mombritius I, p. 39 l. 46. 25. f. 68r-v - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Dialogorum libri IV , II 33-34 (vita di Scolastica) (= BHL 7515)
tit. Vita sancte Scolastice virginis sororis sanctissimi Benedicti abbatisinc. Eodem tempore quo Benedictus Cassinum venerabiliter regebat cenobium - expl. et ipse cum honore et laudibus celestibus ad syderea regna feliciter pervenit, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Scholastica in Monte Casino virgo data liturgica 10 febbraio (non indicata) 26. ff. 68v-70v - Homilia de sancta Scholastica virgine [Bedae adscripta] (= BHL 7517)
tit. . Sermo beati Bertarii abbatis in natale sancte Scolastice virginisinc. Soror namque eius Scolastica omnipotenti Domino ab ipso infantie tempore dicata - expl. fieret etiam inter tenebras doctor herilis Scholastica in Monte Casino virgo : Sermodata liturgica 10 febbraio (non indicata)note Il testo si interrrompe in corrispondenza di PL 94,485A. 27. ff. 70v-72vtit. Otto lectiones per la Cattedra di S. Pietro (da sue sermoni attribuiti ad Ambrogio) 28. ff. 72v-74v - Bertarius Casinensis abbas sedit 856-883, m. 22-10-883 , Sermo de sancto Mathia (= BHL 5696)
tit. In natale sancti Mathie apostoliinc. Salvator etenim noster Dominus Iesus Christus humani generis adiutor - expl. et confirmatus sicut et gratia omnium linguarum Mathias apostolus : Sermodata liturgica 24 febbraio (non indicata)note Il testo si arresta circa alla metà, all'interno del par. 8 (= PL 129,1028D). 29. ff. 74v-76v - Iohannes Hymmonides n. 825 ca., m. 30-6-876/16-12-882 , Vita sancti Gregorii Magni (= BHL 3641)
tit. Vita sancti Gregorii papeinc. Gregorius genere Romanus arte philosophus - expl. quatenus eis singulis nulla habere propria liceret Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 : Vitadata liturgica 12 marzo (non indicata)note Il testo si arresta all'interno del par. 15 del libro I (= PL 75,68C) 30. ff. 77-80 - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Dialogorum libri IV , lib. II capp. 1-4 (vita di Benedetto) (= BHL 1102)
tit. Vita sanctissimi Benedicti abbatis conditoris sancte reguleinc. Fuit vir vite venerabilis gratia Benedictus et nomine - expl. ac si percussus fuisset ex verbere Benedictus Casinensis abbas m. 543 : Vitadata liturgica 21 marzo (non indicata)note L'explicit dell'estratto corrisponde all'edizione Moricca, p. 88 ll. 1-2. 31. ff. 80-83vtit. Otto lectiones per l'Annunciazione (da due sermoni attribuiti a Giovanni Crisostomo e Leone) 32. ff. 83v-85v - Passio sancti Georgii Cappadocis mart. [auctore pseudo Passecrate] (= BHL S 3394 f)
tit. Passio sancti Georgii martyrisinc. Anno ab incarnatione Domini fere ducentesimo nonagesimo residente in urbe Roma Marcellino summo pontifice - expl. ac per varias culturas demonum claudicando incederes Georgius Cappadox martyr saec. III : Passiodata liturgica 23 aprile (non indicata) 33. ff. 85v-87v - Passio sancti Marci evangelistae (= BHL 5276)
tit. Passio sancti Marci evangelisteinc. Per idem tempus quo dispersi erant apostoli in toto orbe terrarum - expl. iuxta Hebreos autem vicesimo primo, imperante Gaio et Iulio, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Marci evangelisteMarcus evangelista : Passiodata liturgica 25 aprile (non indicata) 34. ff. 87v-88v - Passio sancti Iacobi minoris ap. (= BHL 4093)
tit. Prologus sancti Iacobi apostoli fratris Dominiinc. Iacobo apostolo presidente cathedram ecclesie Ierosolimorum orta est perturbatio - expl. in quo loco colitur sancta eius passio usque in hodiernum diem tit. finale Explicit passio sancti Iacobi apostoliIacobus Minor apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio (non indicata)note Il testo costituisce le prime quattro lectiones del giorno, completate dalla quattro del successivo numerate dalla quinta all'ottava. 35. ff. 88v-89 - Passio sancti Philippi ap. (= BHL 6815)
tit. Passio sancti Philippi apostoliinc. Philippus apostolus Domini nostri Iesu Christi post ascensum salvatoris - expl. ubi prestantur beneficia Dei orante apostolo Philippo omnibus qui credunt in regnum Patris et Filii et Spiritus Sancti regnantis in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Philippi apostoliPhilippus apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio (non indicata) 36. ff. 89v-91 - Passio sanctorum Alexandri, Eventii, Theoduli, Hermetis et Quirini mart. (= BHL 266)
tit. Passio sanctorum martyrum Allexandri pape et Eventii et Theodoli presbiteroruminc. Quinto loco a beato Petro apostolo Romane ecclesie urbis cathedram Allexander sedit - expl. effugaret demones, mortuos suscitaret Alexander papa, Eventius, Theodulus, Hermes et Quirinus Romae martyres : Passiodata liturgica 3 maggio (non indicata)note Anche se non letteralmente, l'explicit corrisponde all'edizione Mombritius I, p. 47 ll. 10-11. 37. ff. 91-92 - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4321)
tit. In sancto Iohanne ante Portam Latinaminc. Secundam post Neronem cesarem persecutionem Domitianus in Christianos exercuit - expl. ad predictam civitatem cum multo honore translatum est Iohannes apostolus sec. I data liturgica 6 maggio (non indicata) 38. ff. 92-93vtit. Otto lectiones per la festività dell'arcangelo Michele (da un sermone de angelis attribuito a Gregorio) 39. ff. 93v-95v - Laurentius Casinensis monachus OSB m. 1048/1049 , Vita sancti Zenobii episcopi (= BHL 9014)
tit. Vita sancti Zenobi episcopiinc. Zenobius Florentine civitatis indigena non solum carnis origine nobilis - expl. refloret magno felix Florentia sancto Zenobius Florentinus ep. : Vitadata liturgica 25 maggio (non indicata)note Sono trascritti i primi sei paragrafi dell'opera (fino ad AASS Maii VI, col. 59D). 40. ff. 95v-97 - Vita sanctorum Iusti et Clementis afrorum (= BHL 4608)
tit. Vita sanctorum Iusti et Clementisinc. Igitur beatissimus vir Iustus atque Clemens viri germani fratres - expl. eorum vestigia unanimes imitarentur Iustus et Clemens Afri, Volaterris culti saec. V : Vitadata liturgica 5 giugno (non indicata) 41. ff. 97-98v - Vita sancti Barnabae ap. (= BHL 983)
tit. Passio sancti Barnabe apostoliinc. Iohannes igitur ego qui et Marcus - expl. et a Domino corroboratus est ut continuo nos cum gaudio sequeretur Barnabas apostolus : Vitadata liturgica 11 giugno (non indicata)note La copia comprende il testo fino a p. 134 ll. 39-40 nell'edizione del Mombritius, vol. I. 42. ff. 99-100v - Petrus Damiani n. 1007, m. 22/23-2-1072 , Vita beati Romualdi (= BHL 7324)
tit. Vita sancti Romualdi abbatisinc. Romualdus igitur Ravenne civitatis oriundus - expl. ne in animarum morte corruerent baratrum clausit iniquitatis Romualdus abb., Ord. Camaldulensis fundator : Vitadata liturgica 19 giugno (non indicata)note Sono riportati i primi tre capitoli dell'opera (fino a PL 144,958C, o a p. 20 dell'edizione Tabacco). 43. ff. 100v-102 - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Inventio et passio sanctorum Gervasii et Protasii mm. Mediolani (= BHL 3514)
tit. Passio sanctorum martyrum Gervasii et Prothasiiinc. Ambrosius servus Iesu Christi fratribus per omnem Ytaliam in Domino eternam salutem - expl. credens me orationibus eorum consequi misericordiam Domini nostri Iesu Christi, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum Gervasii et ProthasiiGervasius et Protasius Mediolani mart. : Passiodata liturgica 19 giugno (non indicata) 44. ff. 102-103vtit. Otto lectiones per la natività del Battista (da un sermone attribuito ad Agostino) 45. ff. 103v-105vtit. Otto lectiones per la festività dei SS. Pietro e Paolo (da un sermone attribuito a Leone) 46. ff. 105v-107tit. Otto lectiones per la festività di S. Paolo (da un sermone attribuito a Giovanni Crisostomo) 47. ff. 107-108vtit. Otto lectiones per l'ottava del Battista (da un sermone attribuito ad Agostino) 48. ff. 108v-110tit. Otto lectiones per l'ottava dei SS. Pietro e Paolo (da un sermone attribuito ad Ambrogio) 49. ff. 110-112 - Passio sanctae Margaritae v. mart. (= BHL 5305)
tit. Passio sancte Margarithe virginis et martyrisinc. Post passionem et resurrectionem Domini nostri Iesu Christi et gloriose ascensionis eius in celum - expl. et delere de terra memoriam tuam sed crede ei et vives Margarita seu Marina Antiochiae virgo martyr : Passiodata liturgica 20 luglio (non indicata)note Il testo si interrompe in corrispondenza dell'edizione Mombritius II, p. 191 ll. 44-45. 50. ff. 112-113vtit. Otto lectiones per la festività di Maria Maddalena (da un sermone attribuito a Gregorio Magno) 51. ff. 113v-115 - Passio sancti Apollinaris ep. (= BHL 623)
tit. Passio sancti Appolenaris episcopi et martyrisinc. In diebus Claudii cesaris venit beatus Petrus apostolus Iesu Christi ab Antiochia - expl. absconderunt in domum cuiusdam mulieris vidue Christiane adhibentes ei curam Apollinaris Ravennas episcopus : Passiodata liturgica 23 luglio (non indicata)note Il testo si conclude in corrispondenza dell'edizione Mombritius I, p. 118 l. 55. 52. ff. 115v-117 - Passio sancti Iacobi maioris ap. (= BHL 4057)
tit. Passio sancti Iacobi apostoli fratris beati Iohannis evangelisteinc. Apostolus Domini nostri Iesu Christi, frater beati Iohannis apostoli et evangeliste - expl. constat nimirum inimicum Dei fieri qui non credit in Deum Iacobus Maior : Passiodata liturgica 25 luglio (non indicata)note Il testo si arresta in corrispondenza dell'edizione Mombritius II, p. 38 l. 49. 53. ff. 117-118vtit. Otto lectiones per la festività di S. Pietro in Vincoli (da Atti e un sermone anonimo) 54. ff. 119-120v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 109 (Domenico) (= BHL 2227)
tit. Vita sancti Dominici confessorisinc. Dominicus ordinis predicatorum dux et pater inclitus - expl. regressus igitur verbum summi pontificis fratribus patefecit Dominicus Ordinis Praedicatorum fundator n. 1170, m. 6-8-1221 : Vitadata liturgica 4 agosto (non indicata)note Estratto che si conclude con il periodo 60, p. 723 dell'edizione Maggioni. 55. ff. 120v-122v - Passio sancti Sixti II papae mart. (= BHL 7809)
tit. Passio sanctorum martyrum Sixti pape, Felicissimi et Agapiti diaconoruminc. Magnas martyrum preclarasque virtutes humilis adtenuat potius quam explicat sermo - expl. at ubi lavit pedes omnium commendavit se beato Iustino Sixtus II papa mart. : Passiodata liturgica 6 agosto (non indicata)note Il testo si conclude in corrispondenza dell'edizione Mombritius II, p. 650 l. 42. 56. ff. 122v-124v - Passio sanctorum Donati et Hilariani Aretii mart. (= BHL 2289)
tit. Passio sanctorum martyrum Donati et Ylarianiinc. Erat quidam puer in civitate Romana nomine Donatus - expl. cepit omnis clerus et populus diligere Donatum presbyterum Donatus episcopus et Hilarianus mon., Aretii martyres : Passiodata liturgica 7 agosto (non indicata)note L'estratto termina in corrispondenza dell'edizione Mombritius I, p. 417 l. 57. 57. ff. 124v-126 - Passio sancti Laurentii diac. Romae mart. (= BHL 4753)
tit. Passio sancti Laurentii levite et martyrisinc. In illo tempore postquam beatus Sixtus episcopus perrexit ad Christum venerunt milites - expl. interrogatus te, Domine Iesu Christe, confessus sum Laurentius diaconus, Romae martyr : Passiodata liturgica 10 agosto (non indicata)note Il testo si conclude in corrispondenza dell'edizione Mombritius II, p. 94 l. 33. 58. ff. 126-127 - Passio sancti Hippolyti Romani presb. (= BHL 3961)
tit. Passio sancti Ypoliti martyrisinc. Regressus itaque Ypolitus post tertiam diem venit in domum suam - expl. in eodem loco ubi prestantur beneficia eorum usque in hodiernum diem ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi, qui vivit et regnat in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Ypoliti martyrisHippolytus Romanus presb. : Passiodata liturgica 13 agosto (non indicata) 59. ff. 127-128 - Passio sancti Cassiani ludimagistri apud Forum Cornelii mart. (= BHL 1626)
tit. Passio sancti Cassiani martyrisinc. Prudentius sicut notum est fidei vir et religiosa dogmata preamans - expl. Passus est autem beatissimus Christi martyr Cassianus sub die yduum augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Cassiani martyrisCassianus ludimagister, apud Forum Cornelii martyr : Passiodata liturgica 13 agosto (non indicata) 60. ff. 128v-130 - Paschasius Radbertus n. 790 ca., m. post 851 , Epistola beati Hieronymi ad Paulam et Eustochium de assumptione Mariae virginis (= BHL S 5355 d)
tit. Sermo sancti Ieronimi presbyteri de assumptione gloriosissime virginis Marie genitricis Deiinc. Cogitis me, o Paula et Eustochium - expl. atque deserviret officiosissime cura adoptionis Maria virgo et mater Iesu (obitus et assumptio) : Epistoladata liturgica 15 agosto (non indicata)note Il testo si interrompe all'interno del cap. III, in corrispondenza di PL 30,129A. 61. ff. 130v-132vtit. Otto lectiones per la domenica infra octavam (da un sermone attribuito a Gerolamo) 62. ff. 132v-135tit. Otto lectiones per l'ottava (da un sermone attribuito a Gerolamo) 63. ff. 135v-137 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 116 (Bernardo) (= BHL 1236)
tit. Vita sancti Bernardi abbatis Clarevallisinc. Bernardus in Burgundia castro Fontanis oppido ex nobilibus - expl. unam tantum putabat esse fenestram Bernardus Claraevallensis abbas n. 1090 ca., m. 20-8-1153 : Vitadata liturgica 20 agosto (non indicata)note Estratto che si conclude con il periodo 57 a p. 815 dell'edizione Maggioni. 64. ff. 137-139 - Passio sancti Bartholomaei ap. (= BHL 1002)
tit. Passio sancti Bartholomei apostoliinc. Indie tres esse ab ystoriographis referuntur - expl. ut artem diaboli ad se venire permicteret Bartholomaeus apostolus : Passiodata liturgica 25 agosto (non indicata)note Il testo si interrompe nella prima parte del par. 11 (= AASS Aug. V, col. 35D). 65. ff. 139-141 - Possidius Calamensis , Vita Augustini (= BHL S 785 a)
tit. Vita sancti Augustini episcopi et doctorisinc. Beatissimus Augustinus ex provincia Africa civitate Thacastensi parentibus honestis et Christianis progenitus - expl. ille ablatus est et catholica est intimata sincera religio Augustinus Hipponensis episcopus n. 354, m. 430 : Vitadata liturgica 28 agosto (non indicata)note Sono trascritti i primi sei capitoli, fino a p. 146 ll. 38-39 dell'edizione Bastiaensen. 66. ff. 141-143tit. Otto lectiones per la decollazione del Battista (da un sermone attribuito a Giovanni Crisostomo) 67. ff. 143-145tit. Otto lectiones per la natività della Vergine (da un sermone attribuito a Bernardo) 68. ff. 145-147vcarmen tit. Otto lectiones per l'ottava (da un sermone attribuito a Bernardo)note Una mano più recente segnala a margine: dicitur in presentatione beate Marie virginis in secundo nocturno . 69. ff. 147v-148v - Passio sancti Cornelii papae mart. (= BHL 1958)
tit. Passio sancti Cornelii pape et martyrisinc. Temporibus Decii Cesaris maxima persecutio orta est Christianis - expl. ubi hodie orationes eorum florent ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Cornelii papeCornelius papa mart. : Passiodata liturgica 14 settembre (non indicata)note Il testo occupa le prime quattro lectiones del giorno, completate dalle quattro di Cipriano numerate consecutivamente. 70. ff. 149-150 - Passio sancti Cypriani Carthaginensis ep. (cfr. BHL S 2037)
tit. Passio sancti Cypriani episcopi et martyrisinc. Tusco et Basso consulibus imperantibus Valeriano quater et Galieno ter consulibus - expl. passus est autem beatus Cyprianus martyr die octavodecimo kal. octobris sub Valeriano et Gallieno imperatoribus, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Cyprianus Carthaginiensis episcopus et martyr n. 210 ca., m. 14-9-258 : Passiodata liturgica 14 settembre (non indicata)note L'incipit presenta una forma mista tra questa voce e le varie registrate nella classe 2038. 71. ff. 150-152v - Passio sancti Matthaei ap. (= BHL 5690)
prol.tit. Passio sancti Mathei apostoli et evangelisteprol. inc. Quoniam Deo ita cura est de hominibus - expl. maiori morbo maiora genere medicine procuret inc. Erant itaque duo magi Zaroen et Arphaxat apud Ethiopes - expl. obtemperant cum reverentia iussionibus suis Matthaeus apostolus : Passiodata liturgica 21 settembre (non indicata)note Il testo si arresta in corrispondenza dell'edizione del Mombritius II, p. 259 l. 30. 72. ff. 152v-155tit. Otto lectiones per la festività dell'arcangelo Michele (estratto da Isidoro sugli angeli) 73. ff. 155-157v - Vita sancti Hieronymi Stridonii [Sebastiano mon. Casinensi adscripta] (= BHL 3870)
tit. Vita sancti Ieronimi presbyteri et doctorisinc. Plerosque nimirum illustrium viros - expl. ipsam vero integritatem adipisci nequaquam valet Hieronymus Stridonius : Vitadata liturgica 30 settembre (non indicata)note È trascritta la prima metà della vita, con explicit corrispondente a PL 22,208. 74. ff. 157v-160 - Bonaventura de Balneoregio n. 1217/1221, m. 14/15-7-1274 , Legenda sancti Francisci maior (= BHL 3107)
tit. Vita sancti Francisci confessorisinc. Vir erat in civitate Assisii Franciscus nomine - expl. sicut eum Spiritus Sanctus edocuit et ipse postmodum fratribus revelavit Franciscus Assisiensis OFM n. 1182, m. 4-10-1226 : Vitadata liturgica 4 ottobre (non indicata)note La copia si arresta con la fine del cap. II par. 1 (periodo 5, a p. 787 dell'edizione nei Fontes Franciscani ). 75. ff. 160-162v - Petrus Diaconus, Casinensis monachus n. 1107/1110, m. 1159/1164 , Vita et passio sancti Placidi pseudo-Gordianus (= BHL 6859)
tit. Passio sancti Placidi martyris discipuli sanctissimi Benedicti et sotiorum eiusinc. Tempore quo Theodoricus augustus in seniori Roma - expl. de hiis qui Dei sunt sollicite ac diligenter instruxit Placidus sancti Benedicti discipulus cum soc. Messanae mart. : Passiodata liturgica 5 ottobre (non indicata)note La copia si limita al primo capitolo (cfr. per l'explicit AASS Oct. III, col. 119B). 76. ff. 162v-165 - Passio sanctae Reparatae mart. (= BHL 7188)
tit. Passio sancte Reparate virginisinc. Palestine igitur provincie Decio presidente convenerunt templorum pontifices - expl. suam Domino passionem commendaverunt et valedicentes discesserunt Reparata mart. : Passiodata liturgica 8 ottobre (non indicata) 77. ff. 165-167v - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Homiliae in Hiezechihelem , estratto per la festività di S. Luca 78. ff. 167v-170 - Hieronymus Stridonius , Vita sancti Hilarionis (= BHL 3879)
tit. Vita sancti Ylarionis monaciinc. Hilarion ortus vico Thabatha qui circiter quinque milia a Gaza urbe Palestine ad austrum situs est - expl. benedicentes Deo sancti deobsculati sunt manus Hilarion in Palaestina abb. : Vitadata liturgica 21 ottobre (non indicata)note La copia termina con il par. 9.8 (p. 90 l. 32 dell'edizione Bastiaensen). 79. ff. 170v-173 - Drugo Sancti Miniatis abbas v. 1008-1024 , Passio sancti Miniatis martyris (= BHL 5967)
tit. Passio sancti Miniatis martyrisinc. Seviente per universum pene orbem rabie Deciana - expl. cum eo contendere qui condidit mundum Minias Florentiae mart. : Passiodata liturgica 25 ottobre (non indicata) 80. ff. 173-175v - Passio sanctorum Simonis et Iudae ap. (= BHL 7749)
tit. Passio sanctorum apostolorum Symonis et Iudeinc. Symon Chananeus et Iudas zelothes appostoli Domini nostri Iusu Christi - expl. hoc ipsum conflictus vester inveniat an possint adorare deos nostros Simon et Iudas (Thaddaeus) ap. : Passiodata liturgica 28 ottobre (non indicata)note Il testo si conclude in corrispondenza dell'edizione Mombritius II, p. 536 ll. 10-11. 81. ff. 176-180vtit. Otto lectiones per Ognissanti (dal sermone Legimus ) 82. ff. 180v-184 - Passio sancti Theodori tironis Amaseae mart. (= BHL 8077)
tit. Passio sancti Theodori martyrisinc. Temporibus suis Maximianus et Maximus imperatores miserunt per omnem terram regni sui edictum - expl. a spiritibus immundis et variis infirmitatibus liberantur usque in presentem diem, ad laudem et gloriam Dei Patris et Filii et Spiritus Sancti qui vivit et regnat nunc et semper in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Theodori martyrisTheodorus tiro Amaseae in Ponto mart. : Passiodata liturgica 9 novembre (non indicata) 83. ff. 184-187v - Sulpicius Severus , Vita Martini Turonensis (= BHL 5610)
tit. Vita sancti Martini episcopi et confessorisinc. Igitur Martinus Sabaria Pannoniorum oppido oriundus fuit - expl. ut qui sanctis iam ab omnibus habebatur potens etiam et vere apostolus haberetur Martinus Turonensis episcopus : Vitadata liturgica 11 novembre (non indicata)note La copia si arresta alla fine del par. 7.7 (p. 268 dell'edizione Fontaine, p. 24 ll. 35-7 dell'edizione Smit). 84. ff. 187v-189v - Augustinus de Novis m. 1520 , Elucidarium christianarum religionum , vita di Frediano (= BHL S 3177 j)
tit. Vita sancti Fridiani episcopiinc. Beatus igitur Fridianus filius regis Ultolie sive Ybernie primogenitus - expl. et ut competebat eam gubernanti necessariis honorifice providerunt Frigdianus (al. Fridianus, Frigidianus, Frigianus) Lucensis episcopus m. 18-3-588 : Vitadata liturgica 18 novembre (non indicata) 85. ff. 189v-192v - Passio sanctae Caeciliae Romae v. mart. (= BHL 1495)
prol.tit. Passio sancte Cecilie virginis et martyrisprol. inc. Dominus dicit in evangelio: Venite ad me - expl. et ego vos requiescere faciam inc. Huius vocem audiens Cecilia virgo clarissima absconditum semper evangelium Christi gerebat in pectore - expl. aut eternis gaudiis iustis afferetur Caecilia Romae virgo martyr : Passiodata liturgica 22 novembre (non indicata)note Del prologo è riportata solo la citazione evangelica finale con una breve didascalia fittizia, accorpata alla narrazione (cfr. Mombritius I, p. 332 ll. 49-50). 86. ff. 192v-195v - Passio sancti Clementis I papae (= BHL 1848)
tit. Passio sancti Clementis pape et martyrisinc. Tertius Romane ecclesie prefuit episcopus Clemens - expl. religiosi etiam multi secuti sunt eum Clemens I papa saec. I : Passiodata liturgica 23 novembre (non indicata)note Il testo si chiude in corrispondenza dellla fine del par. XIX nell'edizione dei Patres Apostolici (p. 7 ll. 14-15); cfr. anche Mombritius I, p. 343 l. 54. 87. ff. 195v-198 - Passio sanctae Catharinae Alexandriae v. mart. [auctore pseudo Athanasio] (= BHL 1659)
tit. Passio sancte Katherine virginis et martyrisinc. Regnante igitur Maxentio cesare Maximiani augusti filio - expl. confusus iratu[[...]] precepitque illos ig[[...]]mari Catharina (Ecatherina) Alexandriae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 25 novembre (non indicata)note Il foglio ha subito l'asportazione di quasi tutta la metà esterna, con la perdita pressoché totale della colonna che concludeva il testo. Sotto è rimasto integro il colophon (riportato nella descrizione iniziale del manoscritto) che data la copia. 88. ff. 198v-204 - Passio sancti Vincentii Caesaraugustani diac. (= BHL 8631)
tit. [[...]]entiiinc. [[...]] nostris - expl. consecrati sunt unde sit nomen Domini benedictus in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Vincentii levite et martyrisVincentius Caesaraugustanus diaconus, Valentiae martyr : Passiodata liturgica 22 gennaio (non indicata)note La parte iniziale del testo è mutilata dallo strappo sopra descritto: restano visibili soltanto le ultime lettere della titolatura e frammenti dell'incipit . 89. ff. 204-206 - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Moralia in Iob , estratto per la festività della Conversione di S. Paolo 90. ff. 206-208tit. Otto lectiones per la festività di S. Bernardo (da un'omelia attribuita a Giovanni Crisostomo) 91. ff. 208-210v - Dedicatio ecclesiae sanctae Mariae ad Nives (= BHL 5403)
tit. Miraculum qualiter inventum fuerit sertum sancte Marie ad Nivesinc. Tempore quo Liberius papa beati Petri sedem provida gubernatione regebat - expl. cuius quidem beneficia plenis effectibus in ipsa ecclesia exuberant cotidie, ad laudem et gloriam omnipotentis Dei eiusque genetricis semperque virginis Marie et omnium sanctorum qui vivit et regnat in saecula saeculorum Maria virgo et mater Iesu (miracula in variis locis facta, fundationes ecclesiarum, translationes, etc.) : Dedicatiodata liturgica 5 agosto (non indicata) 92. ff. 210v-211vtit. Otto lectiones per la natività di Maria (da un'omelia anonima)note Il foglio finale resta per buona parte vuoto. 93. ff. 212-215tit. Otto lectiones per l'ottava (da due sermoni attribuiti ad Agostino) 94. ff. 215-218v - Miraculum beatae virginis Mariae tit. In conceptione beatissime virginis Marie miraculum qualiter quidam abbas a periculo maris liberatus de celebrando festo conceptus ipsius per celestem nuntium fuerit edoctusinc. Tempore illo quo divine pietati placuit Anglicorum gentem de malis suis corrigere - expl. statuitque in Remensi cenobio idem festum solemniter celebrari et ipse quo advixit solemniter celebravit Maria virgo et mater Iesu (miracula in variis locis facta, fundationes ecclesiarum, translationes, etc.) : Miraculadata liturgica 8 settembre (non indicata)note Il testo, non identificato, occupa le prime tre lectiones (f. 215r-v) di un ciclo di dodici; segue un sermone attribuito ad Agostino, suddiviso dalla quarta all'ottava (ff. 215v-217), quindi un'omelia attribuita ad Ambrogio per le ultime quattro (ff. 217v-218v). 95. ff. 219-221vtit. Dodici lectiones per la Visitazione (da un sermone attribuito ad Ambrogio e un'omelia attribuita a Beda) 96. ff. 221v-223 - Passio sanctorum Eugeniae, Prothi et Hyacinthi Romae mart. tit. Passio sanctorum martyrum Proti et Hyacinthiinc. Igitur Philippo Alexandrine ecclesie presule martyrio gloriosissime coronato cum filia eius Eugenia - expl. passi sunt autem III idus septembris sub Valeriano et Gallieno principibus tit. finale Explicit passio sanctorum martyrum Proti et HyacinthiEugenia, Prothus et Hyacinthus Romae martyres saec. III : Passiodata liturgica 11 settembre (non indicata)note Il testo occupa le prime quattro lectiones del giorno, completate dalle quattro del successivo numerate dalla quinta all'ottava. Si tratta di una versione non attestata in BHL. La data, come sempre non espressa, è ricavabile dal confronto con le altre occorrenze del testo nelle raccolte qui censite. 97. f. 223r-v - Passio sancti Nemesii Romae mart. tit. Passio sancti Nemesii martyrisinc. Cum a sancto Stephano Romane urbis episcopo signa ac prodigia fierent - expl. iuxta locum ubi decollatus est digno cum honore sepelivit, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Nemesii martyrisNemesius et Lucilla Romae mart. : Passiodata liturgica 31 ottobre (non indicata)note La narrazione non coincide per dettato con il testo edito della passione di papa Stefano, cui appartiene l'episodio. Si indica la data del martirologio di Adone (mentre il Romano ricorda il santo anche al 25 agosto e all'8 dicembre). 98. ff. 224-225v - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL 3236)
tit. Passio sanctorum Iohannis et Pauliinc. Sub Constantino Augusto ac Gallicano duce Romani exercitus Persarum gens que Syriam invaserat victa est - expl. et cetera exibentem sancte karitatis officia Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugno (non indicata)note L'explicit corrisponde, con una banale variante, all'edizione Mombritius I, p. 571 l. 20. 99. ff. 225v-228 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 154 (Orsola) (= BHL 8437)
tit. Passio sanctarum undecim milium virginuminc. Undecim milium virginum passio hoc ordine celebrata fuit - expl. recedentibus cunctis et paulo redeuntibus ipsum migrasse ad Dominum invenerunt tit. finale Explicit passio sanctarum undecim milium virginumUrsula et soc. virgines et mart. Coloniae cultae : Passiodata liturgica 21 ottobre (non indicata) 100. f. 228r-v - Vita et miracula sancti Leonardi Nobiliacensis , mutila (= BHL 4862)
tit. Vita sancti Leonardi confessorisinc. Beatus igitur Leonardus temporibus Anastasii imperatoris in provincia Galliarum - expl. servire Deo meo quam in sublimitate positus Leonardus Nobiliacensis, in dioecesi Lemovicensi confessor VI saec. : Vitadata liturgica 6 novembre (non indicata)note Il testo rimane mutilo a causa della perdita di tre fogli: nella cartulazione risultano infatti mancanti i ff. 229-231, che dovevano concludere quest'unità. Il dettato non coincide pienamente con quello originale, ma sembra piuttosto una parafrasi: per senso l'explicit corrisponde alla fine del par. 3 (p. 397 ll. 15-6 dell'edizione nei MGH Scriptores rerum Merovingicarum III).
U.C. II, ff. 232-241 ; sec. XIV; orig. Firenze, S. Maria degli Angeli, monastero OSBCam II. ff. 232-241v , mutilo Segmento di lezionariostruttura I testi sono suddivisi dall'origine in otto lectiones .note In principio (ff. 232-233) il copista distribuisce il testo su una sola colonna, passando invece a due dal f. 233v. Sopravvive un quinione di quella che doveva essere una raccolta più ampia, forse realizzata ad hoc come complemento della precedente, poiché non ripete ricorrenze già presenti in essa. 1. ff. 232-234v - Petrus de Natalibus n. 1330 ca., m. 1406 , Catalogus sanctorum et gestorum eorum , III 64 (Ignazio)tit. Passio sancti Ignatii episcopi et martyrisinc. Ignatius episcopus Antiochenus et martyr discipulus Iohannis evangeliste fuit qui tertius post beatum Petrum apostolum - expl. ubi de resurrectione Domini elegans perhibet testimonium Ignatius Antiochenus ep. mart. data liturgica 1 febbraio (non indicata)note Il testo è seguito (ff. 233v-234v) da un'omelia attribuita a Beda che completa il ciclo di lectiones con altre quattro, numerate dalla nona alla dodicesima. 2. ff. 234v-236v - Venantius Fortunatus n. 530, m. 601 , Vita et virtutes sancti Hilarii (= BHL 3885)
tit. Vita sancti Hilarii episcopiinc. Beatus Hilarius Pictavorum urbis episcopus regione Aquitanie oriundus fuit - expl. ubi Hilarius vim orationis ingessit: Tu autem Hilarius Pictavensis episcopus : Vitadata liturgica 13 gennaio (non indicata)note Il testo si interrompe quasi al termine del lib. I cap. 12 (= PL 9,192B o 88,446B). Vi è aggiunto solo l'inizio dell'invocazione a Dio che spesso chiudeva le letture dell'ufficio. 3. ff. 236v-238v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 132 (Giovanni Crisostomo) (= BHL 4379)
tit. Vita sancti Ioannis Chrysostomiinc. Iohannes cognominatus Chrysostomus Antiochenus filius Secundi - expl. maxima tibi premia contulerunt circa honorantem te ne sis ingratus Iohannes Chrysostomus : Vitadata liturgica 14 settembre (non indicata)note L'estratto si conclude con il periodo 40, p. 941 dell'edizione Maggioni. 4. ff. 238v-240 - Bernardus Guidonis n. 1261/1262, m. 31-12-1331 , Legenda sancti Thomae de Aquino ca. 1325; 2 recensiones, prima prolixior cum prooemio praemisso, secunda brevior sine prooemio , recensio brevior (= BHL 8155)
tit. Vita sancti Thome de Aquinoinc. Thomas sanctus Aquinas ordinisque predicatorum ac doctor egregius - expl. adulescentis opus doctissimo sene dignum Thomas Aquinas OP 1225-1274 : Vitadata liturgica 7 marzo (non indicata) 5. ff. 240-241v - Petrus de Natalibus n. 1330 ca., m. 1406 , Catalogus sanctorum et gestorum eorum , III 209 (Giuseppe)tit. Vita sancti Iosephi sponso Matris Dominiinc. Ioseph sanctissime domine nostre sponsus de civitate Bethleem oriundus - expl. antequam modo humanitatis debitum solverit expressum non habemus Ioseph sponsus B.V. Mariae data liturgica 19 marzo (non indicata)note Estratto che esclude poche frasi finali. Nelle ultime righe del f. 241v sopravvive la sola rubrica del testo che seguiva: Passio sancti Petri martyris Ordinis Predicatorum .
bibliografia
Santa Maria degli Angeli. Corali , 92
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Gaddi 157
Bonaventura, Legenda maior
sec. XIV med.; orig. Firenze
I. ff. 48 - Bonaventura de Balneoregio n. 1217/1221, m. 14/15-7-1274 , Legenda sancti Francisci maior , capp. I-VIII (= BHL 3107)
Vita beati Francisci prol., tabula prol. inc. Apparuit gratia Dei salvatoris nostri diebus istis novissimis - expl. capitulis describuntur inferius annotatis inc. Vir erat in civitate Assisii Franciscus nomine - expl. valet ad omnia promissionem habens vite que nunc est et future Franciscus Assisiensis OFM n. 1182, m. 4-10-1226 : Vitanote Benché la tabula iniziale sia completa di tutti i capitoli della vita e dei miracoli che compongono la Legenda , la copia si interrompe dopo l'ottavo (cfr. l'edizione nei Fontes Franciscani , p. 853). Assente anche qualsiasi annotazione o segno d'uso.
bibliografia
Bandini, Leopoldina , II , 163; D'Ancona, La miniatura fiorentina , I p. 46
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Mugellano 15
Lezionario francescano per l'intero anno
sec. XIV; prov. S. Piero a Sieve (Firenze), Bosco ai Frati, convento OFM La composizione del santorale e le caratteristiche della decorazione indicano che il manoscritto è nato per un convento dell'Ordine dei Minori: vi sono infatti specialmente rilevati Francesco (definito pater noster e ricordato due volte nell'anno), Antonio da Padova e Ludovico da Tolosa.
I. ff. 258 , acefalo e mutilo Lezionario (10 dicembre - 25 novembre e commune sanctorum )ordinamento Per circulum anni suddivisione lectiones L'intero contenuto è predisposto per una lettura liturgica, ma in forma ibrida: ogni testo si apre, dopo la rispettiva titolatura, con la rubrica lectio I , senza però che siano analogamente individuate le successive; sono invece tre diverse mani a intervenire a posteriori sul manoscritto per numerarle a margine. Fa eccezione, come si è ricordato, Francesco, suddiviso da rubriche fin dall'origine. Quando non si specifichi altrimenti, si intenda che ogni testo forma un ciclo di nove lectiones . note La perdita iniziale interessa probabilmente un singolo quaternione, e abbastanza ridotta dev'essere anche quella finale, poiché il commune è quasi completo. I testi sono tratti in parte dal Martirologio e dal Liber pontificalis , in parte dalle vite e passioni tradizionali, secondo l'uso introdotto nella curia Romana al tempo di Innocenzo III e fatto proprio dall'Ordine Francescano. 1. f. 1 - Paulinus Mediolanensis , Vita sancti Ambrosii Mediolanensis episcopi , frammento (= BHL 377)
inc. Nos vero labia illius moveri videbamus - expl. verum etiam in plurimis provinciis usque in hodiernum diem manet Ambrosius Mediolanensis episcopus m. 4-4-397 : Vitadata liturgica 7 dicembre (non indicata)note L'estratto acefalo comprende il testo edito da Bastiaensen alle pp. 114-6 (ossia parte dei parr. 47.2 - 48.2); cfr. anche Mombritius I, p. 62 ll. 8-26. 2. f. 1r-v - Liber pontificalis , cap. 33 (Milziade)tit. In sancti Melchiadis pape et martyrisinc. Melchiades natione Affer sedit annos tres - expl. et cessavit episcopatus dies sedecim Miltiades papa : Vitadata liturgica 10 dicembre (non indicata)note Il testo occupa tre lectiones . 3. f. 1v - Liber pontificalis , cap. 39 (Damaso) (= BHL 2085)
tit. In sancti Damasi pape et confessorisinc. Damasus natione Yspanus ex patre Antonio - expl. cessavit episcopatus dies triginti unum Damasus II papa : Vitadata liturgica 11 dicembre (non indicata)note Il testo occupa tre lezioni. 4. ff. 1v-3v - Passio sanctae Luciae Syracusis v. mart. (cfr. BHL 4992)
tit. In sancte Lucie virginis et martyrisinc. Cum per universam Sicilie provinciam - expl. in confessione emisit spiritum Lucia virgo Syracusis mart. : Passiodata liturgica 13 dicembre (non indicata)note Il testo appare in parte parafrasato rispetto alla versione indicata. 5. ff. 3v-5 - Passio sancti Thomae ap. (cfr. BHL 8143 [inc.])
tit. In sancti Thome apostoliinc. Thomas hebraice latine abyssus - expl. in civitate Edessa ad laudem Domini nostri Iesu Christi cuius est honor et gloria in saecula saeculorum Thomas apostolus data liturgica 21 dicembre (non indicata)note Solo l'inizio coincide con la voce BHL indicata. Il testo occupa tre lectiones , dopo le quali si rimanda per altre tre al commune ; le ultime tre sono tratte da un'omelia di Gregorio Magno. 6. f. 5r-v - Liber pontificalis , cap. 10 (Igino)tit. In sancti Ygini pape et martyrisinc. Yginus natione grecus ex phylosopho de Athenis - expl. et cessavit episcopatus dies tres Iginus papa data liturgica 11 gennaio (non indicata)note Il testo occupa tre lectiones . 7. ff. 5v-6 - Passio sanctorum Felicis et Adaucti Romae mart. (= BHL 2880)
tit. In sancti Felicis in Pincisinc. Cum fervor Dyoclitiani et Maximiani sanctos Dei diversis penis interficeret - expl. in qua beneficia divina exuberant orationibus eius usque in hodiernum diem, ad laudem Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria in saecula saeculorum Felix et Adauctus Romae martyres saec. III : Passiodata liturgica 14 gennaio (non indicata)note La data cui il testo è destinato è certamente quella propria dell'altro Felice, fratello di questo, ossia il 14 gennaio; i due santi sono invece venerati il 30 agosto (dove si ritrovano in questo stesso lezionario). Sono occupate tre lectiones . 8. ff. 6-7v - Passio sancti Marcelli papae et soc. mart. (= BHL 5235)
tit. In sancti Marcelli pape et martyrisinc. Tempore quo Maximianus augustus rediens de partibus Africe ad urbem Romam - expl. non longe ab urbe Roma miliario tertio et requievit in pace Marcellus papa et soc. mart. : Passiodata liturgica 16 gennaio (non indicata)note Il testo, in parte abbreviato nella sezione finale, si interrompe in corrispondenza di p. 172 l. 52 dell'edizione Mombritius, vol. II. 9. ff. 7v-8v - Legenda sancti Antonii in Thebaide abb. de Patras (= BHL S 610 h)
tit. In sancti Antonii abbatis et confessorisinc. Beatus Antonius abbas cum esset in civitate Patras - expl. et ipsum vendiderunt hysmaelitis triginta argenteis Antonius in Thebaide abbas n. 250 ca., m. 17-1-356 data liturgica 17 gennaio (non indicata)note Il testo, che occupa sei lezioni, si interrompe con la fine del par. 4 a p. 228 dell'edizione di F. Halkin in «Analecta Bollandiana» 61 (1943), pp. 224-242 (compresa l'aggiunta testuale registrata in apparato, nota 3). 10. ff. 8v-9v - Passio sanctorum Marii, Marthae, Audifacis et Abacuc Persae et Valentini presb. Romae mart. (= BHL 5543)
tit. In sanctorum martyrum Marii, Marthe, Audifax et Abacuminc. Temporibus Claudii imperatoris venit quidam vir de Perside partibus - expl. et iunxit corporibus sanctissimis tertio decimo kalendas februarias, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Marius, Martha, Audifax et Abacuc Persae et Valentinus presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 19 gennaio (non indicata)note Il testo, in sei lectiones , presenta abbreviazioni e omissioni. 11. f. 9v - Liber pontificalis , cap. 21 (Fabiano)tit. In sanctorum martyrum Fabiani et Sebastianiinc. Fabianus natione Romanus ex patre Fabio - expl. et cessavit episcopatus dies VII Fabianus papa data liturgica 20 gennaio (non indicata)note Il testo occupa le prime due lectiones del gruppo di sei destinate alla coppia. 12. ff. 9v-12 - Passio sancti Sebastiani Romae mart. [perperam Ambrosio Mediolanensi adscripta] (= BHL 7543)
tit. Pro sancto Sebastianoinc. Sebastianus vir Christianissimus Mediolanensibus partibus eruditus - expl. fecit ipsam ecclesiam heredem in Christo, qui vivit et regnat cum Deo Patre omnipotente et Spiritu in saecula saeculorum Sebastianus Romae mart. : Passiodata liturgica 20 gennaio (non indicata) 13. ff. 12-15 - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctae Agnetis , primo estratto (= BHL 156)
tit. In sancte Agnetis virginis et martyrisinc. Servus Christi Ambrosius episcopus virginibus sacris - expl. aliquanti tamen lapidibus ictibus lesi evaserunt Agnes Romae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 21 gennaio (non indicata)note La copia si interrompe in corrispondenza dell'edizione del Mombritius I, p. 43 l. 35. Altri due estratti seguono poco sotto. 14. ff. 15v-17v - Passio sancti Vincentii Caesaraugustani diac. (cfr. BHL 8633)
tit. In sanctorum martyrum Vincentii et Anastasiiinc. Cum apud Cesaream Augustanam civitatem, ut multorum sinceritas - expl. ut in beati Vincentii fide benedicatur per totas Yspanias nomen Domini nostri Iesu Christi qui semper regnat cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Vincentius Caesaraugustanus diaconus, Valentiae martyr : Passiodata liturgica 22 gennaio (non indicata)note Il testo occupa le prime sei lectiones delle nove intitolate alla coppia di santi. 15. ff. 17v-18v - Passio sancti Anastasii Persae et soc. in Assyria mart. tit. Pro sancto Anastasioinc. Post hec premotis quindenis ferme diebus - expl. suum agonis martyrium gratanter suscepit pro nomine Domini nostri Iesu Christi qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per infinita saecula saeculorum Anastasius Persa et soc. in Assyria martyres data liturgica 22 gennaio (non indicata)note Versione della passio diversa da quella edita in Mombritius, vol. I; il passaggio della narrazione dal quale ha inizio questo estratto cadrebbe in quest'ultima a p. 74 l. 19. 16. f. 18v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctae Agnetis , secondo estratto (Emerenziana) (= BHL 2527)
tit. In sancte Emerentiane virginis et martyrisinc. Emerentiana autem que collectanea beate Agnetis - expl. in confinio agelli beatissime virginis Agnetis Emerentiana Romae virgo mart. saec. III : Passiodata liturgica 21 gennaio (non indicata)note Estratto corrispondente all'edizione di Mombritius I, p. 43 ll. 35-47; occupa tre lezioni. 17. ff. 18v-21vtit. Nove lectiones per la Conversione di Paolo (da Atti, un sermone attribuito ad Agostino e un'omelia attribuita a Gerolamo) 18. ff. 21v-22v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctae Agnetis , terzo estratto (= BHL 156)
tit. In sancte Agnetis secundoinc. Igitur dum parentes beate Agnetis assiduis pernoctationibus - expl. in conspectu Domini valeat invenire Agnes Romae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 21 gennaio (non indicata)note Il testo, diviso in sei lectiones , riprende di seguito l'estratto su Emerenziana fino alla conclusione (con omissione della formula finale Passa est ...); cfr. Mombritius I, p. 43 l. 47 - p. 44 l. 27. 19. ff. 22v-23 - Hieronymus Stridonius , De viris inlustribus , cap. 16 (Ignazio) (= BHL 4262)
tit. In sancti Ignatii episcopi et martyris Hieronimus de illustribus virisinc. Ignatius Antiocene ecclesie tertius post Petrum episcopus - expl. iacent extra portam Dampniticam in cymiterio Ignatius Antiochenus ep. mart. data liturgica 1 febbraio (non indicata)note L'estratto occupa tre lectiones . 20. ff. 23-25tit. Nove lectiones per la Purificazione della Vergine (da un sermone attribuito ad Agostino e un'omelia attribuita ad Ambrogio) 21. f. 25r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 15 febbraio (Biagio)tit. In sancti Blasii episcopi et martyrisinc. Apud Sebastem civitatem passio sancti Blasii episcopi qui multorum patrator miraculorum - expl. datoque pretio sanguinis vitam mereantur eternam Blasius Sebastenus ep. mart. data liturgica 3 febbraio (non indicata)note Una singola lectio . 22. ff. 25v-26v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 5 febbraio (Agata)tit. In sancte Agathe virginis et martyrisinc. Natale sancte Agathe virginis et martyris in Sicilia civitate Cathanensi sub Quintiano procuratore imperatore Decio - expl. qui Dei iudicio in medio flumine interiit Agatha Catanae virgo mart. : Passiodata liturgica 5 febbraio (non indicata)note Il testo occupa sei lectiones ; una rubrica seguente rimanda per le altre tre al commune . 23. ff. 26v-29tit. Nove lectiones per la Cattedra di Pietro (dalla Prima lettera di Pietro, un sermone attribuito ad Agostino e un'omelia attribuita a Gerolamo) 24. f. 29r-v - Sermo de sancto Matthia (= BHL 5695)
tit. In sancti Matthie apostoliinc. Mathias hebraice latine dicitur Donatus - expl. et annumeratus est cum undecim apostolis Mathias apostolus : Passiodata liturgica 24 febbraio (non indicata)note Una prima lectio è ricavata dall'inizio del sermone (= Mombritius II, p. 268 l. 27 - 269 l. 34) unito a un estratto dagli Atti, mentre per altre tre si prescrive di ricorrere al commune apostolorum . 25. ff. 29v-30 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 11 marzo (40 Sebasteni)tit. In sanctorum XL martyruminc. Apud Sebasten Armenie minoris quadraginta militum tempore Licinii regis - expl. et honore digno condite Sebasteni martyres XL data liturgica 11 marzo (non indicata)note Il testo occupa sei lectiones . 26. f. 30r-v - Liber pontificalis , cap. 66 (Gregorio Magno) (= BHL 3636)
tit. In sancti Gregorii pape et confessorisinc. Gregorius natione Romanus ex patre Gordiano sedit - expl. et cessavit episcopatus menses V dies XVI Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 : Vitadata liturgica 12 marzo (non indicata)note Suddiviso in tre lectiones . 27. ff. 30v-33 - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Dialogorum libri IV , lib. II (vita di Benedetto) (= BHL 1102)
tit. In sancti Benedicti abbatisinc. Fuit vir vite venerabilis gratia Benedictus et nomine - expl. que omni vite sue tempore in eadem quam acceperat salute permansit Benedictus Casinensis abbas m. 543 : Vitadata liturgica 21 marzo (non indicata)note Estratto comprendente i primi 38 capitoli: cfr. l'edizione di Moricca, p. 133 ll. 16-17. 28. ff. 33-37tit. Nove lectiones per l'Annunciazione (da un sermone attribuito ad Agostino e un'omelia attribuita ad Ambrogio) 29. f. 37 - Liber pontificalis , cap. 12 (Aniceto)tit. In sancti Aniceti pape et martyrisinc. Anicetus natione Syrus ex patre Iohanne de vico Amissa - expl. et cessavit episcopatus dies septem Anicetus papa data liturgica 17 aprile (non indicata)note Una singola lectio . 30. f. 37 - Liber pontificalis , cap. 13 (Soter)tit. In sanctorum martyrum Sotheris et Gaiiinc. Sother natione Campanus ex patre Concordio de civitate Fundis - expl. et cessavit episcopatus dies XXI Soter papa data liturgica 22 aprile (non indicata)note Il testo occupa la prima delle tre lezioni dedicate ai due papi. 31. f. 37r-v - Liber pontificalis , cap. 29 (Gaio)tit. Pro sancto Gaioinc. Gaius natione Dalmatinus ex genere Dioclitiani imperatoris - expl. et cessavit episcopatus dies XI Gaius seu Caius papa data liturgica 22 aprile (non indicata) 32. ff. 37v-40tit. Nove + due lectiones per le festività dei santi da Pasqua a Pentecoste (da un sermone attribuito ad Ambrogio e un'omelia attribuita ad Agostino) 33. f. 40 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 23 aprile (Giorgio)tit. In sancti Georgii martyrisinc. In Perside civitate Diospoli passio sancti Georgii martyris - expl. ecclesia Dei venerabiliter honorat Georgius Cappadox martyr saec. III : Passiodata liturgica 23 aprile (non indicata)note Una singola lectio . 34. ff. 40-41 - Hieronymus Stridonius , De viris inlustribus , cap. 8 (Marco) (= BHL 5274)
tit. In sancti Marci evangelisteinc. Marcus discipulus et interpres Petri - expl. et a viris religiosis placita quiete sepultus septimo kalendas maias Marcus evangelista : Passiodata liturgica 25 aprile (non indicata)note Estratto da Gerolamo rielaborato, che si spinge fino a PL 23,187C. Il testo occupa tre lectiones , cui si prescrive di aggiungerne tre dal commune degli evangelisti e tre da un'omelia di Gregorio. 35. f. 41 - Liber pontificalis , cap. 3 (Cleto)tit. In sanctorum martyrum Cleti pape et Marcellini papeinc. Cletus natione Romanus de regione vico Patricii - expl. et cessavit episcopatus dies XX Cletus papa data liturgica 26 aprile (non indicata)note Il testo occupa la prima delle tre lezioni dedicate ai due papi. 36. f. 41r-v - Liber pontificalis , cap. 30 (Marcellino)tit. Pro sancto Marcellinoinc. Marcellinus natione Romanus ex patre Proiecto - expl. cessavit episcopatus annos septem menses sex dies XXV persequente Dioclitiano Christianos Marcellinus papa mart. data liturgica 26 aprile (non indicata) 37. ff. 41v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 28 aprile (Vitale e Valeria)tit. In sancti Vitalis martyrisinc. Apud Ravennam natale sancti Vitalis martyris patris sanctorum martyrum Gervasii et Prothasii - expl. infra biduum migravit ad Dominum Vitalis et Valeria, alter Ravennae mart., altera Mediolani mart. data liturgica 28 aprile (non indicata)note Il testo occupa tre lectiones . 38. ff. 41v-42v - Passio sancti Philippi ap. (cfr. BHL 6816)
tit. In sanctorum apostolorum Phylippi et Iacobiinc. Cum sancti apostoli Domini et salvatoris nostri Iesu Christi - expl. orante apostolo Phylippo omnibus qui credunt regnum Patris et Filii et Spiritus Sancti Philippus apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio (non indicata)note Il testo occupa le prime tre lectiones della serie di nove dedicate ai due santi. 39. ff. 42v-45 - Hieronymus Stridonius , De viris inlustribus , cap. 2 (Giacomo) (= BHL 4087)
tit. Pro sancto Iacoboinc. Iacobus qui appellatur frater Domini - expl. set falsa eorum opinio est Iacobus Minor apostolus data liturgica 1 maggio (non indicata)note L'estratto occupa tre lezioni, cui ne seguono dal f. 43v altre tre ricavate da un'omelia attribuita ad Agostino. 40. ff. 45-47v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 3 maggio (Alessandro papa)tit. In inventione sancte Crucisinc. Rome via Numentana miliario octavo passio Alexandri pape, Eventii et Theodoli presbiterorum - expl. in predio suo V nonas madii Alexander papa, Eventius, Theodulus, Hermes et Quirinus Romae martyres data liturgica 3 maggio (non indicata)note Come chiarisce il seguito della rubrica, le prime sei lectiones (fino al f. 45v) riguardano i santi, le altre tre sono ricavate dal De obitu Theodosii di Ambrogio e da un'omelia attribuita ad Agostino. 41. ff. 47v-49v - Hieronymus Stridonius , De viris inlustribus , cap. 9 (Giovanni evangelista) (= BHL S 4323 n)
tit. In sancti Iohannis ante portam Latinam. Ieronimus de illustribus virisinc. Iohannes apostolus quem Iesus amavit plurimum - expl. mortuus est et iuxta eamdem civitatem sepultus Iohannes apostolus sec. I data liturgica 6 maggio (non indicata)note Il testo, che riproduce integralmente il capitolo, occupa le prime sei lectiones ; le altre tre (dal f. 48) sono ricavate da un'omelia attribuita a Gerolamo. 42. ff. 49v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 29 settembre (Michele) prol., additamentum tit. In inventione sancti Michaelis archangeliinc. In monte Gargano venerabilis memoria beati archangeli Michaelis ubi ipsius consecrata nomine habetur ecclesia - expl. cotidie orationi vacabant Michael archangelus : Apparitiodata liturgica 8 maggio (non indicata)note Come spiega la rubrica iniziale, la narrazione (che comprende la prima metà circa della voce nella recensio I, fino a p. 334 l. 8 dell'edizione Dubois) occupa le prime tre lectiones , mentre le altre sei sono tratte rispettivamente dai Moralia di Gregorio e da un'omelia attribuita a Gerolamo. 43. ff. 49v-50 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 10 maggio (Gordiano ed Epimaco)tit. In sanctorum martyrum Gordiani et Epimachiinc. Rome via Latina in cimiterio eiusdem natale sancti Gordiani et Epimachi quos Iulianus imperator et apostata - expl. corpus beati martyris Epimachi sepultum fuerat Gordianus et Epimachus mart. data liturgica 10 maggio (non indicata)note Suddivisione in tre lezioni. 44. f. 50 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 12 maggio (Nereo, Achilleo e Pancrazio)tit. In sanctorum martyrum Nerei et Archilei atque Pancratii - Pro sancto Pancratioparte I inc. Rome in cimiterio Pretextati natale sanctorum martyrum Nerei et Archilei fratrum - expl. miliario uno et semis parte II inc. Via Aurelia miliario secundo natale sancti Pancratii martyris - expl. sepelivit III° idus madii Nereus, Achilleus et soc. mart. Pancratius Romae mart. data liturgica 12 maggio (non indicata)note La voce del martirologio del giorno è copiata interamente in tre lectiones , divisa dalla titolatura intermedia per la terza lectio su Pancrazio. 45. ff. 50-51 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 5 giugno (Bonifacio)tit. In sancti Bonifatii martyrisinc. Passio sancti Bonifatii martyris sub Dioclitiano et Maximiano apud Tharsum civitatem - expl. sepulta apud prefatum martyrem operibus piis consumata Bonifatius Tarsi martyr saec. III/IV data liturgica 14 maggio (non indicata)note Il testo occupa sei lectiones . 46. f. 51r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 19 maggio (Potenziana)tit. In sancte Potentiane virginisinc. Rome sancte Pudentiane vel Potentiane virginis - expl. iuxta patrem sanctum Pudentem posita Pudentiana Romana virgo data liturgica 19 maggio (non indicata)note Il testo (nella recensio I secondo la classificazione dell'editore Dubois) costituisce una singola lectio . 47. ff. 51v-53v - Bonaventura de Balneoregio n. 1217/1221, m. 14/15-7-1274 , Legenda sancti Francisci maior , cap. XV (= BHL 3107)
tit. In translatione beati Francisci confessorisinc. Franciscus igitur servus et amicus Altissimi ordinis minorum fratrum institutor - expl. innotescit fidelibus mirificans sanctum suum magnificentia virtutis Altissimi, cui est honor et gloria per infinita saecula saeculorum Franciscus Assisiensis OFM n. 1182, m. 4-10-1226 : Translatiodata liturgica 25 maggio (non indicata)note Si riporta solo l'ultimo capitolo dell'opera (cfr. Fontes Franciscani , pp. 905-11). 48. f. 53v - Liber pontificalis , cap. 18 (Urbano)tit. In sancti Urbani pape et martyrisinc. Urbanus natione Romanus ex patre Pontiano - expl. et cessavit episcopatus dies XXX Urbanus I papa data liturgica 25 maggio (non indicata)note Una singola lectio . 49. ff. 53v-54 - Liber pontificalis , cap. 14 (Eleuterio)tit. In sancti Eleutherii pape et martyrisinc. Eleuterius natione Grecus ex patre Abundio - expl. et cessavit episcopatus dies quinque Eleutherius papa data liturgica 26 maggio (non indicata)note Di nuovo una singola lectio . 50. ff. 54-55 - Liber pontificalis , cap. 55 (Giovanni I)tit. In sancti Iohannis pape et martyrisinc. Iohannes natione Tuscus ex patre Constantino - expl. et cessavit episcopatus dies L et octo Iohannes I papa data liturgica 27 maggio (non indicata)note Il testo occupa sei lectiones . 51. f. 55 - Liber pontificalis , cap. 27 (Felice I)tit. In sancti Felicis pape et martyrisinc. Felix natione Romanus ex patre Constantino - expl. et cessavit episcopatus dies V Felix I papa data liturgica 30 maggio (non indicata)note Il testo costituisce un singola lectio . 52. f. 55r-v - Passio sanctae Petronillae Romanae v. (cfr. BHL 6061 [inc. beta])
tit. In sancte Petronille virginisinc. Petronillam bene nostis voluntate Petri apostoli clericam factam - expl. cuius corpus via Ardeatina sepultum est Petronilla Romana virgo : Passiodata liturgica 31 maggio (non indicata)note Il testo, in tre lezioni, non coincide pienamente con la voce indicata. 53. ff. 55v-56 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 2 giugno (Marcellino e Pietro)tit. In sanctorum martyrum Marcellini et Petri atque Herasmiinc. Rome Marcellini presbiteri et Petri exorciste sub Dioclitiano imperatore iudice Sereno - expl. in inferiori parte cripte sepelierunt quinto kalendas septembrium Marcellinus presb., Petrus diac. et soc. Romae mart. data liturgica 2 giugno (non indicata)note Il testo occupa le prime sei lectiones del gruppo, mentre ad Erasmo sono riservate le altre tre. 54. f. 56r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 3 giugno (Erasmo)tit. Pro sancto Herasmoinc. In Campania beati Herasmi episcopi et martyris sub Dioclitiano et Maximiano imperatoribus - expl. vocante Domino martirio clarus sancto fine quievit Erasmus in Campania episcopus et martyr saec. III/IV data liturgica 3 giugno (non indicata)note Il santo è compreso nello stesso giorno dei precedenti, anche se appartiene al seguente. 55. ff. 56v-57v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 9 giugno (Primo e Feliciano)tit. In sanctorum martyrum Primi et Felicianiinc. Rome in monte Celio natale sanctorum martyrum Primi et Feliciani sub Dioclitiano et Maximiano imperatorum - expl. quinto idus iunii ab urbe Roma miliario XIIII° Primus et Felicianus Romae mart. data liturgica 9 giugno (non indicata)note Il testo comprende sei lectiones . 56. f. 57v - Vita sancti Barnabae ap. (cfr. BHL 984-985)
tit. In sancti Barnabe apostoliinc. Barnabas hebraice latine dicitur vel interpretatur filius consolationis vel filius prophete - expl. cuius festa celebratur tertio idus iunii Barnabas apostolus : Passiodata liturgica 11 giugno (non indicata)note Il testo, che costituisce una singola lectio , appare un'epitome della passione più diffusa e del prologo che talora l'accompagna. 57. ff. 57v-58 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 12 giugno (Nazario e Celso) (= BHL 6046)
tit. In sanctorum martyrum Basilidis, Cirini, Naboris et Nazarii et Celsi pueriinc. Mediolani natale sanctorum martyrum Nazarii et Celsi pueri - expl. apud Ebreduensem urbem antiquitas memorando celebravit Nazarius et Celsus Mediolani mart. data liturgica 12 giugno (non indicata)note La voce del martirologio, che occupa tre lectiones , è trascritta integralmente nella forma della recensio I secondo la classificazione dell'editore Dubois. 58. ff. 58-64 - Vita sancti Antonii de Padua (= BHL 593)
tit. In festo sancti Antonii confessorisinc. In Hispanis civitate Ulixbona que ad occidentalem regni Portugallie plagam - expl. sanctitatis illius professor in se experientia doctus efficitur Antonius de Padua OFM n. 1195 ca., m. 13-6-1231 : Vitadata liturgica 13 giugno (non indicata)note Eccezionalmente sono impegnati con un unico testo quattro cicli di nove lectiones , a conferma del particolare rilievo dato all'Ordine Francescano. 59. ff. 64-65 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 15 giugno (Vito, Modesto e Crescenzia)tit. In sanctorum martyrum Viti et Modesti atque Crescentieinc. Apud Siciliam beatus Vitus in puerili etate virtutibus maturus - expl. et in loco qui dicitur Marianus condita aromatibus sepelivit Vitus, Modestus et Crescentia Romae mart. data liturgica 15 giugno (non indicata)note Il testo occupa sei lectiones . 60. f. 65 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 18 giugno (Marco e Marcelliano)tit. In sanctorum martyrum Marci et Marcellianiinc. Rome via Ardeatina natale sanctorum martyrum Marci et Marcelliani preclarissimi generis - expl. cum gloria martirii ad syderea regna migraverunt Marcus et Marcellianus Romae mart. data liturgica 18 giugno (non indicata)note Il testo, in una singola lectio , corrisponde alla recensio I del martirologio, secondo la classificazione dell'editore Dubois. 61. ff. 65-66v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Inventio et passio sanctorum Gervasii et Protasii mm. Mediolani (= BHL 3514)
prol., additamentum tit. In sanctorum martyrum Gervasii et Prothasiiprol. inc. Ambrosius servus Christi fratribus per omnem Ytaliam in Domino eternam salutem - expl. de inventione sanctorum corporum ad letitiam invitemus inc. In diebus transacte nuper quadragesime - expl. credens me orationibus eorum consequi misericordiam Domini nostri Iesu Christi, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum addit. inc. Martyrizati sunt autem beatissimi martyres Gervasius et Protasius in Mediolanensium civitate sub die kalendarum iuniarum Gervasius et Protasius Mediolani mart. : Passiodata liturgica 19 giugno (non indicata) 62. f. 67r-v - Liber pontificalis , cap. 60 (Silverio)tit. In sancti Silverii pape et martyrisinc. Silverius natione Campanus ex patre Orsmida episcopo Romano - expl. et cessavit episcopatus dies septem Silverius papa data liturgica 20 giugno (non indicata)note All'interno del capitolo è omesso il tratto da p. 290 l. 4 a p. 292 l. 1 dell'edizione Duchesne; il testo occupa sei lectiones . 63. f. 67v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 22 giugno (Paolino)tit. In sancti Paulini episcopi et confessorisinc. De civitate Nola Campanie natale sancti Paulini episcopi et confessoris - expl. claruit autem non solum eruditione et copiosa vite sanctitate, sed etiam potentia adversus demones Paulinus Nolanus ep. data liturgica 22 giugno (non indicata)note Una singola lectio . 64. ff. 67v-71vtit. Nove lectiones per la Natività del Battista (da un sermone attribuito ad Agostino e un'omelia attribuita ad Ambrogio) 65. ff. 71v-72v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 26 giugno (Giovanni e Paolo)tit. In sanctorum martyrum Iohannis et Pauliinc. Rome Iohannis et Pauli fratrum quorum prior prepositus - expl. ab ipso Terentiano descripta est passio horum martyrum. Passi sunt autem VI kalendas iulii Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. data liturgica 26 giugno (non indicata)note Il testo comprende sei lectiones . 66. ff. 72v-73 - Liber pontificalis , cap. 82 (Leone II)tit. In sancti Leonis pape et confessorisinc. Leo iunior natione Siculus ex patre Paulo - expl. pro eo quod ecclesia Albanensis episcopum minime habuit Leo II papa data liturgica 28 giugno (non indicata)note Suddivisione in sei lectiones . 67. ff. 73-77tit. Nove lectiones per Pietro e Paolo (da Atti, un sermone attribuito a Leone e un'omelia attribuita a Gerolamo) 68. ff. 77-78vtit. Sei lectiones per Paolo apostolo (da Atti e dal De gratia et libero arbitrio di Agostino)note Per le ultime tre lectiones la rubrica rimanda alla ricorrenza della Conversione. 69. ff. 78v-80v - Passio sanctorum Processi et Martiniani Romae mart. (= BHL 6947)
tit. In sanctorum martyrum Processi et Martinianiinc. Tempore quo Symon magus crepuit intus - expl. ubi prestantur beneficia eorum usque in hodiernum diem, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Processus et Martinianus Romae mart. : Passiodata liturgica 2 luglio (non indicata) 70. ff. 80v-83tit. Lectiones infra octavam di Pietro e Paolo (da un sermone attribuito a Massimo)note Si rimanda per le lectiones omiletiche al commune apostolorum . 71. ff. 83-85tit. Nove lectiones in octava di Pietro e Paolo (da un sermone attribuito ad Agostino e un'omelia attribuita a Gerolamo) 72. ff. 85-86v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 10 luglio (Felicita e i sette figli)tit. In natale sanctorum martyrum septem fratruminc. Rome septem fratrum filiorum sancte Felicitatis - expl. et martialis capitali sententia puniti sunt Felicitas cum septem filiis Romae mart. data liturgica 10 luglio (non indicata)note La voce del martirologio occupa solo la prima lectio , mentre le altre otto (dal f. 85v) sono ricavate da un sermone attribuito ad Agostino. 73. f. 86v - Liber pontificalis , cap. 11 (Pio I)tit. In sancti Pii pape et martyrisinc. Pius natione Ytalus ex patre Rufino - expl. et cessavit episcopatus dies quattuordecim Pius I papa data liturgica 11 luglio (non indicata)note Una singola lectio . 74. ff. 86v-87 - Liber pontificalis , cap. 5 (Anacleto)tit. In sancti Anacleti pape et martyrisinc. Anacletus natione Grecus de Athenis - expl. et cessavit episcopatus dies tredecim Anacletus papa data liturgica 13 luglio (non indicata)note Una singola lectio . 75. f. 87 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 27 giugno (Sinforosa)tit. In sancte Symphorose cum septem filiis suis martyrisinc. Apud Tyburtina civitate Ytalie natale sancte Symphorose beati Getulii martiris uxoris - expl. via Tyburtina miliario nono Symphorosa et septem filii Tibure mart. data liturgica 18 luglio (non indicata)note Il testo occupa tre lectiones . 76. f. 87r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 21 luglio (Prassede)tit. In sancte Praxedis virginisinc. Rome sancte Praxedis virginis. Hec cum sorore sua beata Potentiana - expl. patrem Pudentem posita Praxedis Romana virgo data liturgica 21 luglio (non indicata)note Il testo occupa tre lectiones . 77. ff. 87v-91tit. Nove lectiones per la festa di Maria Maddalena (da un sermone attribuito ad Agostino e un'omelia di Gregorio Magno) 78. f. 91 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 24 luglio (Cristina)tit. In sancte Christine virginis et martyrisinc. Apud Ytaliam in Tyro que est circa lacum Vulsinum natale sancte Christine virginis - expl. cursum gloriosi martyrii consummavit Christina Vulsinii, alias in Tyro civitate virgo martyr saec. III data liturgica 24 luglio (non indicata)note Il testo occupa tre lectiones . 79. ff. 91-93tit. Nove lectiones per la festa di Giacomo Maggiore (da un sermone attribuito a Giovanni Crisostomo) 80. f. 93 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 25 luglio (Cristoforo)tit. Pro sancto Christoforo martyreinc. In Licia civitate Samon natale sancti Christofori martyris - expl. capitis obtruncatione complevit Christophorus in Lycia martyr m. 250 data liturgica 25 luglio (non indicata)note Il testo è numerato nella rubrica come nona lectio , benché il ciclo precedente fosse già completo. 81. f. 93 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 28 luglio (Pantaleone)tit. In sancti Pantaleonis martyrisinc. Nicomedie passio sancti Pantaleonis qui cum iubente Maximiano - expl. ictu gladii martyrium consummavit Pantaleon Nicomediae mart. data liturgica 28 luglio (non indicata)note Una singola lectio . 82. ff. 93-94v - Passio sanctorum Nazarii et Celsi Mediolani mart. (= BHL 6040)
tit. In sanctorum martyrum Nazarii, Celsi, Victoris et Innocentiiinc. Nazarius genitus a patre nomine Affricano matre vero eius nomine Perpetua - expl. mundati sunt confestim in virtute et gratia Domini nostri Iesu Christi, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Nazarius et Celsus Mediolani mart. : Passiodata liturgica 28 luglio (non indicata)note Il testo occupa le prime sei lectiones del gruppo di nove cui si riferisce la titolatura. 83. ff. 94v-95 - Liber pontificalis , cap. 15 (Vittore)tit. Decretum Victorisinc. Victor natione Affer ex patre Felice - expl. et cessavit episcopatus dies duodecim Victor I papa m. 199 data liturgica 28 luglio (non indicata)note Il testo costituisce la settima lectio , secondo la numerazione apposta a margine (ma nel modello seguito dallo scriba doveva comprendere anche l'ottava, poiché la sezione su Innocenzo è intitolata lectio IX ). 84. f. 95r-v - Liber pontificalis , cap. 42 (Innocenzo)tit. Decretum Innocentiiinc. Innocentius natione Albanensis ex patre Innocentio - expl. et cessavit episcopatus dies XXII Innocentius I papa data liturgica 28 luglio (non indicata)note Il testo occupa le ultime due lectiones del gruppo, con la contraddizione sopra ricordata tra numerazione marginale e rubrica. 85. f. 95v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 29 luglio (Felice II)tit. In sanctorum martyrum Felicis pape, Simplicii, Fausti et Beatricisinc. Rome via Aurelia beati Felicis pontificis sub Constantino filio Constantini - expl. cuius natale celebratur IIII kalendas augusti Felix II papa m. 22-11-365 data liturgica 29 luglio (non indicata)note Il testo occupa la prima delle sei lectiones del gruppo di santi della titolatura. 86. ff. 95v-96 - Liber pontificalis , cap. 50 (Felice III)inc. Felix natione Romanus ex patre Felice presbitero de titulo Fasciole - expl. factum est a presbyteris et diaconibus constitutum de omni ecclesia Felix III papa data liturgica 29 luglio (non indicata)note Il testo, ritenuto di nuovo relativo allo stesso santo e perciò non titolato, occupa le lezioni seconda e terza. 87. f. 96r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 29 luglio (Simplicio, Faustino e Beatrice)tit. Pro sancto Simplicio, Faustino et Beatriceinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani natale sanctorum martyrum Simplicii, Faustini et Beatricis - expl. vexatus emisit spiritum Simplicius, Faustinus et Beatrix Romae mart. data liturgica 29 luglio (non indicata)note Il testo occupa le lezioni dalla quarta alla sesta. 88. ff. 96v-97 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 30 luglio (Abdon e Sennen)tit. In sanctorum martyrum Abdon et Seneninc. Rome Abdon et Senen subregulorum sub Decio imperatore - expl. et translati sunt in cymiterio Pontiani Abdon et Sennen Romae mart. data liturgica 30 luglio (non indicata)note Suddivisione in tre lectiones . 89. ff. 97-99tit. Otto lectiones per la festa di S. Pietro in Vincoli (da Atti e un sermone attribuito ad Ambrogio) 90. f. 99 - Passio sanctorum Machabaeorum mart. (= BHL 5106)
tit. De sanctis Machabeisinc. Contigit autem septem fratres cum matre sua comprehensos - expl. novissime autem post filios et mater consumpta est Machabaei (septem fratres) mart. : Passiodata liturgica 1 agosto (non indicata)note Il testo è numerato nella rubrica come nona lectio dopo le precedenti, ma diviso a margine in tre. 91. ff. 99-100 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 2 agosto (Stefano I)tit. In sancti Stephani pape et martyrisinc. Rome in cimiterio Calixti natale sancti Stephani pape et martyris - expl. appellatur hodie cymiterium Calixti Stephanus I papa mart. data liturgica 2 agosto (non indicata)note Il testo comprende le prime due lectiones delle tre dedicate al santo, mentre l'ultima è tratta dal Liber pontificalis (vd. item seguente). 92. f. 100 - Liber pontificalis , cap. 24 (Stefano I)inc. Stephanus natione Romanus ex patre Iulio - expl. et cessavit episcopatus dies XXII Stephanus I papa mart. data liturgica 2 agosto (non indicata) 93. ff. 100-102 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 3 agosto (invenzione di Stefano)tit. In inventione sancti Stephani prothomartyrisinc. Ierosolimis inventio corporis beatissimi Stephani protomartyris et sanctorum Gamalielis Nichodemi et Abibon - expl. innumera miracula facta sunt de quibus plurima beatus Augustinus in libris de civitate Dei memorat Stephanus diac. protomart. data liturgica 3 agosto (non indicata)note La voce del martirologio occupa le prime sei lectiones ; da f. 101 ne seguono altre tre ricavate da un'omelia attribuita a Gerolamo. 94. ff. 102-105v - Dedicatio ecclesiae sanctae Mariae ad Nives (= BHL 5403)
prol.tit. In festo sancte Marie de Nivibusprol. inc. Cum ad omnium sanctorum reverentiam Christianorum cunctorum debeat devotio excitari - expl. quod divinis revelationibus gestum est replicemus inc. Tempore quo prefatus Liberius papa beati Petri sedem provida gubernatione regebat - expl. cuius quidem beneficia plenius effectibus in ipsa ecclesia exuberant, ad laudem et gloriam omnipotentis Dei eiusque genetricis semper virginis Marie et omnium sanctorum qui vivit et regnat in saecula saeculorum Maria virgo et mater Iesu (miracula in variis locis facta, fundationes ecclesiarum, translationes, etc.) : Dedicatiodata liturgica 5 agosto (non indicata)note Il testo occupa le prime sei lezioni, cui dal f. 105 ne seguono tre tratte da un'omelia attribuita a Beda. 95. ff. 105v-106 - Humbertus de Romanis n. 1194/1200, m. 14-7-1277 , Legenda sancti Dominici (= BHL 2219)
tit. In sancti Dominici confessorisinc. Beatus Dominicus fratrum predicatorum pater inclitus - expl. hospitem suum hereticum ad fidem catholicam Dei spiritu cooperante convertit Dominicus Ordinis Praedicatorum fundator n. 1170, m. 6-8-1221 : Vitadata liturgica 4 agosto (non indicata)note Il testo si interrompe prima della sua conclusione normale, riportata nella voce BHL. 96. ff. 106v-107 - Liber pontificalis , cap. 25 (Sisto II)tit. In sanctorum martyrum Sixti pape, Felicissimi et Agapitiinc. Sixtus natione Grecus ex phylosopho sedit - expl. cessavit episcopatus dies XXV Sixtus II papa mart. data liturgica 6 agosto (non indicata)note Il testo occupa la prima lectio e parte della seconda delle nove complessive; lo segue senza distinzione la passione registrata all'item seguente. 97. ff. 107-108v - Passio sancti Sixti II papae mart. (= BHL 7801)
inc. Sixtus urbis Rome episcopus Athenis natus et doctus - expl. martyrizatus est autem beatus Sixtus episcopus VIII° ydus augusti, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sixtus II papa mart. : Passiodata liturgica 6 agosto (non indicata) 98. ff. 108v-109v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 7 agosto (Donato)tit. In sancti Donati episcopi et martyrisinc. Apud Tusciam civitate Aritii natale sancti Donati episcopi et martyris - expl. in Hostia civitate tumulata servantur Donatus episcopus et Hilarianus mon., Aretii martyres data liturgica 7 agosto (non indicata)note Il testo è suddiviso in sei lectiones . 99. ff. 109v-110 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 16 marzo e 8 agosto (Ciriaco, Largo e Smaragdo)tit. In sanctorum martyrum Cyriaci, Largi et Smaragdiinc. Rome natale sancti Cyriaci martyris qui post longam carceris macerationem - expl. subito ceciderunt et mortui sunt Cyriacus, Largus et Smaragdus Romae martyres data liturgica 8 agosto (non indicata)note Sono accorpate, per un totale di tre lectiones , le due voci del martirologio relative ai tre santi, con omissione dell'ultima frase della seconda. 100. f. 110 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 9 agosto (Romano)tit. In sancti Romani martyrisinc. Rome sancti Romani militis qui confessione sancti Laurentii conpunctus - expl. et mox iubente Decio cum fustibus exibitus ac decollatus est Romanus miles Romae martyr m. 258 data liturgica 9 agosto (non indicata)note Una singola lectio . 101. ff. 110-113v - Passio sancti Laurentii diac. Romae mart. (= BHL S 4758 f [inc.])
tit. In festivitate sancti Laurentii martyrisinc. Postquam beatus Sixtus urbis Romane episcopus martyrii coronam adeptus consummavit agonem - expl. gratias tibi ago Domine quia merui ianuas tuas intrare; et hec dicens emisit spiritum Laurentius diaconus, Romae martyr : Passiodata liturgica 10 agosto (non indicata)note Il testo, che occupa sei lectiones , si chiude in corrispondenza degli eventi narrati nella versione edita in Mombritius II, p. 95 l. 26, anche se in diversa forma. Dal f. 111 seguono altri due gruppi di sei, tratti rispettivamente da un sermone e un'omelia attribuiti ad Agostino. 102. f. 113v-115 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 11 agosto (Tiburzio)tit. In sanctorum martyrum Tyburtii et Susanneinc. Rome inter duas lauros natale sancti Tiburtii martyris filii Chromatii urbis prefecti - expl. in eodem quoque loco a quodam apparente Christiano sepultus est tertio idus augusti Tiburtius Romae mart. data liturgica 11 agosto (non indicata) 103. ff. 115v-120 - Legenda sanctae Clarae virginis (= BHL 1817)
tit. In festo sancte Clare virginisinc. Venerabilis Christi sponse Deoque dicate virginis Clare - expl. post te trahas ad gaudium et gloriam sempiternam, quo nos perducat rex noster et dux Christus Iesus crucifixus cui cum Patre et Spiritu Sancto est omnis honor et gloria per infinita saecula saeculorum Clara Assisiensis virgo et abbatissa OFM n. 1193/1194, m. 11-8-1253 : Vitadata liturgica 12 agosto (non indicata)note La numerazione delle lezioni è apposta da due mani, sfasate tra loro ma sempre per un totale di nove. 104. ff. 120v-121 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 13 agosto (Ippolito)tit. In sanctorum martyrum Ypoliti et Cassianiinc. Rome sancti Ypoliti martyris sub Decio imperatore et Valeriano prefecto - expl. in campo eodem iuxta nimphas ad latus agri Verani ydus augusti Hippolytus Romanus presb. data liturgica 13 agosto (non indicata)note La voce è suddivisa in tre lectiones . 105. f. 121 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 13 agosto (Concordia)tit. In sancte Concordieinc. Rome sancte Concordie nutricis eiusdem sancti Ypoliti - expl. sepelivit VIII° kal. septembris Concordia Romae mart. data liturgica 13 agosto (non indicata)note Il testo comprende le lezioni dalla quarta alla sesta. 106. f. 121r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 14 agosto (Eusebio)tit. In sancti Eusebii presbyteri et confessorisinc. Beatus Eusebius presbiter cum presente Constantino fidem catholicam - expl. factaque est gravissima persecutio in ecclesia catholica ab arrianis sedem apostolicam tenente tunc Liberio Eusebius Romanus presbyter saec. IV data liturgica 14 agosto (non indicata)note Una singola lectio . 107. ff. 121v-127v - Paschasius Radbertus n. 790 ca., m. post 851 , Epistola beati Hieronymi ad Paulam et Eustochium de assumptione Mariae virginis (= BHL S 5355 d)
tit. In assumptione beate Marie virginis sermo sancti Hieronymi presbyteriinc. Cogitis me, o Paula et Eustochium, immo caritas Christi me compellit - expl. ubi post labores et erumpnas felix et suavis refectio animarum Maria virgo et mater Iesu (obitus et assumptio) : Epistoladata liturgica 15 agosto (non indicata)note L'estratto dall'opera, che si conclude entro il par. IV (= PL 30,126B), occupa un primo gruppo di nove lectiones , cui ne seguono (rispettivamente dai ff. 124 e 125v) sei e di nuovo nove tratte da due omelie attribuite ad Agostino. 108. ff. 127v-139tit. Cicli di sei lectiones per i cinque giorni infra hebdomadam (da un sermone attribuito a Gerolamo) 109. f. 139r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 18 agosto (Agapito)tit. In sancti Agapiti martyrisinc. Apud Penestrinam civitatem miliario ab urbe XXXIII° natale sancti Agapiti martyris - expl. nutu divino ibi invento Agapetus seu Agapitus Praeneste mart. data liturgica 18 agosto (non indicata)note Il testo occupa tre lectiones . 110. ff. 139v-143 - Iohannes XXII papa n. 1244 ca., m. 4-12-1334 , Bulla canonizationis sancti Ludovici Tolosani ep. (= BHL 5054)
tit. Vita beati Ludovici episcopi et confessorisinc. Iohannes episcopus servus servorum Dei universis Christi fidelibus presentes litteras inspecturis salutem et apostolicam benedictionem. Sol oriens in mundo - expl. misericorditer relaxamus. Datum Avinione VII idus aprilis pontificatus nostri anno primo Ludovicus Tolosanus OFM m. 1297 ca. data liturgica 19 agosto (non indicata)note Il testo si estende per tre cicli di nove lezioni (misura eccezionale comune ad un altro minorita, Antonio da Padova, a ulteriore conferma dell'origine francescana della raccolta). 111. f. 143 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 22 agosto (Timoteo)tit. In sanctorum martyrum Tymothei, Ypoliti et Simphorianiinc. Rome via Hostiensi in cymiterio eiusdem natale sancti Timothei - expl. scriptum est in historia sancti Silvestri Timotheus Romae mart. data liturgica 22 agosto (non indicata)note Una singola lectio . 112. f. 143r-v - Passio sancti Bartholomaei ap. (= BHL 1001-1002)
prol.tit. In sancti Bartholomei apostoliinc. Bartholomeus apostolus nomen ex Syria lingua suscipiens - expl. octavo kalendas semptembris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Bartholomaeus apostolus : Passiodata liturgica 24 agosto (non indicata)note Il testo, abbreviazione della passio con il prologo che abitualmente la precede, occupa tre lectiones . La data cui è associato Bartolomeo nei leggendari di quest'area oscilla tra il 24 e il 25 agosto: poiché per il 25 è presente Luigi IX e i due santi non sono associati nella titolatura, probabilmente Bartolomeo si voleva destinato al 24. 113. ff. 143v-145 - Vita sancti Ludovici IX Francorum regis (= BHL 5049)
tit. In sancti Ludovici regis Francoruminc. Beatus Ludovicus rex Francie illustris patrem Christianissimum habuit regem - expl. que ad presens opportune recitari non possunt Ludovicus IX Francorum rex : Vitadata liturgica 25 agosto (non indicata)note La voce BHL fa riferimento proprio a questo manoscritto. 114. f. 145 - Liber pontificalis , cap. 19 (Zefirino)tit. In sancti Zepherini pape et martyrisinc. Zepherinus natione Romanus ex patre Habundio - expl. cessavit episcopatus dies VI Zephyrinus papa data liturgica 26 agosto (non indicata)note Una singola lectio . 115. ff. 145-147 - Vita et translationes sancti Augustini Hipponensis ep. [ex opere Possidii interpolato] , adbreviatio (cfr. BHL 792)
tit. In sancti Augustini episcopi et confessorisinc. In Africa depositio sancti Augustini episcopi. Ex provincia ergo hic Africana - expl. Ticini relatum et honorifice conditum est Augustinus Hipponensis episcopus n. 354, m. 430 : Vitadata liturgica 28 agosto (non indicata)note Epitome suddivisa in tre lectiones cui ne seguono quattro ricavate da un sermone attribuito allo stesso Agostino. 116. ff. 147-148 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 28 agosto (Ermes)tit. In sancti Hermetis martyrisinc. Natale beatissimi Hermetis martyris hunc illustrissimum beatus Alexander pontifex et martyr cum esset prefectus - expl. via Salaria vetere non longe ab urbe Roma sub die quinto mensis septembris sepultus est Hermes Romae mart. data liturgica 28 agosto (non indicata)note Il testo occupa sei lectiones e riporta la voce del martirologio dedicata al santo nella recensio I secondo la classificazione dell'editore Dubois. 117. ff. 148-151tit. Nove lectiones per la decollazione del Battista (da un sermone attribuito a Giovanni Crisostomo e un'omelia attribuita ad Agostino) 118. f. 151r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 29 agosto (Sabina)tit. Sancte Sabineinc. Rome in Adventino in oppido Vindinensi ad Arcum Faustini - expl. ubi ipsa venerabiliter reposuerat magistram fidei sue Seraphyam ad Arcum Faustini iuxta aream Vindiciani in oppido Vindinensi Sabina Romae mart. data liturgica 29 agosto (non indicata)note Il testo occupa tre lectiones (come sempre nella recensio I secondo la classificazione dell'editore Dubois). 119. ff. 151v-152 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 30 agosto (Felice e Adaucto) (= BHL 2878)
tit. In sanctorum martyrum Felicis et Audactiinc. Rome via Hostiensi miliario secundo ab urbe beatorum martyrum Felicis et Audacti sub Maximiano et Dioclitiano imperatoribus - expl. compleverunt autem martyrium suum pridie kalendas septembris Felix et Adauctus Romae martyres saec. III data liturgica 30 agosto (non indicata)note Il testo è suddiviso in tre lezioni. Un estratto dalla passione degli stessi santi si trovava sotto il 14 gennaio. 120. ff. 152-156vtit. Lectiones per la natività di Marianote Si susseguono prima sei cicli da tre lezioni tratte dal Cantico dei Cantici (per ciascuno dei giorni della settimana), quindi altri sei con le lezioni dalla quarta alla sesta tratte da un sermone attribuito ad Agostino, infine altri tre soli con le lezioni dalla settima alla nona tratte da un'omelia attribuita a Gerolamo (i tre mancanti sono copiati dopo la lectio riservata ad Adriano). 121. ff. 156v-158v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 8 settembre (Adriano) (= BHL S 3745 d)
tit. Pro sancto Hadrianoinc. Apud Nicomediam natale sancti Hadriani martyris cum aliis viginti tribus. Maximianus cum gravissime persequeretur Christianos - expl. iuxta corpora sanctorum sepulta est kal. decembris. Passio horum martyrum VI idus septembris Hadrianus et soc. Nicomediae mart. : Passiodata liturgica 8 settembre (non indicata)note Il testo è intitolato come lectio IX . 122. ff. 158v-159vtit. Lectiones rimanenti infra octavam note Sono recuperati i tre cicli di lectiones dalla settima alla nona, tratte da un'omelia attribuita a Gerolamo, che mancavano per completare la serie interrotta per la natività di Maria. 123. f. 159v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 9 settembre (Gorgonio e Doroteo) (= BHL 3615)
tit. In sancti Gorgonii martyrisinc. Passio beatorum martyrum Dorothei et Gorgonii apud Nichomediam sub Dioclitiano imperatore - expl. compleverunt autem martyrium suum V idus septembris Gorgonius et Dorotheus Nicomediae mart. data liturgica 9 settembre (non indicata)note Una singola lectio . 124. ff. 159v-160 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 11 settembre (Proto e Giacinto)tit. In sanctorum martyrum Prothi et Iacinctiinc. Rome via Salaria veteri in cimiterio Basille natale sanctorum Prothi et Iacincti qui erant eunuchi - expl. breviter supra notatum est octavo kalendas ianuarii Eugenia, Prothus et Hyacinthus Romae martyres saec. III data liturgica 11 settembre (non indicata)note Una singola lectio , nella recensio I del martirologio secondo l'edizione Dubois. 125. f. 160r-v - Liber pontificalis , cap. 22 (Cornelio)tit. In exaltatione sancte Crucis sex lectiones leguntur de sanctis Cornelio et Cyprianoinc. Cornelius natione Romanus ex patre Castino - expl. et cessavit episcopatus dies XXX quinque Cornelius papa mart. data liturgica 14 settembre (non indicata)note Il testo occupa le prime tre lectiones del giorno. 126. ff. 160v-162 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 14 settembre (Cipriano)tit. Pro sancto Cyprianoinc. Apud Affricam beati Cypriani episcopi Valeriano et Galieno imperatoribus - expl. referuntur autem cum beato Cypriano passi Crescentianus, Victor, Rosula et Generalis Cyprianus Carthaginiensis episcopus et martyr n. 210 ca., m. 14-9-258 : Passiodata liturgica 14 settembre (non indicata)note Il testo occupa le lectiones dalla quarta alla nona, malgrado quanto annunciava la rubrica iniziale del gruppo, come spesso accade nel codice legata a una numerazione diversa da quella effettivamente apposta a margine. 127. ff. 162-164 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 14 settembre (esaltazione della Croce)tit. Pro sancta Cruceinc. Cum igitur venerabile lignum sancte Crucis ab Helena Constantini matre inventum fuisset ita per medium est sectum - expl. in basilica Salvatoris que appellatur Constantiniana osculatur et adoratur Iesus Christus (ss. crucis) data liturgica 14 settembre (non indicata)note Il testo è suddiviso in sei lectiones , cui ne seguono altre tre (dal f. 162v) tratte da un'omelia attribuita ad Agostino. 128. f. 164 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 15 settembre (Nicomede)tit. In sancti Nichomedis martyrisinc. Natale sancti Nichomedis quem Flaccus comes cum rocum perlatum fuisset - expl. sepultum est iuxta muros via Numentana Nicomedes presb. Romae mart. data liturgica 15 settembre (non indicata)note Una singola lectio . 129. ff. 164-165 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 16 settembre (Lucia e Gimignano) (= BHL 4989)
tit. In sanctorum martyrum Lucie et Geminianiinc. Imperantibus Dioclitiano et Maximiano iudicibus ab Offragio et Megasio manserat beata Lucia in viduitate - expl. mulier Christiana nomine Maxima et ut decuit martyres sepelivit Lucia et Geminianus Romae mart. data liturgica 16 settembre (non indicata)note Il testo occupa sei lectiones , completate dalle tre del successivo numerate da sette a nove. 130. f. 165r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 16 settembre (Eufemia)tit. Pro sancta Euphemiainc. Natale sancte Eufemie virginis que martyrizata est sub Dioclitiano imperatore - expl. completum est autem martyrium eius XVI° die mensis septembris Euphemia Chalcedone virgo martyr m. 16-9-303 data liturgica 16 settembre (non indicata) 131. ff. 165-167v - Passio sancti Matthaei ap. (= BHL 5691)
tit. In sancti Matthei apostoli et evangelisteinc. Beatus Mattheus apostolus et evangelista qui latine interpretatur Donatus etiam ex tribu sua Levi sumpsit cognomen - expl. et requiescit in montibus Partorum undecimo kalendas octobris Matthaeus apostolus : Passiodata liturgica 21 settembre (non indicata)note È estratto il solo prologo della passio , suddiviso in tre lezioni; altre tre seguono dal f. 166, tratte da un'omelia attribuita ad Ambrogio. 132. ff. 167v-169 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 22 settembre (Acaunensi) (= BHL 5748)
tit. In sanctorum martyrum Mauritii et sociorum eiusinc. In Galliis civitate Seduno loco Agauno natale sanctorum martyrum Thebeorum - expl. sed ut ceteris martyribus sepultura venerabiliter sotiaretur Mauritius et soc. Agaunenses seu Thebaei martyres data liturgica 22 settembre (non indicata) 133. f. 169r-v - Liber pontificalis , cap. 2 (Lino)tit. In sancti Lini pape et martyrisinc. Linus natione Ytalus de regione Tuscie patre Herculiano - expl. in Vaticano sub die XIIII kalendarum octobris Linus papa mart. data liturgica 23 settembre (non indicata)note Una singola lectio . 134. ff. 169v-170v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 26 settembre (Cipriano e Giustina)tit. In sanctorum martyrum Cypriani et Iustineinc. Sanctorum martyrum Cypriani episcopi et Iustine qui passi sunt sub Dioclitiano imperatore - expl. excipiens illa sepelivit in predio suo. Passi sunt autem VI° kalendas octubris Cyprianus, Iustina et Theoctistus prope Nicomediam martyres data liturgica 26 settembre (non indicata)note Il testo occupa sei lectiones . 135. ff. 170v-171 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 27 settembre (Cosma e Damiano)tit. In sanctorum martyrum Cosme et Damianiinc. Apud Egeam civitatem natale sanctorum martyrum Cosme et Damiani qui passi sunt persecutionem Dioclitiani - expl. nomini eorum edificato solemniter agit Cosmas et Damianus et soc. Aegis in Cilicia martyres data liturgica 27 settembre (non indicata)note Il testo occupa tre lectiones . 136. ff. 171-174v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 29 settembre (Michele)tit. In dedicatione sancti Michaelis archangeliinc. In monte Gargano venerabilis memoria beati archangeli Michaelis - expl. unde et isdem locus in sumitate sui continens ecclesiam inter nubes situs vocatur Michael archangelus data liturgica 29 settembre (non indicata)note Il testo, che riproduce la voce del martirologio secondo la recensio I classificata dall'editore Dubois, occupa le prime tre lectiones ; dal f. 172 seguono le altre sei, ricavate rispettivamente dai Moralia di Gregorio e da un'omelia attribuita a Gerolamo. 137. ff. 174v-177v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 30 settembre (Gerolamo)tit. In sancti Ieronimi presbyteri et confessorisinc. Apud Bethleem Iude depositio sancti Ieronimi presbyteri - expl. libros suos per quinquaginta et sex annos confecit Hieronymus Stridonius data liturgica 30 settembre (non indicata)note Il testo occupa le prime sei lectiones del giorno; ne seguono altre tre tratte da un'epistola a Eustochio di Gerolamo stesso. 138. f. 177v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 1 ottobre (Remigio)tit. In sancti Remigii episcopi et confessorisinc. Remis sancti Remigii episcopi et confessoris viri preclarissimi virtutis et sanctitatis - expl. puellam a morte corporis suscitavit Remigius (Remedius) Remensis episcopus m. ca. 532 data liturgica 1 ottobre (non indicata)note Una singola lectio , dalla voce del martirologio nella recensio I. 139. ff. 177v-192 - Bonaventura de Balneoregio n. 1217/1221, m. 14/15-7-1274 , Legenda sancti Francisci minor (= BHL 3110)
tit. In festo beatissimi patris nostri Francisci confessorisprol. inc. Apparuit gratia Dei salvatoris nostri diebus istis novissimis in servo suo Francisco - expl. insigniter demonstravit illustrem inc. Hic nimirum de vallis Spoletane partibus civitate Assisii trahens originem - expl. quo nos introducat per beati patris suffragia inclitus ille salvator et ductor Iesus, cui cum Patre et Spiritu Sancto in Trinitate perfecta omnis sit laus, honor et gloria in saecula saeculorum Franciscus Assisiensis OFM n. 1182, m. 4-10-1226 : Vitadata liturgica 4 ottobre (non indicata)note Unico nella raccolta, il testo si apre con una miniatura che ritrae Francesco e si estende in tralci lungo l'intero margine superiore e inferiore, ed è suddiviso in lectiones da rubriche interne (secondo la sua struttura originale). Sono distinte sette sezioni, una per ogni giorno dell'ottava (si prescrive di ripetere la prima anche nell'ultimo giorno), ciascuna delle quali comprende nove lectiones . 140. f. 192r-v - Liber pontificalis , cap. 35 (Marco)tit. In sancti Marci papeinc. Marcus natione Romanus ex patre Prisco - expl. et cessavit episcopatus dies XX Marcus papa data liturgica 7 ottobre (non indicata)note La rubrica iniziale rimanda per i santi Sergio, Bacco, Marcello e Apuleio al commune dei martiri. Marco occupa tre lectiones . 141. f. 192v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 9 ottobre (Dionigi, Rustico ed Eleuterio)
epilogo
tit. In sanctorum martyrum Dionisii, Rustici et Eleutheriiinc. Apud Parisius natale sanctorum martyrum Dionisii episcopi, Eleuterii presbyteri et Rustici diaconi - expl. gladio animadversi martyrium compleverunt Dionysius Parisiensis episcopus, Rusticus et Eleutherius martyres saec. I/III data liturgica 9 ottobre (non indicata)note Una singola lectio . 142. f. 192v - Liber pontificalis , cap. 17 (Callisto)tit. In sancti Calixti pape et martyrispars I inc. Calixtus natione Romanus ex patre Demetrio - expl. per diversa loca decem novem pars II inc. Post dies vero decem et septem - expl. et cessavit episcopatus dies sex Callistus papa, Calepodius presbyter et socii Romae martyres m. 222 data liturgica 14 ottobre (non indicata)note Il testo segue il Liber pontificalis per il primo tratto della prima lectio , fino a p. 141 l. 5 dell'edizione Duchesne, per poi proseguire fino a tre lezioni con la voce che segue; in chiusura viene ripreso il tratto finale del Liber , con una minima rielaborazione per collegarlo al testo interposto. 143. ff. 192v-193 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 14 ottobre (Callisto)inc. Qui sub persecutione Alexandri imperatoris martyrii gloriam adeptus est - expl. ad puteum demergi et eum per rudera cumulari Callistus papa, Calepodius presbyter et socii Romae martyres m. 222 data liturgica 14 ottobre (non indicata)note La voce è trascritta quasi integralmente, con omissione dell'ultima frase. 144. f. 193 - Hieronymus Stridonius , De viris inlustribus , cap. 7 (Luca) (= BHL 4971)
tit. In festo sancti Luce evangeliste Ieronimus in libro illustrium viroruminc. Lucas medicus Antiocensis ut eius scripta indicant Greci sermonis non ignarus - expl. ossa eius cum reliquiis Andree apostoli translata sunt Lucas evangelista data liturgica 18 ottobre (non indicata)note Una prima sezione, non suddivisa in lectiones , coincide con il capitolo di Gerolamo; è quindi distinto andando a capo il testo che segue. 145. f. 193r-v - Laudatio Lucae [interdum in mss. Bedae adscripta] (= BHL S 4973 b)
inc. Lucas hebraice latine ipse consurgens sive elevans - expl. cuius natalitium celebratur XV° kalendas novembris Lucas evangelista : Laudatiodata liturgica 18 ottobre (non indicata) 146. ff. 193v-195 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 21 ottobre (Ilarione)tit. In sancti Ylarionis abbatisinc. Ylarion ortus vico Tabatha qui circiter quinque milia a Gaza urbe Palestine ad Austrum situs est - expl. ut delibutum unguento putaretur Hilarion in Palaestina abb. : Vitadata liturgica 21 ottobre (non indicata) 147. ff. 195-196 - Passio sanctorum Chrysanthi et Dariae Romae mart. (= BHL 1787)
tit. In sanctorum martyrum Grisanti et Darieinc. Polemius inlustrissimus vir Alexandrie urbis honoratus - expl. in una fovea atque in una voluntate perdurantes simul pertingerent ad coronam Chrysanthus et Daria Romae mart. : Passiodata liturgica 25 ottobre (non indicata)note Il testo, suddiviso in sei lectiones , si interrompe in corrispondenza dell'edizione Mombritius I, p. 278 l. 10, ossia quasi al termine della passio (la forma appare parzialmente rielaborata). 148. f. 196 - Liber pontificalis , cap. 6 (Evaristo)tit. In sancti Evaristi pape et martyrisinc. Evaristus natione Grecus ex patre Iudeo nomine Iuda - expl. et cessavit episcopatus dies decem et novem Evaristus papa data liturgica 25 ottobre (non indicata)note Una singola lectio . 149. ff. 196-197 - Passio sanctorum Simonis et Iudae ap. (= BHL S 7752 b)
tit. In sanctorum apostolorum Symonis et Iude - Pro sancto Iuda apostoloSimon inc. Simon Chananeus ad distinctionem sancti Petri dicitur - expl. passus est autem die quinto kalendarum novembris quo etiam die festum beati Iude coapostoli eius simili honore celebratur Iudas inc. Iudas qui interpretatus confessor Iacobi frater - expl. in Erintho Armenie urbe cuius festivitas celebratur V° kalendas novembris Simon et Iudas (Thaddaeus) ap. : Passiodata liturgica 28 ottobre (non indicata)note Il testo, che occupa sei lectiones , è spezzato con una titolatura propria per Giuda al f. 196v. 150. ff. 197-200vtit. Nove lectiones per Ognissanti (dal sermone Legimus e da un'omelia attribuita ad Agostino) 151. ff. 200v-201v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctorum Vitalis et Agricolae (= BHL 8691)
tit. In sanctorum martyrum Vitalis et Agricoleinc. Ambrosius servus Christi Iesu vocatus episcopus - expl. passi sunt autem sancti martyres Vitalis et Agricola in provincia Ytalie in civitate Bononiensi sub Dioclitiano et Maximiano imperatoribus pridie nonas novembris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Vitalis et Agricola Bononiae mart. : Passiodata liturgica 4 novembre (non indicata) 152. ff. 201v-202v - Passio sanctorum quattuor coronatorum (cfr. BHL 1837)
tit. In sanctorum martyrum quatuor coronatoruminc. Cum perrexisset Dioclitianus augustus Pannoniam ad metalla diversa sua - expl. passi sunt pro nomine Domini nostri Iesu Christi sub die sexto ydus novembris Claudius, Nicostratus, Symphorianus, Castorius et Simplicius in Pannonia mart. : Passiodata liturgica 8 novembre (non indicata)note Il testo, in sei lectiones , appare una versione abbreviata della passione indicata. 153. ff. 202v-203 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 9 novembre (Teodoro)tit. In sancti Theodori martyrisinc. Natale sancti Theodori martyris temporibus Maximiani et Maximi imperatorum - expl. in loco qui appellatur Euchaita Theodorus tiro Amaseae in Ponto mart. data liturgica 9 novembre (non indicata)note Il testo occupa tre lectiones . 154. ff. 203-204v - Sulpicius Severus , Vita Martini Turonensis (= BHL 5610)
tit. In sancti Martini episcopi et confessorisinc. Igitur Martinus Sabarie Pannoniarum oppido oriundus fuit - expl. cui prestitum sit ne inermis ad prelium micteretur Martinus Turonensis episcopus : Vitadata liturgica 11 novembre (non indicata)note Il testo, che costituisce le prime lectiones delle nove riservate a Martino, si arresta con il cap. 4 par. 7 (p. 260 nell'edizione Fontaine, p. 16 l. 23 nell'edizione Smit). 155. ff. 204v-205v - Sulpicius Severus , Epistola III ad Bassulam (= BHL 5613)
inc. Beatus igitur Martinus obitum suum longe ante prescivit - expl. me hec scribentem respicit, te legentem Martinus Turonensis episcopus : Epistola 156. ff. 205v-206v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Libri VIII miraculorum comprehenduntur: Liber in gloria martyrum, Liber de passione et virtutibus sancti Iuliani martyris, Libri I-IV de virtutibus sancti Martini episcopi, Liber vitae patrum, Liber in gloria confessorum , De virtutibus sancti Martini libri IV (= BHL 5621-5622)
item II inc. Beatus autem Severinus Colonie civitatis episcopus - expl. audiunt psallentium chorum item III inc. Eo namque tempore beatus Ambrosius - expl. utinam vel simplicem historiam explicare possimus Martinus Turonensis episcopus : Miraculadata liturgica 11 novembre (non indicata)note Il testo segue senza distinzione il precedente ed è a sua volta indistinto dal successivo. La prima parte, ossia il capitolo 5 dell'opera, si interrompe poche righe prima del termine (= PL 71, 919B o MGH Scriptores rerum Merovingicarum I, 2, p. 140 l. 23). 157. ff. 206v-207 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , I 48 (miracoli di Martino) (= BHL 5619-5620)
pars I inc. Arcadio vero et Honorio imperantibus sanctus Martinus Turonicorum episcopus - expl. cum magna confusione ad propria sunt reversi pars II inc. Deductoque ad ecclesiam Turonum beati viri corpore - expl. a passione Domini nostri usque ad transitum sancti Martini anni quadringenti duo computantur Martinus Turonensis episcopus : Miraculadata liturgica 11 novembre (non indicata)note La seconda parte (come nel ms. Edili 147) si apre con una versione rielaborata del testo consueto. 158. f. 207r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 11 novembre (Menna)tit. Pro sancto Menna martyreinc. In Scithia metropoli Frigie salutarie passio sancti Menne martyris - expl. cuius deinde sacrum corpus Constantinopolim translatum civitate regia digno honore veneratur Mennas Aegyptius in Phrygia martyr data liturgica 11 novembre (non indicata)note Il testo è numerato dalla rubrica come nona lectio , anche se di fatto la sezione su Martino era già suddivisa in nove marginalmente e questa stessa lo è in tre. 159. ff. 207v-209 - Liber pontificalis , cap. 76 (Martino) (= BHL 5595)
tit. In sancti Martini pape et martyrisinc. Martinus de civitate Tudertina provincia Tuscie - expl. depositus die decimo septimo mensis septembris Martinus I papa m. 655 data liturgica 12 novembre (non indicata)note Il capitolo occupa sei lectiones . 160. ff. 209-211v - Vita sanctae Elisabeth Thuringiae landgraviae (cfr. BHL S 2510 a)
tit. In sancte Helysabethinc. Beata Helisabeth filia regis Ungarorum in palatio et purpura nobiliter educata - expl. ut plenius in posterum desiderium adimpleat collium eternorum Elisabeth Thuringiae landgravia m. 1231 : Vitadata liturgica 19 novembre (non indicata)note Versione della vita che si ritrova, interrotta in diversi punti, anche nei due lezionari Aed. 147 e Pl. 20. 5. 161. f. 211v - Liber pontificalis , cap. 19 (Ponziano)tit. In sancti Pontiani pape et martyrisinc. Pontianus natione Romanus ex patre Calfurnio - expl. cessavit episcopatus dies XI Pontianus papa mart. data liturgica 19 novembre (non indicata)note Una singola lectio . 162. ff. 211v-213v - Passio sanctae Caeciliae Romae v. mart. (cfr. BHL 1496)
tit. In sancte Cecilie virginis et martyrisinc. Cecilia virgo clarissima absconditum semper evangelium Christi gerebat in pectore suo - expl. Martyrizata est autem beatissima Cecilia sub die decimo kalendarum decembrium, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Caecilia Romae virgo martyr : Passiodata liturgica 22 novembre (non indicata) 163. f. 213v - Hieronymus Stridonius , De viris inlustribus , cap. 5 (Clemente)tit. In sancti Clementis pape et martyris Ieronimus in libro illustrium viroruminc. Clemens de quo apostolus Paulus ad Phylippenses scribens - expl. extructa ecclesia custodit Clemens I papa saec. I data liturgica 23 novembre (non indicata)note Il capitolo di Gerolamo, riportato integralmente, costituisce la prima delle nove lectiones riservate al santo; la seconda, tratta dal Liber pontificalis (vd. item seguente), è numerata fin dall'origine e così la terza, che al suo interno è poi ripartita a margine fino al numero di nove. 164. ff. 213v-214 - Liber pontificalis , cap. 4 (Clemente)inc. Clemens natione Romanus de regione Celio monte - expl. cessavit episcopatus dies XXXIII Clemens I papa saec. I data liturgica 23 novembre (non indicata) 165. ff. 214-216 - Passio sancti Clementis I papae (= BHL 1848)
inc. Quartus Romane ecclesie prefuit episcopus Clemens - expl. et ibi laus Deo cum omni pace et laudatur et benedicitur Christus Filius Dei vivi, qui regnat cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Clemens I papa saec. I : Passiodata liturgica 23 novembre (non indicata) 166. ff. 216-217v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 24 novembre (Crisogono)tit. In sancti Grisogoni martyrisinc. Rome natale sancti Grisogoni martyris qui per biennium - expl. apparente sibi beato Grisogono perrexit ad Dominum Chrysogonus Aquileiae mart. data liturgica 24 novembre (non indicata)note Il testo occupa sei lectiones . 167. ff. 217v-219v - Passio sanctae Catharinae Alexandriae v. mart. tit. In sancte Katherine virginis et martyrisinc. Regnante Maxentio Maximiani filio in urbe Alexandrie erat puella quedam annorum decem et octo - expl. agnosce creatorem tuum pro cuius amore laboriosum subisti conflictum, constans esto Catharina (Ecatherina) Alexandriae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 25 novembre (non indicata)note Versione non identificabile con alcuna voce BHL. L'ultimo foglio è lasciato per metà vuoto: forse la copia, che giunge precisamente alla fine della prima colonna, fu interrotta accidentalmente. 168. ff. 220-258v , mutilotit. Commune sanctorum note La perdita finale cade nella seconda lectio del sermone per il natale virginum .
bibliografia
Bandini, Leopoldina , I , 591-608
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Pl. 19 dext. 6
Dialogi di Gregorio Magno, Vitae Patrum e Legenda maior di Bonaventura
sec. XIII ultimo quarto; prov. Firenze, S. Croce, convento OFM Sul verso del primo foglio di guardia si legge la nota di possesso: Liber conventus sancte Crucis de Florentia ordinis Minorum . La datazione del codice, attribuito da Bandini al XIII secolo, si può circoscrivere all'ultimo quarto circa in base alla presenza dell'opera di Bonaventura. Con ogni probabilità, considerando l'originale progetto agiografico che unisce Vitae Patrum , Dialogi e materiale francescano, il manoscritto è gemello o apografo del Pl. 20 dext. 5 (non antigrafo, poiché - anche senza contare la mutilazione interna, che può essere tardiva - il testo di Bonaventura è incompleto, a differenza che nell'altro).
I. ff. 1-37v - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Dialogorum libri IV (= BHL 6542)
prol., tabula prol. inc. Quadam die nimiis quorumdam secularium tumultibus depressus - expl. Seniorum valde venerabilium didici relatione quod narro inc. Venantii quondam patricii in Samnii partibus villa fuit - expl. salutari hostia post mortem non indigebimus, si ante mortem Deo hostia ipsi fuerimus Benedictus Casinensis abbas m. 543 , Bonifatius Ferentinus episcopus saec. VI , Constantius Anconae conf. , Constantius Aquinensis episcopus saec. VI , Datius Mediolanensis ep. , Eleutherius Spoletanus abbas m. 560 , Equitius in ltalia abbas n. 480/490, m. ante 571 , Eutychius et Florentius apud Nursiam monachi m. ca. 550 e 547 , Fortunatus Tudertinus episcopus , Frigdianus (al. Fridianus, Frigidianus, Frigianus) Lucensis episcopus m. 18-3-588 , Galla Romae vidua monialis , Herculanus (Herculianus) Perusinus episcopus et martyr , Hermenegildus rex, in Hispania martyr , Honoratus Fundanus abb. , Isaac Spoletanus abb. , Marcellinus Anconitanus ep. , Martinus in Montemarsico eremita m. ca. 580 , Mennas in Samnio erem. , Nonnosus in Monte Soractis conf. note Cfr. anche, per i singoli santi, BHL 1102, 1394, 1933, 1934, 2101, 2454, 2577, 2791, 3088, 3173, 3234, 3822, 3850, 3980, 4475, 5224, 5601, 5925, 6247.
II. ff. 38-39v - Hieronymus Stridonius , Vita sancti Pauli , con prefazione dei Verba seniorum (= BHL 6525 [praef.] - 6596)
De sancto Paulo primo heremita prol.praef. inc. Vere mundum quis dubitet meritis stare sanctorum - expl. ut legentibus posteris conferrent veritatis doctrinam et exempla salutis prol. inc. Inter multos sepe dubitatum est a quo potissimum monachorum heremus habitari cepta sit - expl. nulli homini compertum habetur inc. Sub Decio et Valeriano persecutoribus - expl. multo magis eligeret tunicam Pauli cum meritis eius quam regum purpuras cum gemmis suis Paulus Thebaeus primus erem. : Vitanote Il prologo non è distinto dal testo. In apertura della raccolta di vite di Padri si trova la prefazione che accompagna i Verba seniorum , seguita da un indice delle vite stesse da Paolo ad Ossirinco. La titolatura, come tutte le seguenti, è aggiunta da una diversa mano a margine; il codice è infatti privo di rubriche.
III. ff. 39v-51v - Evagrius Antiochenus , Vita Antonii abbatis in Thebaide [opus Athanasii Alexandrini ep.; translatio ex graeco] (= BHL 609)
De sancto Antonio prol.,
epilogo
, ep.ded.
ep. ded. inc. Presbiter Evagrius Carino Innocentio karissimo filio in Domino salutem. Ex alia in aliam linguam - expl. alii sillabas aucupentur et litteras, tu quere sententiam prol. inc. Optimum, fratres, iniistis certamen - expl. non putet dignum esse miraculo pro tanti nominis viro inc. Igitur Antonius nobilibus religiosisque parentibus Egypto oriundus - expl. per vestimentum recordatur imaginem sanctitatis epil. inc. Hic Antonio vite terminus fuit - expl. deceptores scilicet hominum et totius corruptionis artifices Antonius in Thebaide abbas n. 250 ca., m. 17-1-356 : Vitanote L'epistola e il prologo, come spesso accade, sono accorpate in un unico testo.
IV. ff. 51v-56v - Hieronymus Stridonius , Vita sancti Hilarionis (= BHL 3879)
prol.prol. inc. Scripturus vitam beati Ylarionis habitatorem eius invoco Spiritum Sanctum - expl. et Scilleos canes opturata aure transibo inc. Hilarion ortus vico Tabatha qui circiter quinque milia a Gaza urbe Palestine ad austrum situs est - expl. forsitan quia plus illum locum dilexerat Hilarion in Palaestina abb. : Vita
V. ff. 56v-58 - Hieronymus Stridonius , Vita Malchi (= BHL 5190)
Vita monachi captivi prol.prol. inc. Qui navali prelio dimicaturi sunt ante in portum et in tranquillo mari flectunt gubernacula - expl. nunc quod imminet explicemus inc. Maronias triginta ferme milibus ab Antiochia - expl. et hominem Christo deditum posse mori non posse superari Malchus captivus mon. : Vitanote Il prologo non è distinto dal testo.
VI. ff. 58-75v - Rufinus Aquileiensis , Historia monachorum translatio ex graeco (= BHL 6524)
prol.,
epilogo
prol. inc. Benedictus Deus qui vult omnes homines salvos fieri - expl. et perfecte patientie palmam requirat epil. inc. In aliis quoque quam plurimis locis Egipti sparsim vidimus sanctos Dei - expl. qui nos de tantis periculis liberavit et ostendit nobis tanta mirabilia. Ipsi gloria et honor in perpetua saecula struttura La raccolta è trascritta con uno spostamento dei capp. 2-6 in ultima sede, dopo l'epilogo stesso; non vi è alcuna indicazione del passaggio agli estratti da Palladio, che seguono come si trattasse di un'unica silloge. 1. ff. 58v-62v , cap. 1 (Giovanni) (= BHL 4329)
tit. Vita Iohannis monachi et heremiteinc. Primum igitur tamquam vere fundamentum - expl. atque ita perrexit ad Dominum, cui est gloria in saecula saeculorum Iohannes in Aegypto erem. : Vita 2. ff. 62v-65 , cap. 7 (Apollonio) (= BHL 646)
tit. Vita beati Apolloniiinc. Vidimus et alium sanctum virum nomine Apollonium apud Thebaidam - expl. et videatis que bona sunt in Ierusalem omnibus diebus vite vestre Apollonius seu Apollo abb. in Thebaide : Vita 3. f. 65r-v , cap. 8 (Ammone)tit. Vita beati Ammonisinc. Que audivimus de Ammone quodam sancto viro - expl. sine ipso appropinquare ei audebant Vita 4. ff. 65v-67 , cap. 9 (Copres)tit. De Copres presbyteroinc. Erat quidam presbiter in ipsa habens monasterium Copres nomine - expl. et pro salute hominis et pro beneficiis divinis Vita 5. f. 67r-v , cap. 10 (Siro)tit. De Siro abbateinc. Addebat adhuc etiam hec: Abbas, inquit, Sirus - expl. anima eius abscendens Dominum collaudabat Vita 6. ff. 67v-68 , cap. 11 (Eleno) (= BHL 3796)
tit. De Helenoinc. Fuit et alius vir sanctus Elenus nomine - expl. quorum fides per nos consingnata est Deo Helenus mon. in Aegypto : Vita 7. f. 68r-v , cap. 12 (Elia)tit. De Helya abateinc. Vidimus et alium senem venerabilem Heliam nomine - expl. nam et in iuventute septimanas frequenter ieiunasse perhibebatur note A questo capitolo si aggrega di seguito il 13 come fossero tutt'uno. 8. f. 68v , cap. 13 (Pitirione)inc. Interea redeuntes ex Thebaida vidimus montem - expl. neque etate neque consuetudine permictente 9. f. 68v , cap. 14 (Eulogio)tit. De Eulogio presbyteroinc. Vidimus alium sanctum Eulogium nomine - expl. digni habeamini communione Christi Vita 10. ff. 68v-69 , cap. 15 (Apelle)tit. De Appelle presbyteroinc. Vidimus et alium presbyterum in vicina regione appellari - expl. nonnullis fortasse audientibus vix credibile Vita 11. ff. 69-70 , cap. 16 (Panufzio) (= BHL 6450)
tit. De beato Paphnutioinc. Vidimus et monasterium sancti Pafnutii hominis Dei - expl. himnum canentibus et collaudantibus onmipotentem Deum Paphnutius Heraclensis in Thebaide abb. : Vita 12. f. 70 , cap. 17 (monastero di Isidoro)tit. De sancto Ysidoro abbateinc. Isidori nominatissimum monasterium vidimus - expl. ad hoc ipsum recumbens spiritum letus emictit Vita 13. f. 70 , cap. 18 (Serapione)tit. De Serapione presbyteroinc. Sed et in regione Arsenoite Serapionem quendam presbiterum vidimus - expl. in quibus frumenta tunc congregata sunt putant 14. f. 70r-v , cap. 19 (Apollonio) (= BHL 6804)
tit. De sancto Appollonio martyreinc. Tractabant ergo seniores horum fuisse quendam persecutionis tempore monachum nomine Appollonium - expl. et vota nostra orationesque complere Philemon, Apollonius et soc. Antinoi in Aegypto mart. : Passio 15. ff. 70v-71 , cap. 20 (Dioscoro)tit. De Dioschoro presbiteroinc. Vidimus et alium venerabilem patrem apud Thebaidam Dioschorum nomine - expl. cui anime et spiritus sanitas expetenda est 16. f. 71 , cap. 21 (la Nitria)tit. De monachis ex Nitrie regioneinc. Vidimus autem et Nitriam famosissimum - expl. credas in divina esse sapientia note Come spesso, al capitolo si congiungono in un continuum i seguenti fino al 29 incluso. 17. f. 71 , cap. 22 (località di Cellia)inc. Post hunc vero alius est loco in deserto interiore - expl. unusquisque cellulam suam offert 18. f. 71r-v , cap. 23 (Ammonio)inc. Vidimus quendam apud eos venerabilem patrem Amonium nomine - expl. ut nihil prorsus deesse perciperet 19. f. 71v , cap. 24 (Didimo)inc. Vidimus inter eos quendam ex senioribus virum bonum - expl. ut nihil ab eis omnino pateretur 20. f. 71v , cap. 25 (Cronio)inc. Vidimus apud eos et alium summe antiquitatis patrem - expl. humilitatis gratia renitebat 21. f. 71v , cap. 26 (Origene)inc. Alius adhuc superstes erat discipulorum Antonii Origenes nomine - expl. que ab eo narrabantur videntur posteris 22. f. 71v , cap. 27 (Evagrio)inc. Vidimus et ibi sapientissimum virum - expl. in meditatione divinarum rerum et verborum positi capiebant 23. ff. 71v-72 , cap. 28 (Macario Egizio) (= BHL 5093)
inc. Narrabant autem nobis quidam ex patribus - expl. sed ex his paucis etiam et cetera eius opera noscuntur Macarius Aegyptius in Scete abb. 24. ff. 72-73 , cap. 29 (Macario Alessandrino) (= BHL 5096)
inc. Alius vero sanctus Macharius magnificas etiam ipse virtutes consummavit - expl. in decimo libro Ecclesiastice Historie inserta qui requirit inveniet Macarius Alexandrinus in Thebaide abb. : Vitanote Con questo capitolo si conclude la sezione complessivamente intitolata ai monaci della Nitria. 25. f. 73r-v , cap. 30 (Ammone)tit. De Ammoneinc. Initium sane habitationis monasteriorum que sunt in Nitria - expl. animi eius virtutes habuisse memoratur 26. ff. 73v-74 , cap. 31 (Paolo) (= BHL 6594)
tit. De Paulo simpliceinc. Fuit quidam inter discipulos sancti Antonii Paulus nomine - expl. et statim curatus est rabidus Paulus Novus Constantinopoli mart. : Vita 27. f. 74 , cap. 32 (Piamone) (= BHL p. 995)
tit. De Piamone presbyteroinc. Michi autem non videtur dignum etiam eius heremi habitatores - expl. ut solito sanior redderetur Piamon mon. in Aegypto : Vita 28. f. 74 + epil. f. 74r-v , cap. 33 (Giovanni)tit. De Iohanneinc. Erat in ipsis locis vir sanctus - expl. sanitatum gratia plurima ei a Domino donata est note Al capitolo si lega indistintamente l'epilogo dell'opera (riportato sopra). Come negli altri codici ove avviene la stessa trasposizione, la copia procede quindi con gli altri capitoli dell'opera prima omessi. 29. ff. 74v-75 , cap. 2 (Or)tit. De Hor abbateinc. Vidimus et alium apud Thebaidam venerabilem virum Hor nomine - expl. in hymnis et laudibus Dei pervigiles viderentur 30. f. 75 , cap. 3 (Ammone)tit. De Ammoneinc. Vidimus autem in Thebaida etiam alium virum nomine Ammonem - expl. que in oculis habentur et in manibus 31. f. 75 , cap. 4 (Beno)tit. De Benenno abbateinc. Vidimus et alium senem mansuetudine omnes homines precellentem - expl. crocodillum ab eo alio tempore fugatum perhibebant 32. f. 75r-v , cap. 6 (Teone)tit. De Theoneinc. Vidimus et alium non longe ab urbe ad eam partem - expl. circa eius cellulam plurima deprehendebantur note Anticipato rispetto all'ordine interno di quest'ultima sezione. 33. f. 75v , cap. 5 (Ossirinco)tit. De Oxirinchoinc. Vidimus autem et ad civitatem quamdam Thebaidis nomine Oxirinchum - expl. alios in singnis et virtutibus ministrantes
VII. ff. 75v-83v - Palladius Helenopolitanus , Historia Lausiaca , estratti (= BHL 6532 e 6534)
note Come nei Pl. 10 sin. 9, 19. 16, 20 dext. 5 e 34 sin. 1 e nel ms. Conv. Soppr. 238 sono proposti tre estratti dalla versione I dell'opera (secondo la classificazione dell'editore Wellhausen, che non riporta questo testimone), ossia i capp. 18, 19 e 25. Si aggiunge inoltre il paragrafo delle Commonitiones dedicato a Marziano. 1. ff. 75v-77v , cap. 18 (Macario Alessandrino) (= BHL 5097)
tit. De Macharioinc. Illum autem Macarium qui Alexandrie presbyter fuit - expl. pauca de multis ex factis Macarii vel dictis significavi Macarius Alexandrinus in Thebaide abb. : Vita 2. ff. 77v-78v , cap. 19 (Mosè) (= BHL 6021)
tit. De Moyseinc. Moyses quidam genere Ethiops colore corporis niger - expl. septuaginta discipulos moriens dereliquid Moyses Aethiops in Lybia erem. : Vita 3. ff. 78v-79 , cap. 25 (Valente)tit. De Valenteinc. Valens nomine iterum quidam fuit Palestinus quidem genere - expl. vidi iustum in sua perire iustitia et hoc utique vanitas est note Rimane vuota buona parte del f. 79 e tutto il verso. 4. ff. 80-81v - Commonitiones sanctorum Patrum , V 4 (Marziano)additamentum tit. De Martinoinc. Sed et de famulo Dei Martino referimus - expl. ut ulterius nunquam veniret ad eum addit. inc. Longum est si omnia cupiam referre que vidi - expl. ut videatur tibi esse proxima mors omni die note Al testo, che occupa parte del f. 80, segue una sequenza di estratti relativi anche ad altri anacoreti: il primo appartiene agli excerpta da Severo e Cassiano (BHL 6526; cfr. PL 73,818B-819C e 820C-822B, ossia quasi l'intero cap. V, quindi i cap. VIII-IX e il principio del X); l'ultimo corrisponde al par. 8 del lib. I nella versione pelagiana dei Verba seniorum (BHL 6527; cfr. PL 73,855C-856A).
VIII. ff. 81v-91v - Apophthegmata Patrum , estrattinote Si raccolgono sotto questa voce episodi e dialoghi estratti dai Verba seniorum , nelle versioni di Rufino, Pelagio e Giovanni subdiacono, e dagli excerpta da Severo e Cassiano; il primo di essi è presentato come nuovo capoverso senza uno specifico stacco dopo il gruppo precedente. Per i rispettivi estremi, cfr. l'item VIII nel ms. Pl. 10 sin. 9. 1. ff. 81v-84 , episodi relativi a Macario Egizio (= BHL 6525 / 6529)
inc. Venit abbas Macharius aliquando ille Egyptius de Scithi in montem Nitrie - expl. post hec sumens senex caput illus sepelivit ipsum 2. ff. 84-85 (= BHL 6526 / 6527)
tit. De sancto Antonioinc. Quodam tempore quidam duo philosophi audientes famam beati Antonii - expl. nisi pro te ipso sollicitus fueris et poposceris a Deo tit. finale Explicit de Antonio 3. ff. 85-86v (= BHL 6525)
tit. De sancto Arsenioinc. Abbas Arsenius cum adhuc secularis in palatio moraretur - expl. quia erat vir bonus et plenus fide et Spiritu Sancto 4. ff. 86v-87v (= BHL 6527 / 6529)
tit. De abbate Pastoreinc. Cum abbas Pastor esset in congregatione audiens de abbate Nestore - expl. curavit eum ac reddidit patri sanum 5. f. 87v , estratti su Bessarione (= BHL 6525)
inc. Abbas Bessarion dum ambularet cum discipulo suo per heremum - expl. et sanus effectus est ex illa hora 6. ff. 87v- 92v , estratti su Pemen (= BHL 6525 / 6529)
inc. Interrogavit quidam frater abbatem Pemenem dicens - expl. tunc ille Eucharistus cum humilitate dixit eis: Pa[[stor]] note Il primo estratto corrisponde al par. 201 dei Verba seniorum nella versione di Rufino (= PL 73,805B-C). La serie resta mutila per la perdita del fascicolo seguente, concludendosi con un estratto dalla versione di Giovanni subdiacono (lib. III cap. 2 = PL 73,1006B).
IX. ff. 92-121v - Bonaventura de Balneoregio n. 1217/1221, m. 14/15-7-1274 , Legenda sancti Francisci maior (= BHL 3107-3109)
prol.prol. inc. Apparuit gratia Dei salvatoris nostri diebus istis novissimis - expl. quindecim distincta capitulis describuntur inferius annotatis vita inc. Vir erat in civitate Assisii Franciscus nomine cuius memoria in benedictione est - expl. innotescit fidelibus mirificans sanctum suum magnificentia virtutis Altissimi, cui est honor et gloria per infinita saecula saeculorum miracula inc. Ad omnipotentis Dei honorem et gloriam beati patris Francisci - expl. stupuit vir ille non modicum et universaque + eius familia et Deum pariter collaudaverunt qui per sanctos suos talia dignatur ostendere miracula gratiosa Franciscus Assisiensis OFM n. 1182, m. 4-10-1226 : Vita + miraculanote La sezione sui miracoli segue, da f. 115, con un'iniziale più rilevata ma numerata come capitolo XVI dopo quelli della vita. Il copista si interrompe dopo mezza colonna del foglio finale, in corripondenza del cap. VII 7 dei miracoli (cfr. l'edizione in Fontes Franciscani , p. 945). Un'altra mano aggiunge una conclusione fittizia per la frase che restava così in sospeso (la parte di explicit qui preceduta dal segno +).
bibliografia
Bandini, Catalogus , IV , 555-6; Batlle (ed.), Die 'Adhortationes sanctorum patrum' , 98
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Pl. 19 dext. 10
MIscellanea ascetico-teologica, comprendente i Dialogi di Gregorio Magno, una raccolta di miracoli in imaginibus e la Legenda maior di Bonaventura
prov. Firenze, S. Croce, convento OFM; Antonio Bindi da Firenze frate OFM; Pietro di Sant'Ambrogio frate OFM Al f. 1 si legge (parzialmente sovrapposto a un indice evanido): Liber est armarii fratrum minorum sancte Crucis deputatus usui fratris Antonii Bindi de Florentia ; sul verso di f. 2, un secondo indice del contenuto è preceduto dal ricordo del predecessore: In isto volumine olim [su rasura] ad usum fratris Petri de S. Ambrosio (...) . Questi due primi fogli, ora così numerati, erano in realtà le guardie membranacee del codice, dopo le quali fu introdotta la diversa U.C. iniziale (attuali ff. 3-14), consistente in un senione; il f. 15 che apre l'unità principale era infatti numerato 1 nella foliazione originale, seguita dagli indici che registrano i Dialogi come primo testo con rimando a carta 1.
U.C. II ; sec. XIV (?)U.C. II ; sec. XIV (?) I. ff. 3-9v Raccolta di dicta sanctorum e preghiere a Maria con notazione musicale
II. ff. 10-11v - Compilatio Assisiensis , estratto (?)inc. Quidam frater de marchia Anchonitana quem beatus F. magno diligebat affectu - expl. amorem paupertatis et non solum paupertatem Franciscus Assisiensis OFM n. 1182, m. 4-10-1226 note Estratto privo di titolo, che presenta un episodio simile al cap. 101 della Compilatio Assisiensis , benché non coincida nel dettato (cfr. l'edizione in Fontes Franciscani , pp. 1635 ss.); la stessa vicenda è narrata nello Speculum perfectionis I 2 (cfr. ibid., pp. 1850 ss.), ma la forma è ancor più lontana da quella testimoniata qui. I ff. 12-14 di questa unità aggregata al principio del codice principale restano vuoti.
III. ff. 15-119v - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Dialogorum libri IV (= BHL 6542)
Incipiunt capitula primi libri dyalogorum sancti Gregorii pape urbis Romesegni d'uso Cfr. anche, per i singoli santi, BHL 1102, 1394, 1933, 1934, 2101, 2454, 2577, 2791, 3088, 3173, 3234, 3822, 3850, 3980, 4475, 5224, 5601, 5925, 6247. prol.prol. inc. Quadam die nimiis quorumdam saecularium tumultibus depressus - expl. Seniorum valde venerabilium didici relatione quod narro inc. Venantii quondam patricii in Sanii partibus villa fuit - expl. salutari hostia post mortem non indigebimus, si ante mortem Deo hostia ipsi fuerimus tit. finale Explicit liber dyalogorumBenedictus Casinensis abbas m. 543 , Bonifatius Ferentinus episcopus saec. VI , Constantius Anconae conf. , Constantius Aquinensis episcopus saec. VI , Datius Mediolanensis ep. , Eleutherius Spoletanus abbas m. 560 , Equitius in ltalia abbas n. 480/490, m. ante 571 , Eutychius et Florentius apud Nursiam monachi m. ca. 550 e 547 , Fortunatus Tudertinus episcopus , Frigdianus (al. Fridianus, Frigidianus, Frigianus) Lucensis episcopus m. 18-3-588 , Galla Romae vidua monialis , Herculanus (Herculianus) Perusinus episcopus et martyr , Hermenegildus rex, in Hispania martyr , Honoratus Fundanus abb. , Isaac Spoletanus abb. , Marcellinus Anconitanus ep. , Martinus in Montemarsico eremita m. ca. 580 , Mennas in Samnio erem. , Nonnosus in Monte Soractis conf. : Vitae
U.C. I ; sec. XIII ultimo quarto IV. ff. 119v-153 - Iacobus de Mediolano lector OFM fl. saec. XIII ex. , Stimulus amoris Primo; forma brevis
V. ff. 153-157 - Iacobus de Mediolano lector OFM fl. saec. XIII ex. , Meditatio super Salve Regina
VI. ff. 157-159 - Bernardus Claraevallensis abbas pseudo , Iesu, dulcis memoria
VII. ff. 159-166v Tre opuscoli anonimi de modo vivendi , sulla compassio verso il Crocifisso e sulla Messa
VIII. ff. 166v-190v - Augustinus Aurelius pseudo , Meditationes
IX. ff. 190v-191 Preghiera alla Vergine attribuita ad Agostino
X. ff. 191-206 - Bonaventura de Balneoregio n. 1217/1221, m. 14/15-7-1274 , Lignum vitae
XI. ff. 206-208 - Bonaventura de Balneoregio n. 1217/1221, m. 14/15-7-1274 , De vita et passione Christi note Segue il trattato precedente come si trattasse di un unico testo, con titolatura finale complessiva di Tractatus libri ligni vitae a... frate Bonaventura compositus
XII. ff. 208-213 - Augustinus Aurelius , Confessiones , estratti
XIII. ff. 213-232 - Liber florigerus
XIV. ff. 232-234 Opuscolo anonimo sulla verginità di Maria
XV. ff. 234-247v Trattato de vita Christiana ad Paulinam attribuito ad Agostino
XVI. ff. 247v-250vSpeculum animae attribuito ad Agostino
XVII. ff. 250v-281v - Augustinus Aurelius , Soliloquia
XVIII. ff. 281v-296 - Augustinus Aurelius pseudo , Manuale
XIX. ff. 296-303v - Augustinus Aurelius pseudo , Meditationes
XX. ff. 303v-319v - Bernardus Claraevallensis abbas pseudo , Meditationes piissimae de cognitione humanae conditionis
XXI. ff. 319v-346v - Bernardus Claraevallensis abbas pseudo , Liber de bono conscientiae
XXII. ff. 346v-347v - Augustinus Aurelius pseudo , Manuale , estratto
XXIII. ff. 347v-350 Opuscolo sul parto di Maria attribuito a Bernardo
XXIV. ff. 350-355vPlanctus Virginis attribuito a Bernardo
XXV. ff. 355v-359 - Bernardus Claraevallensis abbas n. 1090 ca., m. 20-8-1153 , Sermones de diversis 125 , sermone 42 (de quintuplici regione )
XXVI. ff. 359-361 - Bernardus Claraevallensis abbas pseudo , Formula honestae vitae
XXVII. ff. 361-363 Preghiera attribuita a Isidoro
XXVIII. ff. 363-364v - Anselmus Cantuariensis archiepiscopus n. 1033/1034, m. 21-4-1109 , Proslogion , capp. 34-36
XXIX. ff. 364v-367v - Anselmus Cantuariensis archiepiscopus n. 1033/1034, m. 21-4-1109 , Orationes et meditationes
XXX. ff. 367-370v - Bernardus Claraevallensis abbas pseudo , Sermo de miseria humana
XXXI. ff. 370v-384 - Miracula in imaginibus Christi, Mariae virginis, Nicolai Myrensis et Francisci Assisiensis De ymaginibusinc. Apud Constantinopolim Iudeus quidam ecclesiam sancte Sophie ingressus - expl. et devote servivit domine quoad vixit Franciscus Assisiensis OFM n. 1182, m. 4-10-1226 , Iesus Christus (miracula in imaginibus Christi) , Maria virgo et mater Iesu (miracula varia in unum collecta) , Nicolaus Myrensis episcopus : Miraculanote Come nel ms. Pl. 12. 23 sono raccolte brevi narrazioni di miracoli operati dalle immagini di Cristo e della Croce, di Maria, di san Nicola e san Francesco seguite da una sezione di altri brevi exempla intitolati de devotione ad Dominam nostram (sei in più in questo manoscritto).
XXXII. ff. 384-448v Estratti dalle Vitae Patrum intitolati Liber de optima vita monachorum note Estratti ordinati secondo gli argomenti morali trattati; l'ultima parte raccoglie exempla miracolosi sotto il titolo di Verba fratris Egidii .
XXXIII. ff. 448v-452 - Franciscus Assisiensis n. 1182, m. 4-10-1226 , Admonitiones
XXXIV. ff. 452-459 Sermone sui benefici della Redenzione attribuito a Bernardo
XXXV. ff. 459v-460v Omelia sul Vangelo di Matteo attribuita ad Agostino
XXXVI. ff. 460v-461v Trattato sui sette gradi della contemplazione
XXXVII. ff. 461v-470v Estratti da Padri e autori medievali
XXXVIII. ff. 470v-477v Vangelo di Giovanni, capp. XIII-XXI
XXXIX. ff. 477v-548 - Bonaventura de Balneoregio n. 1217/1221, m. 14/15-7-1274 , Legenda sancti Francisci maior (= BHL 3107-3109)
Vita beati Francisci - Quedam de miraculis ipsius post mortem ostensis et primo de virtutibus sacrorum stigmatibus prol.prol. inc. Apparuit gratia Dei salvatoris nostri diebus istis novissimis - expl. et certius approbatis ultimo subnectuntur vita inc. Vir erat in civitate Assisii Franciscus nomine cuius memoria in benedictione est - expl. innotescit fidelibus mirificans sanctum suum magnificentia virtutis Altissimi, cui est honor et gloria per infinita saecula saeculorum miracula inc. Ad omnipotentis Dei honorem et gloriam beati patris Francisci - expl. quo nos introducat verus populi ductor et salvator Iesus Christus crucifixus per merita servi sui Francisci, ad laudem et gloriam unius Dei et trini qui vivit et regnat in saecula saeculorum tit. finale Explicit vita beati Francisci - Expliciunt miracula post transitum beati Francisci ostensaFranciscus Assisiensis OFM n. 1182, m. 4-10-1226 : Vita + miraculanote All'interno del capitolo sulle stimmate è realizzata la miniatura descritta, che occupa metà del foglio 505.
bibliografia
Bandini, Catalogus , IV , 561-6
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Pl. 20 dext. 5
Vitae Patrum , Dialogi di Gregorio Magno, Legenda maior di Bonaventura e vita di S. Chiara
prov. Firenze, S. Croce, convento OFM Sul verso del secondo foglio di guardia si legge la nota di possesso: Liber conventus sancte Crucis de Florentia ordinis Minorum . Come nel caso del codice gemello Pl. 19 dext. 6, la datazione all'ultimo quarto del secolo è basata sulla presenza delle biografie francescane. La numerazione dei fogli è ripetuta in tempi diversi, con molteplici sfasature: due foliazioni (una in numeri romani in alto e la più recente a matita in basso) comprendono le due guardie iniziali; la terza, in alto (forse di mano di Bandini) le esclude, ma è apposta solo sporadicamente; per uniformità con il catalogo si seguirà quest'ultima.
U.C. I ; sec. XIII ultimo quarto I. ff. 1-6 - Hieronymus Stridonius , Vita sancti Pauli , con prefazione dei Verba seniorum (= BHL 6525 [praef.] - 6596)
Prefatio Ieronimi de vita sanctorum patrum heremitarum - Vita sancti Pauli primi Heremite edita a sancto Ieronimo prol.praef. inc. Vere mundum quis dubitet meritis stare sanctorum - expl. ut legentibus posteris conferrent veritatis doctrinam et exempla salutis prol. inc. Inter multos sepe dubitatum est a quo potissimum monachorum heremus habitari cepta sit - expl. nulli homini compertum habetur inc. Sub Decio et Valeriano persecutoribus - expl. multo magis eligeret tunicam Pauli cum meritis eius quam regum purpuras cum gemmis suis tit. finale Explicit vita beati Pauli primi heremitePaulus Thebaeus primus erem. : Vitanote Come di frequente, in apertura della raccolta di vite di Padri si trova la prefazione che accompagna i Verba seniorum , seguita (prima della titolatura e del prologo per Paolo) da un indice delle vite stesse da Paolo ad Apollonio.
II. ff. 6-36v - Evagrius Antiochenus , Vita Antonii abbatis in Thebaide [opus Athanasii Alexandrini ep.; translatio ex graeco] (= BHL S 609 b)
Prologus in vita beati Antonii monachi prol.,
epilogo
, ep.ded.
ep. ded. inc. Presbiter Evagrius Innocentio karissimo filio in Domino salutem. Ex alia in aliam linguam - expl. alii sillabas aucupentur et litteras, tu quere sententiam prol. inc. Optimum nitentes virtutis instantiam - expl. non putet dignum esse miraculo pro tanti nominis viro inc. Igitur Antonius nobilibus religiosisque parentibus Egypto oriundus - expl. per vestimentum corredam ymaginem sanctitatis epil. inc. Hic Antonio vite terminus fuit - expl. Igitur beatus Antonius XVI kal. februarias recessit a seculo et vivet semper cum Domino in saecula saeculorum tit. finale Explicit vita beati Antonii HeremiteAntonius in Thebaide abbas n. 250 ca., m. 17-1-356 : Vitanote L'epistola e il prologo si susseguono come un unico testo.
III. ff. 37-50v - Hieronymus Stridonius , Vita sancti Hilarionis (= BHL 3879)
Prefatio in vita sancti Hylarionis prol.prol. inc. Scripturus vitam beati Yllarionis habitatorem eius invoco Spiritum Sanctum - expl. et Scilleos canes obturata aure transibo inc. Iyllarion ortus vico Tabatha qui circiter quinque milia a Gaza urbe Palestine ad austrum situs est - expl. forsitan quia plus illum locum dilexerat tit. finale Explicit de Ylarione [a. m. ]Hilarion in Palaestina abb. : Vitanote La titolatura finale e quella iniziale del testo che segue sono omesse dal rubricatore e ripristinate nel margine superiore da un'altra mano.
IV. ff. 50v-54v - Hieronymus Stridonius , Vita Malchi (= BHL 5190)
Vita monaci captivi [a. m. ] prol.prol. inc. Qui navali prelio dimicaturi sunt quando in portum et in tranquillo mari flectunt gubernacula - expl. nunc quod imminet explicemus inc. Maronias triginta ferme militibus ab Antiochia - expl. et hominem Christo deditum posse mori non posse superari tit. finale Explicit vita monaci captiviMalchus captivus mon. : Vitanote Il prologo non è distinto dal testo.
V. ff. 54v-57 - Vita sancti Frontonii in Aegypto ab. (= BHL 3191)
Vita Frontonii abbatis prol.prol. inc. Ad hedificationem itaque vestram et meum solatium - expl. ut salvi sitis inc. Erat quidam monachus a prima etate devotus nomine Frontonius - expl. sua sanctificatione consummat Frontonius seu Fronto in Aegypto abbas saec. II : Vita
VI. ff. 57-100 - Rufinus Aquileiensis , Historia monachorum translatio ex graeco (= BHL 6524)
Vita monachorum Egyptiorum prol.,
epilogo
prol. inc. Benedictus Deus qui vult omnes homines salvos fieri - expl. et perfecte patientie palmam requirat epil. inc. In aliis quoque quam plurimis locis Egipti sparsim vidimus sanctos Dei - expl. qui nos de tantis periculis liberavit et ostendit nobis tanta mirabilia. Ipsi gloria et honor in perpetua saecula struttura La raccolta è trascritta con uno spostamento dei capp. 2-6 in ultima sede, dopo l'epilogo stesso; non vi è alcuna indicazione del passaggio agli estratti da Palladio, che seguono come si trattasse di un'unica silloge. 1. ff. 57-68 , cap. 1 (Giovanni) (= BHL 4329)
tit. Beati Iohannis heremiteinc. Primum igitur tamquam vere fundamentum - expl. atque ita perrexit ad Dominum tit. finale Explicit de sancto IohanneIohannes in Aegypto erem. : Vita 2. ff. 68-74v , cap. 7 (Apollonio) (= BHL 646)
tit. De Appollonioinc. Vidimus et alium sanctum virum nomine Apollonium apud Thebaidam - expl. et videatis que bona sunt in Ierusalem omnibus diebus vite vestre tit. finale Explicit de ApollonioApollonius seu Apollo abb. in Thebaide : Vita 3. ff. 74v-75v , cap. 8 (Ammone)tit. De Ammoneinc. Que audivimus de Ammone quodam sancto viro - expl. sine ipso appropinquare ei audebant tit. finale Explicit de AmmoneVita 4. ff. 76-79v , cap. 9 (Copres)tit. De Compreteinc. Erat quidam presbiter in ipsa heremo habens monasterium Copres nomine - expl. et pro salute hominis et pro beneficiis divinis tit. finale Explicit de Comprete 5. ff. 79v-80v , cap. 10 (Siro)tit. De abbate Syroinc. Addebat adhuc etiam hec: Abbas, inquit, Syrus - expl. anima eius abscedens Deum collaudabat tit. finale Explicit de abbate SyroVita 6. ff. 80v-82 , cap. 11 (Eleno) (= BHL 3796)
tit. De Elenoinc. Fuit et alius vir sanctus Elenus nomine - expl. quorum fides per nos consignata est Deo tit. finale Explicit de ElenoHelenus mon. in Aegypto : Vita 7. f. 82 , cap. 12 (Elia)tit. De Helyainc. Vidimus et alium senem venerabilem Helyam nomine - expl. nam in iuventute septimanas frequenter ieiunasse perhibetur note A questo capitolo è accorpato il 13, con un'unica titolatura finale. 8. f. 82r-v , cap. 13 (Pitirione)inc. Interea redeuntes ex Thebaida vidimus montem - expl. neque etate neque consuetudine permittente tit. finale Explicit de Helia 9. ff. 82v-83 , cap. 14 (Eulogio)tit. De Eulogioinc. Vidimus et alium sanctum Eulogium nomine - expl. digni habeamini communione Christi tit. finale Explicit de Eulogio 10. ff. 83-84 , cap. 15 (Apelle)tit. De Appelleninc. Vidimus et alium presbyterum in vicina regione Appellen - expl. nonnullis fortasse audientibus vix credibile tit. finale Explicit de AppellenVita 11. ff. 84-86v , cap. 16 (Panufzio) (= BHL 6450)
tit. De Pafnutioinc. Vidimus et monasterium sancti Pafnutii hominis Dei - expl. ymnum canentibus et collaudantibus onmipotentem Deum tit. finale Explicit de PafnutioPaphnutius Heraclensis in Thebaide abb. : Vita 12. ff. 86v-87 , cap. 17 (monastero di Isidoro)tit. De Isidori monasterioinc. Ysidori nominatissimum monasterium vidimus - expl. ad hoc ipsum recumbentes spiritum letus emittit tit. finale Explicit de Isidori monasterioVita 13. f. 87r-v , cap. 18 (Serapione)tit. De Serapioneinc. Sed et in regione Arsenoite Serapionem quendam presbiterum vidimus - expl. in quibus frumenta tunc congregata sunt putant tit. finale Explicit de Serapione 14. ff. 87v-88 , cap. 19 (Apollonio) (= BHL 6804)
tit. De Appollonioinc. Tradebant ergo seniores horum fuisse quendam persecutionis tempore monacum nomine Apollonium - expl. et vota nostra orationesque complere tit. finale Explicit de AppollonioPhilemon, Apollonius et soc. Antinoi in Aegypto mart. : Passio 15. f. 88r-v , cap. 20 (Dioscoro)tit. De Dioscoro presbiteroinc. Vidimus et alium venerabilem patrem apud Thebaidam Dioscorum nomine - expl. cui anime et spiritus sanitas expectanda est tit. finale Explicit de Dioscoro 16. ff. 88v-89 , cap. 21 (la Nitria)tit. Vita monachorum ex Nitrie regioneinc. Vidimus autem et Nitriam famosissimum - expl. credas in divina esse sapientia note Al capitolo si congiungono in un continuum i seguenti fino al 29 incluso. 17. f. 89r-v , cap. 22 (località di Cellia)inc. Post hunc vero alius est loco in deserto interiore - expl. unusquisque cellulam offert suam 18. ff. 89v-90 , cap. 23 (Ammonio)inc. Vidimus quendam apud eos venerabilem patrem Ammonium nomine - expl. ut nihil prorsus deesse perciperet 19. f. 90 , cap. 24 (Didimo)inc. Vidimus inter eos quendam ex senioribus virum bonum - expl. ut nihil ab eis omnino peteretur 20. f. 90 , cap. 25 (Cronio)inc. Vidimus apud eos et alium summe antiquitatis patrem - expl. humilitatis gratia retinebat 21. f. 90 , cap. 26 (Origene)inc. Alius adhuc superstes erat discipulorum Antonii Origenes nomine - expl. que ab eo narrabantur videntur posteris 22. f. 90r-v , cap. 27 (Evagrio)inc. Vidimus et ibi sapientissimum virum - expl. in meditatione divinarum rerum et verborum positi capiebant 23. ff. 90v-92 , cap. 28 (Macario Egizio) (= BHL 5093)
inc. Narrabant autem nobis quidam ex patribus - expl. sed ex his paucis etiam et cetera eius opera noscantur Macarius Aegyptius in Scete abb. 24. ff. 92-93v , cap. 29 (Macario Alessandrino) (= BHL 5096)
inc. Alius vero sanctus Macharius magnificas etiam ipse virtutes consummavit - expl. in XI libro Ecclesiastice Historie inserta, qui requirit inveniet ad salutem audientium et profectum monachorum tit. finale Explicit vita monachorum Nitrie regioneMacarius Alexandrinus in Thebaide abb. : Vitanote Con questo capitolo si conclude la sezione complessivamente intitolata ai monaci della Nitria. 25. ff. 93v-94v , cap. 30 (Ammone)tit. De Amoneinc. Initium sane habitationis monasteriorum que sunt in Nitria - expl. cum eius virtutes habuisse memoratur tit. finale Explicit de Ammone 26. ff. 94v-95v , cap. 31 (Paolo) (= BHL 6594)
tit. De Paulo simpliceinc. Fuit quidam inter discipulos sancti Antonii Paulus nomine - expl. et statim curatus est rabidus tit. finale Explicit de Paulo simplicePaulus Novus Constantinopoli mart. : Vita 27. ff. 95v-96 , cap. 32 (Piamone) (= BHL p. 995)
tit. De Piamoneinc. Michi autem non videtur dignum etiam eius heremi habitatores - expl. ut solito sanior redderetur tit. finale Explicit de PiamonePiamon mon. in Aegypto : Vita 28. f. 96 + epil. ff. 96-97 , cap. 33 (Giovanni)tit. De Iohanneinc. Erat in ipsis locis vir sanctus - expl. sanitatum gratia plurima ei a Domino donata fuisse tit. finale Explicit de Iohannenote Al capitolo si lega indistintamente l'epilogo dell'opera (riportato sopra), dopo il quale si trova la titolatura finale qui trascritta. Seguono i capitoli dal 2 al 6 omessi in precedenza. 29. ff. 97-98v , cap. 2 (Or)tit. De Or abbateinc. Vidimus et alium Thebaidam mirabilem virum Or nomine - expl. in hymnis et laudibus Dei pervigiles viderentur tit. finale Explicit de Or abbate 30. f. 98v , cap. 3 (Ammone)tit. De Ammoneinc. Vidimus autem in Thebaida etiam alium virum nomine Ammonem - expl. que in oculis habentur et in manibus tit. finale Explicit de Ammone 31. ff. 98v-99 , cap. 4 (Beno)tit. De Bennoinc. Vidimus et alium senem mansuetudine omnes homines precellentem - expl. cocodillum ab eo alio tempore fugatum perhibebant tit. finale Explicit de Benno 32. f. 99r-v , cap. 6 (Teone)tit. De Theoneinc. Vidimus et alium non longe ab urbe ad eam partem - expl. circa eius cellulam plurima deprehendebantur tit. finale Explicit de Theonenote Anticipato rispetto all'ordine interno di quest'ultima sezione. 33. ff. 99v-100 , cap. 5 (Ossirinco)tit. De Oxirinchoinc. Venimus autem et ad civitatem quamdam Thebaidis nomine Oxirincho - expl. alios in signis et virtutibus ministrantes tit. finale Explicit de Oxirinchonote Ultimo capitolo della parte rufiniana della silloge.
VII. ff. 100-109v - Palladius Helenopolitanus , Historia Lausiaca , estratti (= BHL 6532 e 6534)
note Come nei mss. Conv. Soppr. 238, Pl. 10 sin. 9, 19. 16, 19 dext. 6 e 34 sin. 1 sono proposti tre estratti dalla versione I dell'opera (secondo la classificazione dell'editore Wellhausen), ossia i capp. 18, 19 e 25; si aggiunge un estratto anche dalla versione II (cap. IX). La piccola raccolta è inoltre interpolata con il paragrafo su Marziano dalle Commonitiones . 1. ff. 100-105 , cap. 18 (Macario Alessandrino) (= BHL 5097)
tit. De abbate Machario Alexandrinoinc. Illum autem Macarium qui Alexandrie presbyter fuit - expl. ex factis sancti Macarii vel dictis significavi tit. finale Explicit de Machario AlexandrinoMacarius Alexandrinus in Thebaide abb. : Vita 2. ff. 105-106v , cap. 19 (Mosè) (= BHL 6021)
tit. De Moyseinc. Moyses quidam genere Ethiops colore corporis niger - expl. septuaginta discipulos moriens dereliquit tit. finale Explicit de MoyseMoyses Aethiops in Lybia erem. : Vita 3. ff. 106v-107v , cap. 25 (Valente)tit. De Valenteinc. Valens nomine iterum quidam fuit Palestinus quidem genere - expl. vidi iustum in sua perire iustitia et hoc utique vanitas est tit. finale Explicit de Valente 4. ff. 107v-108 - Commonitiones sanctorum Patrum , V 4 (Marziano)tit. De Martino monachoinc. Sedente famulo Dei Martino referimus - expl. ut ulterius nunquam veniret ad eum tit. finale Explicit de Martino monacho 5. ff. 108-109v , cap. IX (Macario Egizio) (= BHL S 5095 c)
tit. Vita de sancto Machario Egyptioprol. inc. De magnis et precipuis sanctis ac beatis viris Macariis multa incredibilia piget me dicere - expl. et ita curatum reddidit matri sue Macarius Aegyptius in Scete abb. : Vitanote Il prologo e l'inizio della narrazione sono rielaborati in modo da amalgamarsi.
VIII. ff. 109v-236 - Apophthegmata Patrum , estrattinote Si raccolgono sotto questa voce episodi e dialoghi estratti dai Verba seniorum , nelle versioni di Rufino, Pelagio e Giovanni subdiacono, e dagli excerpta da Severo e Cassiano; il primo di essi è presentato come nuovo capoverso senza uno specifico stacco dopo l'estratto precedente dall'Historia Lausiaca . Cfr. il Pl. 10 sin. 9 per i rispettivi estremi. 1. ff. 109v-115 , episodi relativi a Macario Egizio (= BHL 6525 / 6529)
inc. Venit aliquando abbas Macharius ille Egyptius de Sciti - expl. post hec sumens senex caput illus sepelivit ipsum note Il copista lascia sei righe vuote prima del testo successivo. 2. ff. 115-118 (= BHL 6526 / 6527)
tit. De sancto Antoni heremiteinc. Quodam tempore quidam duo philosophi audientes famam beati Antonii - expl. nisi pro te ipso sollicitus fueris et poposceris a Deo tit. finale Explicit de Antonio 3. ff. 118-120v (= BHL 6525)
tit. De Arsenioinc. Abbas Arsenius cum adhuc secularis in palatio moraretur - expl. quia erat vir bonus et plenus fide et Spiritu Sancto tit. finale Explicit de Arsenio 4. ff. 120v-123 (= BHL 6527 / 6529)
tit. De abbate Pastoreinc. Cum abbas Pastor esset in congregatione audiens de abbate Nestore - expl. curavit eum ac reddidit patri sanum tit. finale Explicit de abbate Pastore 5. f. 123r-v (= BHL 6525)
tit. De abbate Besarioneinc. Abbas Bessarion dum ambularet cum discipulo suo per heremum - expl. et sanus effectus est ex illa hora tit. finale Explicit de Besarione 6. ff. 123v-137 (= BHL 6525 / 6529)
tit. De abbate Pemeninc. Interrogavit quidam frater abbatem Pemenem dicens - expl. adhesit ei spiritus malignus et suffocavit eum note Sono accorpati sotto un'unico titolo gli episodi che nel ms. Fies. 34 si ripartiscono tra Pemen, i sette eremiti e l'abate della Misericordia. 7. ff. 137-236tit. Admonitiones sancte Sincleticeinc. Dixit sancta Sincletice sicut magno et forti medicamine egritudo - expl. at ille cognovit quia iusta sunt iudicia Dei note Non compare in questo caso una distinzione tra un primo e un secondo libro, come nel ms. Pl. 10 sin. 9.
IX. ff. 236-243v - Vita sancti Macarii dicti Romani [auctoribus pseudo Theophilo, Sergio et Hygino] (= BHL 5104)
Vita et conversatio sancti Macharii Romani prol.prol. inc. Gloria et magnificentia Deo soli benignissimo - expl. quam de falsitatis crimine reos puniri inc. Igitur nos pretitulati fratres Theophilus, Sergius et Chinus - expl. qui tribus in personis ac sua deitate dominatur et ubique regnat Deus benedictus et laudabilis nunc et semper per inmensa saecula saeculorum Macarius dictus Romanus, qui inventus est iuxta Paradisum
X. ff. 243v-253v - Sophronius Hierosolymitanus patriarcha n. 550 ca., m. 639 , Vita Mariae Aegyptiacae (= BHL 5417)
Sancte Marie Aegyptiace [m. rec. ] prol.prol. inc. Secretum regis occultare bonum est - expl. tempus ergo sacram illius initiare narrationem inc. Fuit quidam senex in Palestine monasteriis vir vita et verbo decoratus - expl. et sic plenus dierum et repletus desideriis voluntate de hoc migravit seculo Maria Aegyptiaca paenitens : Vitanote La titolatura, omessa o meglio dislocata all'inizio del testo seguente, è reintegrata a margine da una mano più recente.
XI. ff. 253v-259 - Vita sanctae Euphrosynae Alexandrinae v. (= BHL 2723)
Vita sancte Marie Aegyptiaceinc. Fuit vir quidam in Allexandria nomine Pafnutius - expl. dies autem migrationes eorum ad Dominum celebratur in eodem monasterio usque in presentem diem glorificantes Deum Patrem et Filium et Spiritum Sanctum tit. finale Explicit vita sancte Eufrosine virginisEuphrosyna Alexandrina virgo saec. V : Vita
XII. ff. 259-260 - Vita sanctae Thaidis in Aegypto paenitentis (= BHL 8015)
Sancte Thaysis [m. rec. ]inc. Satis humane eterni regis aditus penitentibus patet - expl. et pausavit in pace Domini protegente pietate tit. finale Explicit de sancta TaysiThais in Aegypto paenitens : Vitanote Di nuovo, è una mano più recente a dotare il testo di un titolo.
XIII. ff. 260-262 - Vita sanctae Marinae v., Marini monachi dictae (= BHL 5528)
Sancte Marine [m. rec. ]inc. Erat quidam secularis habens unicam filiam parvulam - expl. orationibus sancte virginis Marine multa mirabilia Dominus operatur, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Marina virgo, Marinus monachus dicta : Vitanote Interviene di nuovo la mano più recente per il titolo. Del f. 262 è occupata solo la prima riga: rimangono vuoti tutto il resto e un successivo foglio non numerato, a conclusione del fascicolo.
XIV. ff. 263-402 - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Dialogorum libri IV (= BHL 6542)
Capitula primi libri dyalogorum sancti Gregorii pape urbis Romesegni d'uso Il foglio iniziale reca nel margine inferiore il rimando: De sancto Fortunato Tudertino episcopo CCLXXXIIII° , che fa riferimento alla foliazione romana (precisamente il capitolo su Fortunato ha inizio sul verso del foglio precedente); tale nota è forse proprio della stessa mano responsabile della numerazione dei fogli. prol., tabula prol. inc. Quadam die nimiis quorumdam secularium tumultibus depressus - expl. Seniorum valde venerabilium didici relatione quod narro inc. Venantii quondam patricii in Samnii partibus villa fuit - expl. salutari hostia post mortem non indigebimus, si ante mortem Deo hostia ipsi fuerimus Benedictus Casinensis abbas m. 543 , Bonifatius Ferentinus episcopus saec. VI , Constantius Anconae conf. , Constantius Aquinensis episcopus saec. VI , Datius Mediolanensis ep. , Eleutherius Spoletanus abbas m. 560 , Equitius in ltalia abbas n. 480/490, m. ante 571 , Eutychius et Florentius apud Nursiam monachi m. ca. 550 e 547 , Fortunatus Tudertinus episcopus , Frigdianus (al. Fridianus, Frigidianus, Frigianus) Lucensis episcopus m. 18-3-588 , Galla Romae vidua monialis , Herculanus (Herculianus) Perusinus episcopus et martyr , Hermenegildus rex, in Hispania martyr , Honoratus Fundanus abb. , Isaac Spoletanus abb. , Marcellinus Anconitanus ep. , Martinus in Montemarsico eremita m. ca. 580 , Mennas in Samnio erem. , Nonnosus in Monte Soractis conf. note Il verso del foglio finale rimane vuoto, e così i due fogli seguenti non numerati. Cfr. anche, per i singoli santi, BHL 1102, 1394, 1933, 1934, 2101, 2454, 2577, 2791, 3088, 3173, 3234, 3822, 3850, 3980, 4475, 5224, 5601, 5925, 6247.
U.C. II ; sec. XIII ultimo quarto XV. ff. 403-477v - Bonaventura de Balneoregio n. 1217/1221, m. 14/15-7-1274 , Legenda sancti Francisci maior (= BHL 3107-3109)
Legenda beati Francisci confessorissuddivisione lectiones Il capitolo finale della vita, sulla canonizzazione e traslazione, è suddiviso ab origine in nove lectiones . segni d'uso Sono apposte numerose maniculae lungo la narrazione. prol., tabula prol. inc. Apparuit gratia salvatoris nostri Dei diebus istis novissimis - expl. XV distincta capitulis describuntur inferius annotatis vita inc. Vir erat in civitate Assisii Franciscus nomine cuius memoria in benedictione est - expl. innotescit fidelibus mirificans sanctum suum magnificentia virtutis Altissimi, cui est honor et gloria per infinita saecula saeculorum miracula inc. Ad omnipotentis Dei honorem et gloriam beati patris Francisci - expl. quo nos introducat verus populi ductor et salvator Iesus Christus crucifixus per merita servi sui Francisci, ad laudem et gloriam unius Dei et trini qui vivit et regnat in saecula saeculorum tit. finale Expliciunt miracula post transitum beati Francisci ostensaFranciscus Assisiensis OFM n. 1182, m. 4-10-1226 : Vita + miraculanote Si apre con questo testo una seconda unità, di impianto decorativo e impaginazione simile ma distinguibile per rigatura, aspetto delle rubriche, realizzazione delle filigrane sulle iniziali. La sezione sui miracoli ha inizio al f. 459v. Tutti i titoli dei capitoli sono rubricati.
XVI. ff. 477v-483 - Clarae Assisiensis Legenda minor (= BHL 1817)
suddivisione lectiones La prima parte del testo è suddivisa a margine in nove lectiones di diversa mano, che non collimano con i capoversi interni. inc. Venerabilis Christi sponse Deoque dicate virginis Clare natalitium diem - expl. post te trahas ad gaudium et gloriam sempiternam, quo nos perducat rex noster et dux Christus Iesus crucifixus cui cum Patre et Spiritu Sancto est omnis honor et gloria per infinita saecula saeculorum Clara Assisiensis virgo et abbatissa OFM n. 1193/1194, m. 11-8-1253 : Vitanote La parte rimanente del foglio finale è occupata da un indice degli argomenti della vita di Francesco; un altro, più analitico, è stilato invece sul verso. Il riferimento è alla foliazione romana, e potrebbe di nuovo trattarsi della stessa mano che la appose.
bibliografia
Bandini, Catalogus , IV , 569-70; Batlle (ed.), Die 'Adhortationes sanctorum patrum' , 99; Wellhausen (ed.), Die lateinische Übersetzung der Historia Lausiaca , 325-31
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Pl. 31 sin. 5
Dossier francescano: Bonaventura, Legenda maior e minor e Legenda minor di S. Chiara
sec. XIV; prov. Firenze, S. Croce, convento OFM Sul verso del foglio di guardia iniziale si trova il consueto ex libris : Iste liber est conventus sancte Crucis de Florentia ordinis fratrum minorum .
I. ff. 1-52v - Bonaventura de Balneoregio n. 1217/1221, m. 14/15-7-1274 , Legenda sancti Francisci maior (= BHL 3107-3109)
Vita beati Francisci - Quedam de miraculis ipsius post mortem ostensis et post de virtutibus sanctorum [corr. sacrarum] stigmatumsegni d'uso Più mani corredano il testo con brevi note e maniculae . prol., tabula prol. inc. Apparuit gratia Dei salvatoris nostri diebus istis novissimis - expl. quindecim distincta capitulis describuntur inferius adnotatis vita inc. Vir erat in civitate Assisii Franciscus nomine cuius memoria in benedictione est - expl. innotescit fidelibus mirificans sanctum suum magnificentia virtutis Altissimi, cui est honor et gloria per infinita saecula saeculorum miracula inc. Ad omnipotentis Dei honorem et gloriam beati patris Francisci - expl. quo nos introducat verus populi ductor et salvator Iesus Christus crucifixus per merita servi sui Francisci, ad laudem et gloriam unius Dei et trini qui vivit et regnat in saecula saeculorum privilegium inc. Nicholaus episcopus servus servorum Dei universis Christi fidelibus ad quos littere iste pervenerint - expl. Datum Suriani VIIIo kalendas septembris pontificatus nostri anno secundo tit. finale Explicit vita beati Franciscistruttura Fra il prologo e la vita si trova l'indice dei capitoli con i rispettivi titoli, che sono regolarmente rubricati nel testo. L'ultimo di essi nella vita reca anche l'indicazione liturgica In festo translationis beati Francisci ed è infatti suddiviso in nove lectiones indicate da rubriche. I miracoli sono invece in parte divisi in lectiones a margine, a posteriori . Al f. 38v, al passaggio tra le due parti dell'opera, si legge la seconda titolatura qui trascritta. Al termine, al f. 52v, è inoltre trascritto il Privilegium seu littere de stigmatibus et canonizatione beati Francisci Florentie cum bulla , dopo il quale un'altra rubrica rimanda per altre lettere papali sulle stimmate alla fine del codice, dopo la legenda di Chiara (conferma della concezione unitaria del dossier , già intuibile dall'uniformità grafica).Franciscus Assisiensis OFM n. 1182, m. 4-10-1226 : Vita + miracula
II. ff. 53-66v - Bonaventura de Balneoregio n. 1217/1221, m. 14/15-7-1274 , Legenda sancti Francisci minor (= BHL S 3110 b)
prol.prol. inc. Apparuit gratia Dei salvatoris nostri diebus istis novissimis - expl. insigniter demonstravit illustrem inc. Hic nimirum de vallis Spoletane partibus civitate Assisii trahens originem - expl. quo nos introducat per beati patris suffragia inclitus ille salvator et ductor Iesus, cui cum Patre et Spiritu Sancto in Trinitate perfecta omnis sit laus, honor et gloria in saecula saeculorum translatio inc. Franciscus igitur servus et amicus Altissimi ordinis minorum fratrum institutor - expl. innotescit fidelibus mirificans sanctum suum magnificentia virtutis Altissimi, cui est honor et gloria per infinita saecula saeculorum struttura L'intero testo è suddiviso, in conformità con l'assetto originale, in cicli di nove lectiones , indicate da rubriche.Franciscus Assisiensis OFM n. 1182, m. 4-10-1226 : Vita + translationote Il prologo non è distinto dalla narrazione. L'ultima parte (che ha inizio al f. 65) è introdotta dal titolo: In translatione sancti Francisci .
III. ff. 67-71 - Clarae Assisiensis Legenda minor (= BHL 1817)
Vita sancte Claresuddivisione lectiones Il testo è suddiviso in cicli di nove lectiones con relative rubriche. inc. Venerabilis Christi sponse Deoque dicate virginis Clare natalitium diem - expl. post te trahas ad gaudium et gloriam sempiternam, quo nos perducat rex noster et dux Christus Iesus crucifixus cui cum Patre et Spiritu Sancto est omnis honor et gloria per infinita saecula saeculorum Clara Assisiensis virgo et abbatissa OFM n. 1193/1194, m. 11-8-1253 : Vita
IV. ff. 71v-74 Otto epistole pontificie sulle stimmate, la canonizzazione e un miracolo di Francesconote Si susseguono, ciascuna con proprio titolo, due lettere di papa Alessandro IV, due di Gregorio IX, quindi altre due di Alessandro e altre due di Gregorio.
bibliografia
Bandini, Catalogus , IV , 265
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Pl. 35 sin. 9
Leggendario abbreviato, forse da attribuirsi a Jacopo da Tresanti, con diversi complementi
orig. Firenze; prov. Firenze, S. Croce, convento OFM; Guido de Leonardis frate OFM; Tedaldo della Casa da Pulicciano frate OFM Il codice è il risultato dell'unione di nove diverse sezioni, avvenuta almeno in parte prima che esso giungesse in possesso di Tedaldo della Casa: oltre a un indice più recente e sommario dell'intero contenuto, stilato sul secondo foglio di guardia dopo l'ex libris Iste liber est conventus sancte Crucis de Florentia Ordinis Minorum , sullo stesso foglio (che era in origine capovolto) sopravvive anche la tabula della raccolta di base (il leggendario con il suo complemento, salvo i testi del fascicolo sostituito: cfr. infra) in ordine alfabetico, che Tedaldo ha poi integrato con i testi delle unità IV-IX. Inoltre al f. 204, entro l'unità VIII, è vergata sul margine superiore la nota di possesso di un altro confratello: fratris Guidonis de Leonardis Ordinis Minorum .
I. ff. 1-64v Leggendario abbreviatoordinamento Alfabetico note Sono raccolte, in ordine alfabetico, leggende per lo più abbreviate o talvolta le voci del Martirologio relative al santo in questione: si indicheranno di volta in volta le voci BHL che appaiono più vicine alle versioni qui presenti, verosimilmente come testi di partenza per la riscrittura. Gamboso (cfr. bibliografia) avanza l'ipotesi che autore del leggendario sia Jacopo da Tresanti, frate nel convento di Castelfiorentino; in ogni caso l'area di origine è quella fiorentina e l'ambiente francescano, come mostra la composizione del santorale. Sulla base dei contenuti e della scelta dei santi, Antonella Del'Innocenti conferma l'origine della raccolta, mentre dalla menzione di un miracolo di Zenobi del 1294 ricava la datazione al XIV secolo. Questo primo nucleo (cui si aggiungono i complementi della seconda unità codicologica) constava di cinque sesterni, il secondo dei quali fu sostituito da un sesterno più un duerno - con conseguente sfasatura della cartulazione attuale rispetto alla precedente - probabilmente in seguito a un incidente che guastò l'originale. U.C. I, ff. 1-12 e 29-64 1. f. 1r-v - Acta sancti Alexandri Faesulani ep. (cfr. BHL 278)
tit. De sancto Alexandro episcopo Fesulanoinc. Beatus Alexander de civitate Fesulana ex nobili genere oriundus fuit - expl. sed penitens pristine reddidit sanitati, regnante Deo Alexander Faesulanus episcopus m. 6-6-823 : Acta2. ff. 1v-2v - Acta sancti Antonini Apamiis in Gallia mart. (cfr. BHL 572-573)
tit. De sancto Antonino martyreinc. Beatus Antoninus Appamie oppido extitit oriundus nobilis quod genere - expl. totum ergo corpus crudeliter discerptum fil[[...]] cum absciso capite demiserunt in flumine miracula inc. Cum ergo beatissimus martyr et presbiter Antoninus suum, ut supra dictum est, complevisset martirium - expl. per merita huius sancti martiris perfectam obtinent a Christo salutem, qui cum Patre et cetera Antoninus Apamiis in Gallia martyr : Actanote Punto di partenza dell'adbreviatio appare il testo delle voci BHL indicate; il passaggio tra la vita e i miracoli è segnato andando a capo, al f. 2. 3. ff. 2v-3 - Passio sanctae Apolloniae Alexandriae v. mart. inno
, oratio tit. De sancta Apollonia virgine et martyreinc. Apud Alexandriam passio sancte Appollonie cui persecutores primum dentes excusserunt - expl. passa est autem quinto idus februarias ad laudem Christi Apollonia virgo Alexandriae mart. : Passionote Testo in parte rielaborato dal Martirologio (9 febbraio), seguito da un inno e da una preghiera alla santa. 4. ff. 3-4v - Miraculum sancti Anastasii Persae Romae ad Aquas Salvias (cfr. BHL 412)
tit. De sancto Anastasio martyreinc. Beatus Anastasius de Zareth regione Persarum oriundus filius fuit unius magi - expl. liberata est potenter et evidenter per merita gloriosi martyris Anastasii ad gloriam Christi Iesu qui est benedictus in saecula Anastasius Persa et soc. in Assyria martyres : Miracula 5. ff. 4v-5v - Passio sanctorum Carpophori, Abundii, Anastasii et soc. mart. (cfr. BHL 1622)
tit. De alio sancto Anastasio martyre cum pluribus sociisinc. Temporibus Iuliani imperatoris venit de partibus Syrie beatus Anastasius cum filiis et nepotibus - expl. sepultus ibidem ubi prestantur beneficia eius ad laudem Christi, cui est honor et cetera Carpophorus, Abundius, Anastasius et soc. mart. : Passio 6. ff. 5v-6 - Passio sancti Alexandri Romae ep. mart. tit. De sancto Alexandro episcopo et martyreinc. Temporibus Antonini imperatoris Rome passio beati Alexandri episcopi et martyris cui beato episcopo cum esset famosissimus - expl. et vere martirem Alexandrum esse prefitens Christo crediderunt, cui est honor et cetera Alexander Baccanis via Cassia episcopus et martyr saec. III : Passionote Testo non identificabile con quelli repertoriati. 7. f. 6 - De sepultura sancti Ambrosii Mediolanensis ep. tit. De sepultura sancti Ambrosii episcopiinc. Apud Mediolanum natale sancti Ambrosii episcopi et confessoris quem certum est extitisse in Ytalia defensorem - expl. ubi sepultus est gloriose plurimis miraculis corruscando, ad laudem et gloriam omnipotentis Dei et cetera Ambrosius Mediolanensis episcopus m. 4-4-397 8. f. 6 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 3 aprile (Agape e Chionia)tit. De sanctis virginibus Agape et Cioniainc. Thesalonice sanctarum virginum Agapes et Cionie - expl. Christo animas reddiderunt, ad laudem Christi amen; cuius festum agitur vel quarum tertio non. apr. Agape, Chionia et Irene virgines Thessalonicae martyres m. 304 U.C. I, ff. 1-12 e 29-64 9. f. 6r-v - Passio sanctorum Albani, Amphibali et soc. Verulamii mart. (cfr. BHL 206)
tit. De sancto Albano martyreinc. Anno dominice incarnationis 289 sub persecutione Maximiani beatus Albanus in Brittania adhuc paganus - expl. et protinus ceciderunt propter quod multi ad Christum missi sunt, cui est honor et cetera Albanus, Amphibalus et soc. Verulamii mart. : Passio10. ff. 6v-7 - Passio sancti Albani Hungariae regis ficticii mart. (cfr. BHL 201)
tit. De altero Albano imperatoris filio martyreinc. In partibus Aquilonis vir nobilis quidam imperium tenens - expl. ibique ei exhibent celeberrimam sepulturam ubi beneficia Dei exuberant, cui est honor et cetera Albanus Hungariae rex ficticius mart. : Passio 11. f. 7r-v - Passio sancti Anthimi presb. mart. (cfr. BHL 561)
tit. De sancto Antimo martyreinc. Dum vario penarum genere Cerimon consiliarius Maximiani et Dioclitiani Christianos affligeret - expl. de quorum martyrio gaudens Pinianus illustriter cum bona fide perrexit ad Dominum Iesum Christum cui est honor et gloria in saecula saeculorum Anthimus presb., Sisinnius diac., Pinianus et Lucina et soc. mart. : Passio 12. ff. 7v-8 - Vita sancti Apiani Papiae mon. (cfr. BHL 619)
tit. De sancto Appiano confessoreinc. Appianus a cunabulis fere cepit Christo servire - expl. et cotidie multa Deus per eum operatur miracula, qui est benedictus et cetera Apianus seu Appianus Papiae mon. : Vita 13. ff. 8-10 - Legenda sancti Antonii de Padua (cfr. BHL S 602 f)
tit. De sancto Antonio confessore fratre minoreinc. Antonius in civitate Ulixbona natus soli Deo servire cupiens - expl. plures convertit ad Christum Antonius de Padua OFM n. 1195 ca., m. 13-6-1231 : Vitanote Il testo è descritto e edito da Palandri nell'articolo citato in bibliografia. 14. f. 10 - Passio sancti Alexandri Bergomi mart. (cfr. BHL 275)
tit. De sancto Alexandro milite et martyreinc. Tempore Maximiani imperatoris beatus Alexander miles Christianus factus oblatus est Maximiano - expl. sepelivit iuxta murorum urbis Pergami in predio suo septimo kal. sep. ubi prestantur beneficia Dei, cui est honor et cetera Alexander Bergomi martyr m. 303 : Passio 15. f. 10r-v - Legenda sancti Bartholomaei ap. tit. De nativitate et conversione sancti Bartholomei apostoliinc. Tempore quo Iohannes Baptista natus est fuit in Syria quedam baro nobilis - expl. factus est unus ex duodecim apostolis Christi; cetera vide in legenda Bartholomaeus apostolus 16. ff. 10v-11 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 31 marzo (Balbina)tit. Sancte Balbine virginisinc. Rome sancta Balbina filia Quirini martyris - expl. sepelitur iuxta patrem suum Quirinum via Appia in cimiterio Pretextati II kal. apr. Balbina virgo Romae : Passio 17. f. 11 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 24 gennaio (Babila)tit. Sancti Babille martyrisinc. Apud Antiocchiam sancti Babille episcopi - expl. feruntur cum eo passi tres pueri Urbanus, Prelidanus et Epolonius Babylas Antiochenus episcopus et martyr m. 250 note Al testo riportato dal Martirologio si aggiunge la frase finale qui trascritta. 18. f. 11 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 20 maggio (Basilla)tit. Sancte Basille virginis et martyrisinc. Rome via Salaria natale sancte Basille - expl. cius festum agitur XIIII° kal. iunii Basilla Romae mart. : Passionote Al testo del Martirologio si aggiunge la frase finale qui trascritta. 19. f. 11 - Passio sancti Boni et soc. marti. tit. De sanctis martyribus Bono et sociisinc. Cum Valerianus et Galienus nefandissimi persecutores nominis Christi summo requirerent studio - expl. et multis exhortationibus edocens baptizavit et presbiterum ordinavit Bonus et soc. mart. : Passionote Estratto rielaborato dalla passione di papa Stefano I. 20. ff. 11-12 - Legenda sanctae Brigidae Kildariae v. tit. De sancta Brigida virgineinc. Beata virgo Brigida gentis Scotorum gloria nobilibus fuit orta parentibus - expl. tandem beatissima virgo Brigida multis plena virtutibus et miraculis kalendarum februariarum migravit ad Christum, cui est honor et cetera Brigida Kildariae in Hibernia virgo : Vita 21. f. 12r-v - Passio sanctae Barbarae Nicomediae v. mart. tit. De sancta Barbara virgine et martyreinc. Erat in partibus orientis in civitate sub tempore Maximiani quidam vir dives nomine Dioscorus - expl. quidam vero nomine Valentius inperiens corpora sepelivit ubi exuberant beneficia Dei, cui est honor et cetera Barbara virgo Nicomediae martyr : Passio U.C. II, ff. 13-28 22. ff. 12v-14v - Legenda sanctae Catharinae Alexandriae v. mart. tit. De conversione beate Chaterineinc. Cum beata Chaterina virgo pulcherrima Costi ydolatre et infidelis filia unica - expl. pervenit ad sponsum suum sicut in eius abetur legenda tit. finale Explicit legenda sancte KaterineCatharina (Ecatherina) Alexandriae virgo martyr saec. III note I ff. 13-28v sono costituiti da due fascicoli di restauro poco più tardi, il cui copista adopera un modulo sensibilmente maggiore. In questo tratto interviene anche un correttore che erade e riscrive le pagine 17v, 21v e 22 (tranne le ultime righe) e parte di 22v e 23.U.C. II, ff. 13-28 23. ff. 14v-17v - Legenda sancti Eligii Noviomensis ep. tit. Legenda sancti Eligii epischopi et confessoris cuius festum fit in crastino sancti Iohannis Baptisteinc. Sanctus Eligius fuit natus de parentibus Christianis et ingenuis in villa Catalacense iuxta Lemovicam civitatem - expl. sicque sanctus Eligius celo gaudente, terra plorante ex hoc mundo migravit ad Christum Eligius Noviomensis episcopus n. 588 ca., m. 660 : VitaU.C. II, ff. 13-28 24. ff. 17v-20v - Legenda sancti Euphrosyni Pamphiliae ep. inc. Tempore quo sancti apostoli Symon Cananeus et Iudas Iacobi revelante Spiritu Sancto predicando Christum in Persida pervenerunt - expl. ad propria sunt reversi, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui vivit et regnat in saecula saeculorum tit. finale Explicit legenda sancti EufrosiniEuphrosynus Pamphiliae ep. (?), Panzani in Tuscia cultus U.C. II, ff. 13-28 25. ff. 20v-28v - Legenda sancti Hieronymi Stridonii tit. Legenda sancti Ieronomiinc. Ieronimus ex nobili viro Eusebio de oppido Stridonis puer - expl. et illa die supradictus episcopus omni populo hanc iussionem predicavit tit. finale Explicit legenda sancti Ieronomi ad laudem Christi Domini nostriHieronymus Stridonius : Vitanote Il testo è in buona parte incentrato sui miracoli; a margine sono vergati anche brani aggiuntivi. Rispetto all'ordine alfabetico esso risulta fuori posto ed è per di più di lunghezza anomala: con ogni probabilità non apparteneva alla raccolta originaria.26. f. 29r-v - Passio sanctorum Eugeniae, Prothi et Hyacinthi Romae mart. , acefalatit. De sancta Basilla [marg. a. m. ]inc. Fuit et in episcopatu anno uno et mensibus tribus - expl. et per multos annos in Christi servitio perdurantes ad regna syderea migraverunt, ad laudem Christi Eugenia, Prothus et Hyacinthus Romae martyres saec. III note L'inizio del testo è perduto e non recuperato nel precedente fascicolo di restauro. L'ordine alfabetico suggerisce che l'originaria intitolazione fosse a Eugenia, al cui martirio è legata anche Basilla già presente sopra. 27. ff. 29v-30 - Passio sancti Eleutherii ep., Romae mart. tit. De sancto Eleuterio martyre et Ancia eius matreinc. Tempore Adriani imperatoris erat Eleutherius nobilissimus in Apulia - expl. martyrizati sunt autem Rome Eleutherius et Amtia mater eius XII kal. maii ad laudem Christi Eleutherius episcopus, Antia mater eius et soc. Romae martyres : Passio 28. ff. 30-31 - Vita sanctae Euphrasiae in Thebaide v. (cfr. BHL 2718)
tit. De sancta Euphrasia virgineinc. Tempore Theodosii imperatoris erat in regia urbe de imperiali progenie vir honestus nomine Antigonus - expl. posuerunt in monumento sancte Eufrasie, ubi multa facta sunt miracula ad laudem et gloriam Christi qui vivit et regnat in saecula saeculorum Euphrasia seu Eupraxia in Thebaide virgo v. post 410 : Vita 29. f. 31 - Passio sanctae Eulaliae Barcinone v. mart. (cfr. BHL 2695 / 2696)
tit. De sancta Eulalia virgine et martyreinc. In Yspaniis civitate Barcinona erat quedam virgo nomine Eulalia annorum circiter XIII - expl. celebratur autem eius festivitas IV idus decembris ad laudem Christi Eulalia Barcinone virgo mart. : Passio 30. ff. 31-32v - Vita sanctae Humilianae de Circulis viduae (cfr. BHL 4044)
tit. De sancta Emiliana de Circulis de Florentiainc. De Emiliana sancta filia Oliverii de Circulis Florentini civis testes XXVIII - expl. sepulta est igitur in loco sancte Crucis fratrum minorum de Florentia cum gaudio et honore XIV kal. iunii virtutibus et quamplurimis miraculis coruscando, ad gloriam Christi Yesu qui vivit et regnat in saecula saeculorum Humiliana (Aemiliana) de Circulis vidua : Vita 31. ff. 32v-34 - Vita sanctae Elisabeth Thuringiae landgraviae tit. De sancta Helysabeth filia regis Ungharieinc. Beata Elisabeth filia regis Ungarorum in purpura et delitiis nobiliter educata - expl. et summus pontifex (...) cathalogo sanctorum ascripsit ad laudem Christi, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Elisabeth Thuringiae landgravia m. 1231 : Vitanote Il testo è edito da Leonhard Lemmens in «Mitteilungen des historischen Vereins der Diözese Fulda», 4 (1901), pp. 14-9. 32. f. 34 - Passio sanctae Columbae Senonensis v. mart. tit. Complementum legende sancte Columbeinc. Oravit dicens: Domine Yesu Christe pater sponsus et dux virginitatis mee - expl. protinus alacriter collum extendit et coronam suscepit et cetera Columba apud Senones virgo martyr saec. III note La formulazione del titolo indica che nel fascicolo perduto e sostituito doveva trovarsi un testo dedicato alla stessa santa. La versione qui riportata non si lascia identificare con le relative voci BHL. 33. f. 34r-v - Legenda sancti Frigdiani Lucensis ep. tit. De sancto Fridiano episcopo Lucanoinc. Fridianus de Scotia oriundus sed relictis omnibus propter Christum venit in partes Thuscie - expl. nam habitum monachalem assumpsit et in cilicio nudis pedibus Deo servivit, cui est honor et cetera Frigdianus (al. Fridianus, Frigidianus, Frigianus) Lucensis episcopus m. 18-3-588 : Vita 34. ff. 34v-35v - Vita sancti Florentii Arausicani ep. (cfr. BHL 3042)
tit. De sancto Florentio episcopo et confessoreinc. Beatus Florentius natione Gallicus civis Turonensis mediocribus parentibus ab adolescentia sua - expl. sicut vita et moribus ita et officio societatis ad laudem Christi Florentius Arausicanus ep. : Vita 35. f. 35v - Passio sanctorum Faustini et Iovitae tit. De sanctis Faustino et Iovittainc. Tempore Adriani imperatoris in civitate Brixia passio sanctorum martyrum germanorum Faustini et Iovicte - expl. ad palmam martirii pervenerunt XV kal. martii ad laudem Christi Faustinus presb. et Iovita diac. fratres : Passio 36. f. 36 - Passio sancti Maximi comitis millenarii et soc. mart. Romae (cfr. BHL S 5857 d)
tit. De sanctis Flaviano et CXXIIII martyribusinc. Post mortem Dioclitiani imperante Constantino orta est persecutio Christianis in urbe Roma - expl. et sepelivit in eodem loco noniis iunii ubi florent orationes eorum et miracula quam plura ad laudem et gloriam Christi Yesu qui vivit et regnat et cetera Maximus comes millenarius et soc. Romae mart. : Passio 37. f. 36r-v - Passio sanctarum Lucillae, Florae et soc. mart. (cfr. BHL 5017)
tit. De sanctis virginibus Flora et Lucillainc. Flora virgo sanctimonialis cum Lucilla capta est a rege barbaro Eugegio - expl. passe sunt autem beate virgines IIII° kal. agosti; harum festum carum fiat alias ad laudem Christi Lucilla, Flora et soc. Romae mart. : Passio 38. ff. 36v-38 - Legenda sancti Galli in Alamannia abb. tit. De sancto Gallo abbateinc. Gallus nobilibus ortus parentibus traditus est ab eis in ipso iuventutis flore beato Columbano abbati - expl. ad propria cum gaudio remeavit. Ora pro nobis domine, miserationis medelam implorare digneris prestante Yesu Christo Gallus in Alamannia abbas m. 630 ca. : Vita 39. f. 38r-v - Passio sancti Gregorii Spoleti presb. mart. (cfr. BHL 3677)
tit. De sancto Gregorio martyreinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatoris erat quidam iniqus nomine Flaccus - expl. sepelivit iuxta muros civitatis IX kal. ian. cantans mirabilis Deus in sanctis suis, cui est honor et gloria et cetera Gregorius presbyter Spoleti martyr : Passio 40. f. 38v - Passio sancti Genesii mimi mart. (cfr. BHL 3318)
tit. De sancto Genesio martyreinc. Tempore Dyoclitiani imperatoris erat in civitate Arelate vir quidam nomine Genesius mimustele artis - expl. iussit eum decollari V kal. septembris, regnante Domino nostro Yesu Christo cui est honor et cetera Genesius mimus Romae martyr saec. III : Passio 41. ff. 38v-39 - Passio sanctorum Gavini, Proti et Ianuarii in Sardinia mart. (= BHL S 3291 m)
tit. De sancto Gavino martyreinc. Tempore Dyocletiani et Maximiani erat in insula Sardinee in civitate Turritana - expl. decollatus est autem beatus Gavinus VIII kal. nov., Protus vero et Ianuarius VI kal. eiusdem mensis, regnante Domino nostro Yesu Christo cui est honor et gloria et cetera Gavinus, Protus et Ianuarius in Sardinia mart. : Passio 42. f. 39r-v - Vita sancti Geminiani Mutinensis ep. (= BHL 3301)
tit. De sancto Geminiano episcopoinc. Geminianus episcopus Mutinensis vir Deo carus - expl. exivit laudans Deum qui est benedictus in saecula Geminianus Mutinensis episcopus : Vita 43. f. 39v - Passio sanctorum Abundii presb., Abundantii diac., Marciani et Iohannis Romae mart. tit. De sanctis Habundio et Habundantioinc. Rome XXV Christiani ducti sunt ad imperatorem Dyocletianum inter quos erant Habundius presbiter et Habundantius diaconus - expl. cum aromatibus sepelivit ad laudem Christi Yesu Abundius presb., Abundantius diac., Marcianus et Iohannes Romae mart. : Passio 44. ff. 39v-40 - Vita sanctorum Iusti et Clementis afrorum tit. De sanctis Iusto et Clementeinc. Iusti tres sancti fuisse leguntur, unus archiepiscopus Lugelunus - expl. vitam sanctam perfecto termino concluserunt, prestante Domino Yesu Christo Iustus et Clemens Afri, Volaterris culti saec. V : Vita 45. ff. 40v-43 - Legenda sancti Iohannis Gualberti tit. De sancto Iohanne Gualberto [marg. sup. a. m. ]inc. Erat quidam vir nobilis in Thuscie partibus Florentine diocesis duos habens filios - expl. cepit et illico multis coruscare miraculis, ad laudem Christi Iohannes Gualberti, congr. Vallisumbrosae fundator n. ca. 995, m. 12-7-1073 : Vitanote Il testo è edito da Antonella Degl'Innocenti nel contributo relativo al santo citato in bibliografia. 46. ff. 43-44 - Vita sancti Iohannis Chrysostomi tit. De sancto Iohanne Crisostomoinc. Iohannes Crisostomus primo fuit advocatus et pauperes et viduas absque pretio ab iniuste opprimentibus liberabat - expl. cuius festum agitur VI kal. feb. ad laudem Yesu Christi Iohannes Chrysostomus : Vita 47. f. 44r-v - Historia de sancto Ianuario et sociorum eius (cfr. BHL 4115)
tit. De sancto Ianuario episcopo Beneventanoinc. Temporibus Dyocletiani data est prefectura in provincia Campanie - expl. et non multo post cum ipso passus est, ad laudem Christi Ianuarius Beneventanus ep. et soc. (Sosius, Festus, Proculus, Desiderius, Eutyches et Acutius) mart. : Passio 48. ff. 44v-45 - Legenda sancti Hilarii Pictavensis ep. tit. De sancto Hylario episcopoinc. Temporibus Constantii imperatoris arriani beatus Hylarius episcopus Pictaviensis missus fuit ab ipso - expl. etiam post obitum eius hereticos expugnabat ad laudem Christi. Cetera videas in legendis comunibus Hilarius Pictavensis episcopus 49. f. 45r-v - Passio sancti Iuliani, Basilissae et soc. tit. De sanctis Iuliano et Basilissainc. Beatus Iulianus illustri progenie ortus in civitate Antyochia que est metropolis Egypti - expl. in die epyfanie festivitatis, vero in martirologio nuntiatur VI ydus ian. quia forte transfertur propter epifaniam ad laudem Christi Iulianus, Basilissa et soc. Antinoi in Aegypto monaci : Passio 50. f. 45v - Passio sancti Miniatis Florentiae mart. tit. De sancto Miniateinc. Decius imperator Florentiam adveniens Christianos persequens et perquirens invenit virum - expl. in qua etiam sociorum eius martyrum corpora plurima sunt sepulta ubi divina beneficia prestantur ad laudem Christi Minias Florentiae mart. : Passio 51. ff. 45v-46 - Legenda sancti Mauri Glannafoliensis abb. (cfr. BHL 5773)
tit. De sancto Mauro abbateinc. Beatissimus Maurus clarissimo senatorum genere patre suo Equitio matre Julia natus est - expl. et in suo monasterio fuit annis XLIII diebus XIIII, omne igitur tempus vite sue fuerunt anni LXX dies XIIII, ad laudem Christi cui est honor et gloria et cetera Maurus sancti Benedicti discipulus (Glannafoliensis abbas) fl. saec. VI : Vita 52. f. 46r-v - Passio sanctae Mustiolae et soc. Clusii in Etruria mart.
epilogo
tit. De sancta Mustivolainc. Tempore Aureliani augusti sub preside Curcio in civitate Falisca quidam presbiter nomine Felix - expl. et sepelivit iuxta muros civitatis Clusine ubi florent orationibus eius multa miracula, ad laudem Christi Irenaeus, Mustiola et soc. Clusii in Etruria mart. : Passio 53. ff. 46v-47 - Passio sancti Magni Tranensis ep. mart. (cfr. BHL 5174)
epilogo
tit. De sancto Magno episcopoinc. Beatus Magnus natus est in Apulia in civitate Trana et cum esset unicus parentibus - expl. cuius festum agitur IX kal. sep. ad laudem Christi Magnus Tranensis ep. mart. : Passio 54. f. 47r-v - Vita sancti Mamiliani et soc. tit. De sanctis Mamiliano et sociis martyribusinc. Duo religiosissimi sacerdotes Mamilianus et Sentias cum tribus monacis - expl. tandem in Christo quievit X kal. iunii ad laudem Christi Mamilianus (Panormitanus ep.?) et soc. : Vita 55. ff. 47v-49v - Legenda sancti Martialis Lemovicensis ep. (cfr. BHL 5552)
tit. De sancto Martiali confessoreinc. Predicante Christo apud Iudeam confluebant multi ad eum - expl. scripsit qui certissime novit ad laudem Christi Martialis Lemovicensis ep. : Vita 56. ff. 49v-50 - Passio sanctarum Luceiae, Auceiae et soc. Romae mart. (cfr. BHL 4981)
tit. De sanctis Luceia et Auceiainc. Apud urbem Romam Luceia virgo sanctimonialis ab Auceia rege barbarorum de territorio urbis capta est - expl. passi sunt autem [[...]] ydus septembris ad laudem Christi Luceia, Auceia et soc. Romae mart. : Passio 57. f. 50r-v - Passio sancti Proculi ep. Bononiae mart. (cfr. BHL 6957)
tit. De sancto Proculoinc. Beatus Proculus de Syria in Romanam provinciam veniens cum pluribus aliis - expl. passus est autem Christi martyr beatus Proculus kalendas iunii, ad laudem Iesu Christi Domini nostri Proculus ep. Bononiae mart. (Interamnensis) : Passio U.C. I, ff. 1-12 e 29-64 58. f. 50v - Passio sanctae Priscae Romae v. mart. tit. De sancta Prisca virgine et martyreinc. Beata Prisca nobilibus parentibus Romanis orta - expl. et ubi etiam Dei beneficia exuberare non cessant, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Prisca virgo Romae mart. : Passio59. ff. 50v-51 - Passio sancti Potiti mart. (cfr. BHL 6910)
tit. De sancto Potito martyreinc. Tempore Antonini imperatoris erat in Apulia in civitate Sardica quidam puer Potitus nomine - expl. ubi eorum festum agitur idus novembris ad laudem Domini nostri Iesu Christi cui est honor in saecula saeculorum Potitus mart. : Passio 60. f. 51r-v - Passio sanctorum Eusebii, Pontiani, Vincentii et Peregrini mart. tit. De sanctis Pontiano et sociisinc. Pontianus vir prudens et mitis et rectus in fide ortus ex vico Carnario tempore Commodi imperatoris - expl. gloriam Deo dantes qui tantam suis martyribus gloriam prestare dignatur, cui est honor et gloria et cetera Eusebius, Pontianus, Vincentius et Peregrinus Romae martyres saec. II : Passio 61. f. 51v - Vita sancti Prisci Capuani ep. (cfr. BHL 6927)
tit. De sancto Prisco martyreinc. Tempore Valentiniani et Valentis imperatorum fuit in partibus orientis episcopus Laudicensis Apolinaris nomine - expl. cuius festivitas celebratur kal. sep. ad laudem Domini nostri Yesu Christi cui est honor et cetera Priscus Capuanus ep. : Vita 62. f. 52r-v - Legenda sancti Remigii Remensis ep. tit. De sancto Remigioinc. Montanus monachus solitariam vitam ducens, orans, ieiunans - expl. celebrata missa ad Christum migravit, cui est honor et gloria et cetera Remigius (Remedius) Remensis episcopus m. ca. 532 63. ff. 52v-53 - Passio sanctae Reparatae mart. (cfr. BHL 7183 / 7184)
tit. De sancta Reparata virgine et martyreinc. Tempore Decii presidis in civitate Cesarea erat quedam virgo nobilis - expl. passa est autem VIII ydus octobris, regnante Domino nostro Yesu Christo cui est gloria in saecula saeculorum Reparata mart. : Passio 64. f. 53r-v - Passio sancti Romuli Faesulani ep. (cfr. BHL 7330)
tit. De sancto Romulo episcopo et martyreinc. Lucina virgo ammonita per angelum nocte ut se in coniugium traderet - expl. quos Christiani ad radicem montis sepelierunt, Deo gratias Romulus Faesulanus ep. : Passio 65. f. 53v - Passio sanctorum Rufi et Carponii Capuae mart. (cfr. BHL 7378)
tit. De sancto Rufo martyreinc. Tempore Dyoclitiani et Maximiani erat in provincia Campanie in templo capitolii diaconus quidam Rufus - expl. ut non fuerit deinceps in eo superstitio ydolorum ad laudem Christi Rufus et Carponius Capuae mart. : Passio 66. ff. 53v-54 - Passio sancti Reguli Afri ep. tit. De sancto Reguloinc. Beatissimus Regulus in Affrica archiepiscopus tempore arrianorum fidem catholicam defensabat - expl. Regulus antistes s. q. capelus esse peremptum, regnante Domino nostro Iesu Christo et cetera Regulus Afer ep., Lucae cultus : Passio 67. f. 54r-v - Legenda sancti Rainerii Pisani conf. (= BHL 7085)
tit. De venerabili viro Raynerio Pisanoinc. Raynerius Pisane civitatis oriundus fuit dum citharista foret - expl. hec et alia innumera miracula operatus est et operatur Deus per servum suum Raynerium, qui Deus sit benedictus in saecula Rainerius Pisanus conf. : Vita 68. f. 54v - Legenda sanctae Serapiae v. mart. Romae tit. De sancta Serapya virgine et martyreinc. Beata virgo Serapia Berillo presidi presentata audivit ab eo - expl. cuius festum agitur III non. sep. ad laudem Christi Serapia seu Seraphia Romae virgo mart. : Passio 69. ff. 54v-55 - Legenda sanctorum Danielis, Samuelis et soc. OFM Septae mart. (= BHL S 2094 a)
tit. Passio septem fratrum minorumlemma inc. Passio septem fratrum minorum qui passi sunt anno Domini MCCXXVII ydus octobris in civitate Cepta inc. Igitur frater Daniel qui fuerat minister in Calabria - expl. Deus autem pro quo passi sunt multis eos miraculis declaravit, qui vivit etc. Daniel, Samuel et soc. OFM Septae mart. 70. f. 55r-v - Passio sancti Sabini ep. et soc. Spoleti mart. tit. De sancto Savino et sociisinc. Tempore Maximiani imperatoris Venustianus augustalis Thuscie reperit in civitate Assisii Sabinum - expl. sed omnium sanctorum martyrum agitur festum III kal. ian. ad laudem Christi Sabinus episcopus et soc. Spoleti martyres : Passio 71. ff. 55v-56 - Legenda sancti Salvii Albigensis ep. tit. De sancto Salvioinc. Salvius in habitu seculari cum iudicibus diu causas seculares est executus - expl. huius festum agitur VI ydus septembris ad laudem Domini nostri Yesu Christi Salvius ep. Albigensis note La titolatura è rimasta nella traccia marginale, che il rubricatore ha trascurato e dunque non cancellato. 72. f. 56r-v - Passio sanctorum Secundiani, Marcelliani et Verani mart. tit. De sancto Secundiano et sociisinc. Temporibus Decii cesaris erat vir togatus nomine Secundianus prefectus - expl. passi sunt autem kal. iulii in civitate Perusina ad laudem Christi Secundianus, Marcellianus et Veranus mart. : Passionote Di nuovo, la titolatura resta nella traccia, in parte rifilata. 73. ff. 56v-57 - Vita sancti Syri Ticinensis ep. tit. De sancto Syri et Yventioinc. A fonte luminis Christo claritas veritatis evangelice refluxit in Petro - expl. ipse vero dormivit in Deo completis vite sue annis CXII ad laudem Christi Iventius Ticinensis ep. Syrus Ticinensis episcopus saec. IV : Vita U.C. I, ff. 1-12 e 29-64 74. f. 57r-v - Vita sancti Severi Ravennatis ep. tit. De sancto Severo episcopo Ravennateinc. Severus civis Ravennas oriundus et sicut de beato Gregorio legitur - expl. propter quod ad penitentiam conversi Deo et beato Severo gratias retulerunt ad laudem Christi Severus Ravennas ep. 75. f. 57v - Legenda sancti Severini in Norico Ripensi presb. (cfr. BHL 7656)
tit. De sancto Severino confessoreinc. Tempore quo Attila rex Hunnorum defunctus est beatus Severinus de partibus orientis - expl. ubi Dei beneficia Dei exuberant, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Severinus in Norico Ripensi presb. 76. ff. 57v-58 - Legenda sancti Symeonis stylitae senioris (cfr. BHL 7956)
tit. De sancto Symeone confessoreinc. Sanctissimus Symeon puerulus pascebat oves patris sui - expl. induta veste virili statim expiravit ad laudem Christi Symeon stylita senior 77. f. 58r-v - Legenda sancti Theopompi ep. mart. tit. De sancto Theopompo martyreinc. Beatus Teopompus episcopus apud Nicchomediam Dyoclitiano primus occurrit - expl. expansis manibus migravit ad Dominum pridie non. ian. ad laudem Christi Theopemptus (Theopompus) ep. et Theonas (Sinesius) mart. : Passio 78. f. 58v - Passio sancti Terentiani Tudertini ep. mart. (cfr. BHL 8002)
tit. De sancto Terentianoinc. Anno a passione Domini 85 imperante Adriano data est sevitia generalis contra Christianos - expl. ubi beneficia Dei cotidie exuberant cui est honor et cetera Terentianus Tudertinus ep. mart. : Passio 79. ff. 58v-59 - Passio sanctae Theclae v. (cfr. BHL 8020)
tit. De sancta Tecla virgine et martyreinc. Paulus apostolus cum duobus discipulis filiis Dema et Hermogene venit Yconium - expl. ad hanc vocem protinus in Deo obdormivit VIIII kal. oct., ad laudem Christi Iesu cui est gloria in saecula saeculorum Thecla virgo Pauli apostoli discipula : Passio 80. ff. 59v-60 - Passio sanctae Victoriae Romanae v. mart. tit. De sancta Victoriainc. Cum vir illustris Titus Aurelianus virginem Anatoliam in coniugium assumere vellet - expl. in navi ad orientem immo fuerat cum scripto passionis eius ad laudem Christi Victoria Romana virgo mart. : Passio U.C. I, ff. 1-12 e 29-64 81. f. 60 - Legenda sanctae Bibianae v. et soc. Romae mart. (cfr. BHL 1323)
tit. De sancta Viviana martyreinc. Tempore Iuliani imperatoris erat quidam vir illustris Christianus sed occultus - expl. sepulta a Iohanne presbitero iuxta sororem et matrem suam VIII kal. ian. ad laudem Christi Bibiana seu Viviana virgo, Dafrosa, Flavianus, Faustus, Pigmenius et soc. Romae martyres : Passio82. ff. 60-61v - Legenda sancti Venantii Camerini mart. tit. De sancto Venantio martyreinc. Erat quidam puer in civitate Camerina nomine Venantius - expl. cum gaudio et letitia ad propria incolumis remeavit ad laudem Christi qui vivit et regnat in saecula saeculorum Venantius Camerini mart. : Passio 83. f. 61v - Legenda sanctorum Severini et Victorini fratrum (cfr. BHL S 7663 d)
tit. De sancto Victorino et sociisinc. Fuerunt Rome duo fratres Victorinus et Severinus - expl. quia ea die fuit honorifice tumulatus ad laudem Christi Severinus Septempedanus et Victorinus frater eius (Amiterninus ep.) 84. f. 61v - Legenda sancti Victoris Mauri Mediolani mart. (cfr. BHL 8580)
tit. De sancto Victore martyreinc. Tempore Maximiani imperatoris erat in civitate Mediolani quidam milex - expl. teste Deo oculis meis vidi et scripsi ad laudem Christi Yesu qui vivit et regnat in saecula saeculorum Victor Maurus Mediolani martyr : Passio 85. f. 62 - Passio sancti Valentini Interamnensis ep. tit. De sancto Valentino episcopoinc. Valentinus Interampnensis episcopus omnibus virtutibus pollebat - expl. domo sua fuerat martirio coronatus ad laudem Christi Yesu Valentinus Interamnensis episcopus Romae martyr : Passio 86. ff. 62v-63 - Passio sanctorum Victoris et Coronae in Aegypto mart. (cfr. BHL 8559 e ss.)
inc. Tempore Antonini imperatoris facta est persecutio Christianis sub Sebastiano - expl. passi sunt autem gloriosi martyres Victor et Corona idus maii, regnante Domino Yesu Christo cui est gloria in saecula saeculorum Victor et Corona in Aegypto (al. in Syria) martyres sub Antonino : Passio 87. ff. 63-64v - Vita sancti Zenobii Florentini ep. tit. Vita sancti Zenobiiinc. Zenobius Florentinorum nobili progenie ortus liberalibus litteris eruditus - expl. omnibus audire volentibus et mihi scriptori firmiter testabatur, ad laudem Christi Zenobius Florentinus ep. : Vitanote La titolatura non è eseguita dal rubricatore: resta la traccia marginale. Rielaborazione della vita dello Pseudo-Simpliciano (BHL 9015) con un inserto tratto da quella di Lorenzo Amalfitano (BHL 9014), edita nell'articolo di Antonella Degl'Innocenti citato in bibliografia. 88. f. 64v - Legenda sancti Zenonis Veronensis ep. tit. De sancto Zenone episcopoinc. Sanctus Zenon a cunabulis benedictus et sanctificatus ad hoc pertingere meruit - expl. poterat bibi ut aqua sed non fluebat ut aqua, ad laudem Christi Zeno Veronensis ep. : Vitanote Restano vuote le ultime tre righe della pagina, che conclude il fascicolo e la sezione del codice.
II. ff. 65-70 Complemento al leggendario abbreviatonote Il fascicolo, che consta di tre bifolii, è un'aggiunta coeva e di stessa mano al leggendario copiato nella prima unità, a scopo di integrazione: comprende leggende abbreviate con identiche modalità (ad esempio con la stessa formula finale ad laudem Christi ) rispetto alla raccolta maggiore. 89. ff. 65-67 - Passio, inventio et translatio sancti Domnini in ducatu Parmensi mart. (cfr. BHL 2267)
epilogo
tit. De sancto Domnino martyre - Inventio corporis sancti Domnini - Translatioinc. Gloriosus miles et martyr Christi Domninus natione Romanus - expl. per sanctum Domninum concessit remeare vite, prestante Domino nostro Yesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum app. inc. Post hec evolutis pluribus annis et ecclesia Dei a tyrampnis - expl. et suum scelus ad honorem sancti Domnini omnibus narraverunt ad laudem Dei Domninus in ducatu Parmensi martyr saec. III : Passio + inventionote Le parti concerneti l'inventio e la translatio sono distinte con una propria titolatura. Per un incidente di rilegatura, il f. 68 precede il 67. 90. f. 67r-v - Passio sanctae Apolloniae Alexandriae v. mart. tit. De sancta Apollonia virgine et martyreinc. Postquam Decius imperator iniquissimus et in omnibus preter quam in armis pessimus - expl. passa est autem beata Apollonia V° ydus feb. ad laudem Christi Apollonia virgo Alexandriae mart. : Passio 91. ff. 67v-68v - Legenda sancti Edmundi Rich Cantuariensis archiep. tit. De sancto Emundo confessoreinc. Emundus qui dicitur quia extra mundum et totus celestis - expl. sed subtus duram terram anno Domini MCCXL ad laudem Christi Edmundus Rich, Cantuariensis archiepiscopus m. 16-11-1240 92. ff. 68v-69 - Legenda sancti Prosperi ep. Regii Lepidi in Aemilia tit. De sancto Prospero confessoreinc. Tempore quo beatus Leo papa vir scolasticus presidebat in sede apostolica floruit beatus Prosper - expl. sanctitate percepta leti redibant ad propria, ad laudem Christi cui est honor et gloria in saecula saeculorum Prosper ep., Regii Lepidi in Aemilia cultus 93. f. 69 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 17 maggio (Torpete) (= BHL p. 1202 n° 2)
tit. De sancto Torpete martyreinc. In Thuscia sanctus Torpes martyr sub Nerone principe - expl. agitur tamen festum eius I kal. maii ad laudem Christi Torpes Pisis mart. note Il testo coincide quasi letteralmente con la voce del Martirologio. 94. f. 69r-v - Passio sancti Sigismundi Burgundiorum regis mart. tit. De sancto Sigismundo martyreinc. Beatissimus Sigismundus rex Burgundionum et Christi martyr fuit filius Gundobadi - expl. a baliis et infirmitatibus quamplurimi liberati ad laudem Christi Sigismundus Burgundionum rex mart. : Passio 95. ff. 69v-70 - Passio sanctae Felicitatis cum septem filiis (cfr. BHL 2853)
tit. De sancta Felicitateinc. Temporibus Antonini imperatoris orta est seditio pontificum - expl. alius matrem eorum decapitavit ad laudem Christi Felicitas cum septem filiis Romae mart. : Passio 96. f. 70 - Passio sanctae Iulianae Nicomediae v. mart. , frammentoinc. Iuliana dum Eulogio prefecto Nicomedie desponsata esset - expl. alioquin Deus meus eris Iuliana virgo Nicomediae mart. : Passionote Una diversa mano trascrive cinque righe soltanto di questo ulteriore testo; rimane vuoto il verso del foglio.
U.C. IV, ff. 71-93 bis ; sec. XIV III. ff. 71-93v - Marcilia pseudo , Vita sanctae Marthae v. hospitae Christi [interprete ps. Syntyche] (= BHL 5546)
Gloriosissime Marthe Christi hospite vita a beata Marcila eius famula et filiola in baptismo in ebreo prius edita et postea in latinum sermonem per Sinticen de ebreo traslata prol.prol. inc. Sancte ecclesie tipum beata Martha Christi discipula - expl. pie imitationis fiat exemplum inc. Beatissima igitur et venerabilis hospita Christi Martha pago Iherossolymitano - expl. et ope sue intercessionis faciat nos consortes esse sue beatitudinis, prestante Domino nostro Iesu Christo Filio suo, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Martha hospita Christi virgo : Vitanote Il testo è suddiviso in due libri e in origine destinato a una divisione in lectiones che rimane accennata: l'inizio è contrassegnato dalla rubrica lectio I , ma non compaiono indicazioni a seguire. La sezione, composta da tre quaternioni, si conclude con un foglio interamente vuoto, numerato 93 bis.
U.C. V, ff. 94-105 ; sec. XIV IV. ff. 94-104 - Passio sanctae Margaritae v. mart. (= BHL 5303)
inc. Post passionem et resurrectionem Domini nostri Iesu Christi et gloriosam ascensionem eius - expl. sanabantur a languoribus suis et credebant epil. inc. Ego vero Theodimus tuli reliquias beate Margarite in scrineo - expl. ut in suis ipsa nos precibus memoretur ante Dominum nostrum Iesum Christum, cui est honor et gloria, virtus et potestas in saecula saeculorum Margarita seu Marina Antiochiae virgo martyr : Passionote L'epilogo non è distinto dalla narrazione. Si apre con questo testo una sezione formata da quattro quaternioni e un senione.
V. ff. 104-105v Pericopi evangelichenote Nella parte inferiore sinistra del f. 105v erano vergate tre righe ora erase, delle quali resta visibile l'attacco Reverendo in Christo patri .
U.C. VI, ff. 106-138 ter ; sec. XIV VI. ff. 106-133v - Legenda sancti Iohannis ap. Qualiter beatus Iohannes de Effeso venit Romamsegni d'uso Lungo la narrazione sono apposte manicule e sigle di 'nota'. inc. Auditis querimoniis, visis litteris et perlectis que mittebantur de Epheso contra sanctum Iohannem evocat post hec Domitianus imperator veredarios - expl. et dominatorem orbis diligentem diligit Iohannes apostolus sec. I note La titolatura subisce un'interpolazione interlineare e marginale, che aggiunge evangeliste dopo il nome del santo e et qualiter passus est in chiusura. Si tratta di un testo non identificabile, apparentemente, con quelli registrati in BHL.
VII. ff. 134-138 Cantico dei Canticinote Rimangono vuoti al termine della sezione il verso del f. 138 e altri due fogli numerati 138 bis e ter.
U.C. VII, ff. 139-150 ; sec. XIV VIII. ff. 139-144 - Bonaventura de Balneoregio n. 1217/1221, m. 14/15-7-1274 , Legenda sancti Francisci maior , et minor , estratti (= BHL 3107, 3109 e 3110)
De miraculis beati Francisci et de stigmatibusinc. Fidelis revera famulus et minister Christi Franciscus biennio ante quam spiritum redderet celo - expl. ut deinceps huius infirmitatis molestiam non sentiret Franciscus Assisiensis OFM n. 1182, m. 4-10-1226 : Miraculanote Serie di miracoli estratti dalle due vitae : si susseguono dalla minor le lectiones 1 e 5 del cap. VI, dalla maior i capp. XIII 7,6,8, i miracoli post mortem I 3-6, II 1.4-5, III 6, VI 5, VII 1.5-6, infine i capp. XII 9-11.
U.C. VII, ff. 139-150 ; sec. XIV IX. ff. 144-146 - Vita sancti Antonii de Padua , estratti (= BHL 587)
Miracula beati Antoniiinc. Puer quidam Albertus nomine - expl. et fideliter Christo adherens mirabilia eius constantissime predicavit Antonius de Padua OFM n. 1195 ca., m. 13-6-1231 : Miraculanote Sono raccolti miracoli del santo dai seguenti capitoli e paragrafi: XXXI 19-21.33-35.46-49.65-66, XXXII 3-4.10-15, XXXIII 1-4.8, XXXIV 1-2.4, XXXV 1.4, XXXVI 3-4, XXXIX 1-8, XXXVII 1-2, XL 1-4 (cfr. l'articolo di Palandri in bibliografia).
X. ff. 146-147Legendae per la Settuagesima e la Quinquagesimanote La sezione (consistente in un sesterno) è completata, ai ff. 146v-150, da un indice analitico delle res praedicabiles reperibili nei testi precedenti, stilato a due riprese da due diverse mani.
U.C. VIII, ff. 151-211 ; sec. XIV XI. ff. 151-211 Pericopi dai Vangeli e dalle Epistole per le Messe dalla prima domenica di Avvento alla XXIV dopo Pentecoste
U.C. IX, ff. 212-217 ; sec. XIV XII. ff. 212-214 Sermone per la festività di S. Domeniconote La titolatura si presentava in festo beati Dominici vel sancti Francisci vel sancti Antonii , ma le due alternative sono state erase (e in effetti il santo citato all'interno è Domenico).
XIII. ff. 214-216 Sermone per la festività di S. Luca
U.C. VIII, ff. 151-211 ; sec. XIV XIV. ff. 216-217v , mutilo Sermone per la festività di S. Prosdocimonote Al termine è aggiunto un foglio (218), di dimensione pari a quelli delle unità maggiori, interamente vuoto.
bibliografia
Bandini, Catalogus , IV , 322-8; Degl'Innocenti, Agiografia toscana del XIV secolo ; Degl'Innocenti, Un'inedita epitome della Vita di Giovanni Gualberto ; Degl'Innocenti, Vita S. Zenobii ; Gamboso, Tre panegirici di s. Antonio , 5; Palandri, La Leggenda fiorentina di S. Antonio
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Pl. 66.26
Bonaventura, Legenda sancti Francisci maior
sec. XIV
I. ff. 43 - Bonaventura de Balneoregio n. 1217/1221, m. 14/15-7-1274 , Legenda sancti Francisci maior , mutila (= BHL 3107-3109)
Vita beati Franciscisuddivisione lectiones Il cap. XV sulla canonizzazione e traslazione è suddiviso dal copista in nove lectiones con relative rubriche. segni d'uso Al f. 32, dove si fa riferimento agli inni ed antifone per Francesco introdotti nella liturgia, una mano coeva precisa in calce l'elenco dei testi con i rispettivi autori (Gregorio IX, Tommaso da Capua, Ranieri di Viterbo). prol., tabula prol. inc. Apparuit gratia Dei salvatoris nostri diebus istis novissimis - expl. quindecim distincta capitulis describuntur inferius annotatis inc. Vir erat in civitate Assysii Franciscus nomine - expl. mirificans sanctum suum magnificentia virtutis Altissimi, cui est honor et gloria per infinita saecula saeculorum miracula inc. Ad omnipotentis Dei honorem et gloriam beati patris Francisci - expl. cum per VII dies partus discrimina sustineret etiam in nigredinem versa Franciscus Assisiensis OFM n. 1182, m. 4-10-1226 : Vitanote La parte sui miracoli (che ha inizio dal f. 36, presentata come cap. XVI) resta incompleta a causa della perdita dei fogli finali del codice: le ultime parole sopravvissute sono l'inizio del cap. VI par. 5 (= ed. Fontes Franciscani , p. 941).
bibliografia
Bandini, Catalogus , II , 799
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Strozzi 4
Leggendario originario dell'Italia centrale
sec. XV in.; orig. Italia centrale Come nei mss. 1 e 2 dello stesso fondo, tre cartule con la tabula dei contenuti sono inserite nel codice in età moderna, tra i fogli di guardia e il f. 1. La precedente costa, ora incollata alla fine del codice, lo data al XIV secolo.
I. ff. 275 , acefalo Leggendarioordinamento Non si ravvisa un criterio organico di ordinamento né cronologico (benché i riferimenti alle date liturgiche siano quasi sempre dati nei titoli), né alfabetico, né per categorie di santi o tipologie letterarie: sono frammischiati capitoli della Legenda aurea , epitomi e legendae novae di altra provenienza, più di rado vite e passioni in forma integrale. Si incontrano talora piccoli gruppi o coppie di testi per i quali è riconoscibile un elemento di continuità cronologica oppure geografica. note I primi 32 fogli sono perduti, come si evince dalla numerazione più antica. 1. ff. 1-5v - Vita sancti Iohannis Chrysostomi , acefalainc. possidebitis in celis: elegit totis viribus suis placere Domino - expl. requiescit vero sanctum corpus beatissimi patris nostri Grisostomi Iohannis in ecclesia duodecim apostolorum Domini, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et dominatur Deus per infinita saecula saeculorum Iohannes Chrysostomus : Vitanote Il testo non pare identificabile con alcuna voce BHL; neppure è ricostruibile l'esatta data cui era destinato, dato il criterio di successione non cronologico dei testi del leggendario. 2. ff. 5v-6 - Vita sancti Severi Ravennatis ep. (cfr. BHL S 7680 g [inc.])
tit. De electione beatissimi Severi ac eius laudabilibus gestisinc. De electione sancti viri beatissimi Severi pontificis - expl. ut vos cum desiderio magis quam fastidio legatis, qui est benedictus in saecula saeculorum Severus Ravennas ep. : Vitadata liturgica 1 febbraio 3. f. 6r-v - Passio sancti Pancratii Romae mart. (= BHL 6421)
inc. Temporibus illis immanis persecutio fuit Christianis - expl. Dioclitiano nono Maximo octavo consulibus et imperatoribus, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et laus et gloria in saecula saeculorum Pancratius Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggio 4. ff. 6v-7 - Passio sanctae Petronillae Romanae v. (= BHL 6061)
tit. De sancta Petronillainc. Petronillam itaque bene nostis voluntate Petri apostoli clenicam factam - expl. et precipitata est in cloacam Petronilla Romana virgo : Passiodata liturgica 31 maggionote Come sempre, questa parte della passione ciclica di Nereo, Achilleo e compagni è seguita senza distinzione da quella relativa a Nicomede. 5. f. 7 - Passio sancti Nicomedis presb. mart. Romae (= BHL 6062)
inc. Sanctus autem Nicomedes presbyter in speculis positus occulte liberavit corpus eius - expl. interventum martyris qui passus est pro nomine Domini nostri Yhesu Christi, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Nicomedes presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 31 maggio 6. ff. 7-8 - Passio sanctorum Viti, Modesti et Crescentiae mart. (= BHL 8712)
tit. De sancto Vito, Modesto et Crescentiainc. In provincia Litia temporibus Dioclitiani et Antonini imperatorum multas virtutes operabatur in infantia sua beatissimus Vitus - expl. passi sunt autem beatissimi martyres Vitus, Modestus et Crescentia septimodecimo kal. iulii sub Diocletiano et Antonino imperatoribus, in nobis vero regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Vitus, Modestus et Crescentia Romae mart. : Passiodata liturgica 15 giugnonote Al f. 7 ne segue uno non numerato e mutilato da un ampio strappo, che preserva solo un terzo circa della colonna interna. 7. f. 8r-v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Inventio et passio sanctorum Gervasii et Protasii mm. Mediolani (= BHL 3514)
prol.tit. De sanctis Gervasio et Protasio martyribusprol. inc. Ambrosius servus Christi fratribus per omnem Italiam - expl. de inventione corporum ad letitiam rememoremus inc. In diebus transacte nuper quadragesime - expl. credens me per orationes eorum consequi misericordiam Domini nostri Yhesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Gervasius et Protasius Mediolani mart. : Passio + inventiodata liturgica 19 giugno (non indicata)note Prologo indistinto dal testo. 8. ff. 8v-9 - Passio sanctae Aureae mart. (= BHL 808)
tit. De sancta Aurea virgineinc. Tempore quo nequissimus Claudius Romane urbis sumpsit imperium - expl. et ibi die noctuque ieiuniis et orationibus epulabatur Aurea seu Chryse virgo, Censurinus et soc. ad Ostia Tiberina martyres saec. III : Passiodata liturgica 24 agosto (non indicata)note Il testo comprende solo i primi 4 paragrafi della Passio (cfr. AASS Aug. IV, col. 758B). 9. f. 9r-v - Passio sancti Secundi Thebaei mart. (= BHL 7569)
tit. De sancto Secundo martyreinc. Sub Diocletiano et Maximiano imperatoribus fuit vir quidam spectabilis nomine Secundus - expl. que Duzia nuncupatur. Passus est autem beatissimus martyr Christi Secundus sub Diocletiano et Maximiano imperatoribus, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria per omnia saecula saeculorum Secundus Thebaeus mart. : Passiodata liturgica 26 luglionote Poiché la data abituale del santo è il 26 di agosto, si può sospettare che la rubrica contenga una svista, recitando VII kal. augusti in luogo di septembris ; sono del resto frequenti nel codice date anomale. 10. ff. 9v-14 - Passio sanctae Martinae Romae v. mart. (= BHL 5588)
tit. De sancta Martinainc. Regnante primo omnium in abitu totius orbis Domino et salvatore nostro Yhesu Christo - expl. et gratiam invenire apud Dominum nostrum Yhesum Christum, cui est honor et gloria cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti in saecula saeculorum Martina virgo Romae mart. : Passiodata liturgica 1 gennaio 11. ff. 14-20 - Passio sancti Iuliani, Basilissae et soc. (= BHL 4532)
tit. De sancto Iuliano martyreinc. Beatus Iulianus nobilis familie illustris in seculo erat - expl. passi sunt autem idibus ianuarii, regnante Domino nostro Yhesu Christo qui est gloriosus in saecula saeculorum Iulianus, Basilissa et soc. Antinoi in Aegypto monaci : Passiodata liturgica 13 gennaionote Questi santi sono ricordati il 6 gennaio nel Martirologio geronimiano, il 9 gennaio in quello di Adone, ma il testo stesso della passione corrisponde alla rubrica idibus ianuarii . 12. f. 20r-v - Passio sancti Felicis Romani presb. (= BHL 2885)
tit. De sancto Felice iuniori confessoreinc. Factum est autem ut post completionem beatissimi Felicis presbyteri alius Felix germanus eius - expl. proiiciens se in pavimento in orationem perrexit ad Dominum Iesum Christum, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per inmortalia saecula saeculorum Felix Romanus presbyter saec. III : Passiodata liturgica 14 gennaio 13. ff. 20v-23v - Passio sancti Anastasii Persae et soc. in Assyria mart. (cfr. BHL 408 [inc.])
prol.tit. De sancto Anastasioprol. inc. Unigenitus Filius et Verbum Dei per quem omnia facta sunt - expl. et sic incipiam enarrare inc. Erat quidam de Persida Razehe vocabulo, nomen autem ei Magundat - expl. XXII die ianuarii indictione I anno XVII imperii Heraclii et XV Constantini, regnante Domino nostro Iesu Christi cui est honor et gloria in saecula saeculorum Anastasius Persa et soc. in Assyria martyres : Passiodata liturgica 22 gennaio 14. f. 23v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 94 (Cristina)tit. De sancta Christina virgineinc. Christina magnis parentibus orta in Tyro Italie - expl. et illa percussa spiritum Deo reddidit IX kal. augusti Christina Vulsinii, alias in Tyro civitate virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 24 luglionote Il testo corrisponde, con alcune variazioni, al cap. 94 della Legenda aurea , privo dell'iniziale de nomine e degli ultimi due periodi (62-63, p. 649 nell'edizione Maggioni). 15. ff. 23v-25 - Passio Sebastenorum mart. XL (= BHL 7537)
tit. Sanctorum XL martyrumlemma inc. Qui in Sebastia civitate martyrio consummati sunt - expl. Gorgoni, Candidi inc. Hi omnes simul XL passi sunt temporibus Licinii imperatoris - expl. consummati sunt sancti XL martyres et preside Agricolao et duce Lysia sub die quinto iduum martiarum, in gloriam et in laudem Dei Sebasteni martyres XL : Passiodata liturgica 10 marzonote La prima parte del lemma è copiata in forma di titolatura. 16. ff. 25-26v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 56 (Giorgio) (= BHL 3395)
prol.tit. De sancto Georgio martyreprol. inc. Georgius dicitur a geos quod est terra - expl. Persarum presentibus LXX regibus imperii sui inc. Georgius tribunus genere Cappadocum pervenit quadam vice in provinciam Lybie - expl. donec ibidem reliquiarum particulam dimiserunt Georgius Cappadox martyr saec. III : Passiodata liturgica 23 aprilenote Sono omessi i periodi finali (139-142, p. 398 dell'edizione Maggioni). 17. ff. 26v-27 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 10 (Innocenti) (= BHL 4277)
prol.tit. De sanctis innocentibusprol. inc. Innocentes dicti sunt triplici ratione - expl. et post medium vite equitatem bone opinionis inc. Innocentes ab Herode Ascalonita - expl. prout cum fratre ordinaverat interfecit Innocentes martyres : Passiodata liturgica 28 dicembre 18. ff. 27-28 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 36 (Ignazio) (= BHL 4263)
tit. Ignatii episcopi et martyrisinc. Ignatius quasi ignem patius idest patiens ignem divini amoris - expl. et commendatio honoris immensi Ignatius Antiochenus ep. mart. : Passiodata liturgica 1 febbraio 19. f. 28r-v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 140 (Furseo) (= BHL 3217)
tit. De sancto Forseo episcopo et confessoreinc. Forseus episcopus cuius historiam Bedam scripsisse creditur - expl. et in bonis operibus laudabiliter vitam finivit Furseus Latiniacensis abbas : Vitadata liturgica 16 gennaio (non indicata) 20. ff. 28v-29 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 177 (papa Pelagio)tit. De pessimo Magumetthoinc. Clericus quidam valde famosus cum in Romana curia honorem quem cupiebat - expl. ad Longobardorum historiam prosequendam stylus se vertat note Estratto corrispondente ai periodi 77-151, pp. 1261-6 dell'edizione Maggioni. 21. ff. 29-31v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 177 (papa Pelagio)tit. Historia Longobardoruminc. Longobardi igitur Romano imperio plurimum molesti erant - expl. sedes imperii usque hodie vacat note Estratto dallo stesso cap. 177, che prosegue il precedente fino al termine, corrispondente ai periodi 152-406, pp. 1266-82 della citata edizione. 22. ff. 31v-32 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 57 (Marco) (= BHL 5290)
prol.tit. De sancto Marco evangelistaprol. inc. Marcus interpretatus sublimis mandato - expl. laudem divinam confirmat ecclesiam inc. Marcus evangelista leviticus genere - expl. ubi ecclesia in honorem sancti Marci mire pulcritudinis fabricata est Marcus evangelista : Passio + translatiodata liturgica 25 aprilenote Estratto dal principio del capitolo al periodo 64, p. 403 dell'edizione Maggioni. 23. f. 32r-v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 83 (papa Leone)tit. De sancto Leone papa confessoreinc. Leo papa, ut in miraculis beate virginis legitur - expl. aliter alicui manus imposueris exigeris Leo II papa data liturgica 28 giugnonote Omesso l'ultimo periodo con la data di morte (27, p. 557 nell'edizione Maggioni). 24. ff. 32v-33 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 125 (Lupo) (= BHL 5084)
tit. De sancto Lupo confessoreinc. Lupus apud Aurelianum ex genere regali ortus - expl. tandem multis clarus virtutibus in pace quievit Lupus Senonicus ep. : Vitadata liturgica 1 settembre (non indicata) 25. f. 33 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 126 (Mamertino) (= BHL 5202)
tit. De sancto Mamurtino confessoreinc. Mamurtinus prius Paganus cum quadam vice idola coleret - expl. ubi in ecclesia sancti Germani honorifice est sepultus Mamertinus Autisiodorensis abb. : Conversiodata liturgica 20 aprile (non indicata)note È possibile anche la data del 20 marzo. 26. f. 33r-v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 135 (Lamberto) (= BHL p. 700 n° 7)
tit. De sancto Lamberto martyreinc. Lambertus nobilis genere sed nobilior sanctitate vite - expl. cum multa civitatis mestitia sepulture dederunt Lambertus Traiectensis episcopus : Vitadata liturgica 17 settembre (non indicata) 27. ff. 33v-34 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 144 (Leodegario) (= BHL p. 723 n° 7)
tit. De sancto Leodegario episcopo et martyreinc. Leodegarius dum omni virtute polleret - expl. passus est autem circa annum Domini DCLXXX Leodegarius Augustodunensis ep. : Passiodata liturgica 2 ottobre 28. f. 34 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 172 (Giovanni Colobo) (= BHL p. 648 n° 1)
tit. De sancto Iohanne abbate confessoreinc. Iohannes abbas cum per annos XL in eremo habitasset - expl. quam quod primus ego ipse non fecerim. Hec in vita Patrum Iohannes Colobus seu Parvus in deserto Scetis erem. data liturgica 17 ottobre (non indicata) 29. ff. 34-35v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 8 (Stefano) (= BHL p. 1140 n° 16)
tit. De sancto Stephano protomartyreinc. Stephanus grece latine dicitur corona - expl. secundum fuit in beato Iohanne, tertium in innocentibus Stephanus diac. protomart. : Passiodata liturgica 26 dicembre 30. ff. 35v-36 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 49 (Patrizio) (= BHL 6514)
tit. De sancto Patricio confessoreinc. Patricius dum Scottum regi de Christi passione predicaret - expl. post XXX dies in Domino feliciter requievit Patricius episcopus, Hibernorum apostolus : Vitadata liturgica 17 marzo 31. f. 36r-v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 88 (Teodora) (= BHL 8071)
tit. De sancta Theodorainc. Theodora nobilis mulier et speciosa - expl. ipse in abbatem unanimiter est electus Theodora Alexandrina, Theodorus dicta : Vitadata liturgica 11 settembre (non indicata) 32. ff. 36v-37 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 124 (Sabiniano) (= BHL 7442)
tit. De sancto Saviniano martyre et Savinainc. Savinianus et Saviniana fuerunt filii Savini - expl. qui venientes eum honorifice sepelierunt Sabina Trecis v. Sabinianus Trecis mart. : Passiodata liturgica 29 gennaionote Privo del periodo finale (87, p. 894 nell'edizione Maggioni) relativo alla passione di Sabina. 33. ff. 37v-38 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 177 (papa Pelagio) (= BHL 6614)
tit. De sancto Pelagio papa et confessore et quibusdam actis Longobardoruminc. Pelagius papa multe sanctitatis fuit - expl. sicut legitur in quadam historia ipsius et in quadam chronica Pelagius I papa data liturgica 2 marzo (non indicata)note La voce BHL è ricavata proprio da questo codice. Si tratta della prima parte del cap. 177, fino al periodo 76 a p. 1261 dell'edizione Maggioni; il rimanente era già stato copiato separatamente (cfr. sopra, item 20 e 21). 34. f. 38r-v - Passio sanctarum Lucillae, Florae et soc. mart. (= BHL 5017)
tit. De sancta Flora virgine et martyreinc. Flora virgo sanctimonialis civis urbis Rome - expl. passe sunt iste gloriose virgines et martyres Christi IV kal. augusti, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Lucilla, Flora et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 29 luglionote Normalmente il testo è associato al 28 luglio nei leggendari qui censiti. 35. ff. 38v-43v - Vita sancti Eusebii Vercellensis ep. (= BHL 2748-2749)
prol., additamentum tit. De sancto Eusebio episcopo et martyreprol. inc. Que Deo auctore in hoc nostro opere conscripta sunt - expl. primitus edisserendum est inc. Diocletiano ergo et Maximiano imperatoribus Romanorum et persecutoribus Christianorum - expl. celebratur autem eius festivitas kal. augusti, regnante Yhesu Christo Domino nostro qui cum Patre et Filio et Spiritu Sancto in trinitate perfecta vivit et regnat unus Deus per infinita saecula saeculorum addit. inc. Precepit enim idem beatissimus Eusebius - expl. eius precibus et meritis nostri auctoris illius gestorum misertus sit omnipotens Deus Eusebius Vercellensis episcopus m. 1-8-371 : Vitadata liturgica 16 luglionote La data non corrisponde a quelle abituali, 1° agosto o 16 dicembre. 36. ff. 43v-45 - Passio et translationes sanctorum Firmi et Rustici Veronae mart. (= BHL 3020-3021)
tit. De sanctis Firmo et Rustico martyribusinc. In diebus illis regnante impiissimo Maximiano imperatore in civitate Mediolanensi facta est persecutio ingens Christianorum - expl. quod fieri nullus ambigat usque in hodiernum diem, prestante Domino nostro Yhesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto in unitate vivit et regnat Deus per infinita saecula saeculorum Firmus et Rusticus Veronae martyres saec. III : Passio + translatiodata liturgica 9 agosto 37. ff. 45-48 - Passio sanctae Susannae v. mart. (cfr. BHL 7937 [inc.])
tit. De sancto Gavinio et Susanna eius filia martyribusinc. Temporibus Diocletiani et Maximiani augustorum fuit quidam presbyter - expl. quia domus ad domum beati Gavinii presbyteri iungebatur beati Gaii episcopi, regnante in universo mundo Domino nostro Yhesu Christo cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Susanna v. Romae mart. : Passiodata liturgica 11 agosto 38. ff. 48-49v - Passio sancti Zenonis et soc. Nicomediae mart. (= BHL 8999)
tit. De sancto Zenone martyreinc. Eodem tempore quo Iulianus imperator perrexit Nicomediam civitatem - expl. sepelivit in Nicomedia intra civitatem ubi florent eius orationes usque in hodiernum diem, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi in saecula saeculorum Zeno et soc. Nicomediae mart. : Passiodata liturgica 2 settembre 39. ff. 49v-51v - Passio sanctae Euphemiae Chalcedone v. mart. (= BHL 2708)
tit. De sancta Euphemia martyre virgineinc. Sub Diocletiano imperatore, proconsule autem Prisco, in Europa erat congregatio magna Christianorum - expl. ut precibus sancte martyris inveniamur partem habere cum illa in saecula saeculorum Euphemia Chalcedone virgo martyr m. 16-9-303 : Passiodata liturgica 16 settembre 40. ff. 51v-53 - Passio sanctorum Gorgonii et Dorothei Nicomediae mart. [Adalberto Pragensi ep. adscripta] (= BHL 3617)
prol.tit. De sanctis Gorgonio et Dorotheo martyribusprol. inc. Magnum summopere studium multaque cura - expl. ne pro Dei amore pigrescant inc. Diocletiano in rebus publicis agente - expl. genti Saxonum et ecclesie Mindonensi patrocinatur, regnante Domino nostro Yhesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Gorgonius et Dorotheus Nicomediae mart. : Passiodata liturgica 11 marzonote La data corrisponde al culto originario, mentre nei martirologi latini a partire da Adone si fissa il 9 settembre. 41. ff. 53-55v - Passio sanctorum Sergii et Bacchi mart. (= BHL 7599)
tit. Sergii et Bacchi martyruminc. Imperante Maximiano tyranno multus error hominum genus possederat - expl. martyrem Christi honorantes persistunt in eodem loco erga preceptum Domini, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sergius et Bacchus in Syria mart. : Passiodata liturgica 7 ottobre 42. ff. 55v-56v - Passio sanctae Iustinae Patavii v. mart. (= BHL 4573)
prol.tit. De sancta Iustina virgine martyreprol. inc. Quoniam sicut sanctus Raphael nos adhortari dignatur - expl. et vobis eam sum preconatus inc. In diebus illis beatissima igitur Iustina ex Christianis parentibus oriunda - expl. cuius memorabile natale colendum sub die nonarum octobrium Dominus noster Yhesus Christus sue martyri consecravit, cui est honor et gloria et potestas sine fine per omnia saecula saeculorum Iustina Patavii virgo mart. : Passiodata liturgica 7 ottobre 43. ff. 56v-58 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Passio septem dormientium apud Ephesum translatio ex graeco (= BHL 2313)
tit. De septem dormientibusinc. Temporibus Decii imperatoris cum per universum orbem persecutio Christianorum exagitaretur - expl. et omnis populus glorificavit imperatorem et gratias egerunt Domino Yhesu Christo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Dormientes (Septem) Ephesi mart. : Passiodata liturgica 27 luglio (non indicata) 44. ff. 58-59 - Passio sanctorum Crispini et Crispiniani mart. (= BHL 1990)
tit. De sancto Crispino et Crispinianoinc. Cum sub Maximiano et Diocletiano qui simul imperii potiti potestate - expl. salutem largitur infirmis, cui est honor et imperium, gloria indeficiens qui cum Patre summo et Spiritu Sancto manet in saecula saeculorum Crispinus et Crispinianus Suessione mart. : Passiodata liturgica 25 ottobre 45. ff. 59-60v - Passio et inventio sancti Quintini Viromandensis mart. (= BHL 6999)
prol.tit. De sancto Quintino martyreprol. inc. Sanctum atque perfectum et gloriosum triumphum sancti Quintini - expl. alioquin melius est tacere quam falsa dicere inc. Igitur illo tempore sub Maximiano imperatore multi Christiani persecutionem patiebantur - expl. aqua autem fuit tumulus corporis illius annis circiter quinquaginta quinque Quintinus Viromandensis mart. : Passio + inventiodata liturgica 31 ottobre 46. ff. 60v-61 - Passio sanctae Eustochiae Tarsi v. mart. (= BHL 2775)
tit. De sancta Eustochia martyreinc. Anno sexcentesimo quinquagesimo septimo ab urbe condita Iulianus imperator iussit - expl. martyrizata est autem venerabilis Dei Eustochia virgo sub Iuliano cesare die kalendarum novembrium, regnante Domino nostro Yhesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto regnat in saecula saeculorum Eustochia virgo Tarsi mart. : Passiodata liturgica 1 novembrenote La data consueta è il 2 novembre. 47. f. 61r-v - Passio sanctorum Fidis, Caprasii, Primi et Feliciani Aginni mart. (= BHL 2928)
tit. De sancta Fideinc. Sancta igitur Fides Agennensium civitate oriunda fuit - expl. ubi non tam sepelisse quam recondidisse viderentur Fides virgo, Caprasius, Primus et Felicianus Aginni martyres saec. III : Passiodata liturgica 6 ottobrenote L'explicit non corrisponde pienamente a quello riportato in BHL. 48. ff. 61v-64v - Passio sanctorum Eustachii, Theopistes uxoris et filiorum mart. (= BHL 2760)
tit. De sancto Eustachioinc. In diebus Traiani imperatoris demonum prevalente fallacia erat quidam magister militum - expl. impetrant que promissa sunt sanctis per gratiam Domini et salvatoris nostri Yhesu Christi cui est gloria et potestas in saecula saeculorum Eustachius seu Eustasius (al. Placidus), Theopiste uxor et filii martyres : Passiodata liturgica 13 novembre 49. ff. 64v-65v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctorum Vitalis et Agricolae (= BHL 8691)
tit. Vitalis et Agricoleinc. Ambrosius servus Christi vocatus episcopus - expl. Passi sunt in civitate Bononiensi sub Diocletiano et Maximiano imperatoribus pridie nonas novembris, regnante vero Domino nostro Yhesu Christo cui honor et gloria in saecula saeculorum Vitalis et Agricola Bononiae mart. : Passiodata liturgica 4 novembre 50. ff. 65v-66v - Passio sancti Mennae Aegyptii in Phrygia mart. (= BHL 5921)
tit. De sancto Menna martyreinc. Anno secundo imperii sui Diocletianus et Maximianus augusti observanda per provincias universas precepta destinaverunt - expl. in qua multas virtutes operatur Deus ad laudem nominis sui usque in presentem diem, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Mennas Aegyptius in Phrygia martyr : Passiodata liturgica 11 novembre 51. ff. 66v-69 - Passio sancti Petri Alexandrini ep. [interprete Anastasio Bibliotechario] (= BHL S 6698 f)
tit. Petri Alexandrini martyrisinc. Regnante impio et iniquo Diocletiano in Nicomediensium illustrissima civitate erat multa tempestas et conturbatio - expl. et fiduciam magnam habeat apud universorum dominatorem et Deum Dominum nostrum Yhesum Christum cui est gloria et imperium in saecula saeculorum Petrus Alexandrinus episcopus m. 311 : Passiodata liturgica 20 novembrenote La data normalmente attestata è il 25 novembre. 52. ff. 69-73 - Passio sancti Mercurii Caesareae Cappadociae mart. (= BHL 5933)
tit. De sancto Mercurio martyreinc. Decius ambitionis inflammatus libidine - expl. ultionem sanctorum suorum reddidit qui dixit mihi vindictam et ego retribuam, qui vivit et regnat cum Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Mercurius Caesareae Cappadociae mart. : Passiodata liturgica 25 novembre 53. ff. 73-74 - Passio sancti Sabini ep. et soc. Spoleti mart. (= BHL S 7453 h [inc.] e BHL 7451 [expl.])
tit. De sancto Sabino episcopo martyreinc. Maximianus augustus iussit ut in capitolium urbis Rome omnes convenirent - expl. martyrizatus est autem sanctus Sabinus episcopus sub die VII iduum decembrium, ubi prestantur beneficia sanctorum usque in hodiernum diem Sabinus episcopus et soc. Spoleti martyres : Passiodata liturgica 7 dicembre 54. ff. 74-75 - Passio sanctae Eulaliae Barcinone v. mart. (= BHL 2696)
tit. De sancta Eulalia martyre et virgineinc. In Barcillona civitate provincie Hispanie sub Datiano preside - expl. celebratur ergo natale eius in Barcillona civitate sub die IV idus decembris, regnante Domino nostro Yhesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Eulalia Barcinone virgo mart. : Passiodata liturgica 10 dicembrenote La data indicata è propria dell'omonima santa di Merida, mentre il culto di questa Eulalia è legato al 12 febbraio (la sovrapposizione tra le due figure è spesso attestata nei codici). 55. ff. 75-76 - Passio sancti Longini militis in Cappadocia mart. (= BHL 4965)
tit. De sancto Longinoinc. In diebus Domini nostri Yhesu Christi fuit quidam miles centurio nomine Longinus - expl. decima kalendarum decembris sub preside Octavio, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est cum Patre in unitate Spiritus Sancti honor, virtus, imperium et potestas, eternitas, maiestas nunc et per inmortalia saecula saeculorum Longinus miles in Cappadocia mart. : Passiodata liturgica 22 novembre 56. ff. 76-77 - Passio sancti Theonesti ep. et soc. Altini mart. (= BHL 8114)
tit. De sanctis Teonisto, Urso, Albano, Tabra et Tabrata martyribusinc. Regnante Domino nostro Yhesu Christo ante omnia saecula super omnes celos et super omnem terram - expl. migravit cum piissimis principibus potiturus premia meritorum, prestante Domino nostro Yhesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Theonestus ep. et soc. Altini mart. : Passiodata liturgica 22 novembre 57. ff. 77-79v - Passio sanctae Febroniae v. et soc. Sibapoli [auctore Thomaide] (= BHL 2844)
tit. De sancta Febronia martyre et virgineinc. Factum est in diebus Dioclitiani imperatoris Anthimus epharcus infirmitate corporis deprehensus - expl. et omnem traditionem bene tenuit usque in finem. Acta sunt hec ad laudem et gloriam Domini nostri Yhesu Christi, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Febronia virgo et soc. Sibapoli in Mesopotamia martyres : Passiodata liturgica 5 giugnonote La data propria della santa è il 25 giugno (con le varianti del 15 o dei giorni immediatamente precedenti, 23 e 24); indicazioni anomale come questa sono attribuite dall'editore del testo, Paolo Chiesa, a corruttele di trasmissione passate inosservate nelle aree prive di una tradizione cultuale specifica (cfr. l'edizione citata in bibliografia, p. 39). L'explicit è anticipato nella copia all'interno della seconda frase del cap. 43, cui si lega la formula finale (cfr. ibid., p. 191). Il codice tramanda la IV redazione della versione settentrionale dell'opera. 58. ff. 79v-81 - Vita sancti Alexii Edessae et Romae conf. (= BHL 286)
tit. De sancto Alexio confessoreinc. Fuit Rome vir magnus et nobilis Euphimianus nomine - expl. petitionis effectum sine dubio consequi valeat, per Dominum nostrum Yhesum Yhesum Christum qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Alexius Edessae et Romae confessor saec. V : Vitadata liturgica 17 luglio 59. ff. 81-83v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 168 (Caterina) (= BHL 1667)
additamentum tit. De sancta Katerina martyre virgineaddit. inc. Fuit in civitate Alexandria quidam Costus nomine - expl. de circumstantibus regionibus convenire ad dictam solempnitatem precepit omnes inc. Katerina igitur Costi regis filia - expl. quod vitio scriptoris factum sit ut pro Maximino Maxentius poneretur Catharina (Ecatherina) Alexandriae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 25 novembrenote Il testo della Legenda aurea ha inizio al f. 81v, dopo una prima parte di provenienza estranea che ne sostituisce il prologo. 60. ff. 83v-87v - Passio sanctorum Faustini et Iovitae (= BHL 2838)
tit. De sancto Faustino et Iovitaprol. expl. Dum crebra sanctorum martyrum acta revolvimus - expl. ortus tempus finisque eorum indagandus est inc. Eodem tempore quo perfidus Adrianus imperator totum quadrato cardine mundum cepit magis perturbare - expl. quintodecimo kalendarum marciarum angelicis provectis manibus a Domino sunt in gloria suscepti eterna, cui est honor et imperium, virtus et gloria in cuncta saecula saeculorum Faustinus presb. et Iovita diac. fratres : Passiodata liturgica 15 febbraio 61. ff. 87v-88 - Passio sancti Floriani Laureaci in Norico mart. (= BHL 3054)
tit. De sancto Floriano martyreinc. In diebus illis sub Dioclitiano et Maximiano imperatoribus facta est persecutio Christianorum - expl. acta sunt autem hec apud Nuricum Repense in Lauriaco imperantibus Dioclitiano et Maximiano agente Aquilino preside, regnante vero Domino nostro Yhesu Christo cui est gloria et potestas in saecula saeculorum Florianus Laureaci in Norico mart. : Passiodata liturgica 4 maggio 62. ff. 88-89 - Passio sanctorum Victoris et Coronae in Aegypto mart. (= BHL S 8560 b)
tit. De sancto Victoreinc. In diebus illis persecutio erat Christianorum commota ab imperatore Romano scilicet Antonino - expl. martyrizatus est autem sanctus Victor pridie idus novembris, regnante vero Domino nostro Yhesu Christo cui honor et gloria in saecula saeculorum Victor et Corona in Aegypto (al. in Syria) martyres sub Antonino : Passiodata liturgica 12 novembrenote La data attestata per il culto è il 14 maggio, che probabilmente non per caso coincide con quella del testo seguente: la coppia potrebbe provenire da un modello impostato in ordine cronologico. 63. ff. 89-90 - Passio sanctorum Felicis et Fortunati Aquileiensium mart. (= BHL S 2860)
tit. De sanctis Felice et Fortunatoinc. Sub Diocletiano et Maximiano imperatoribus anno duodecimo exiit edictum eorum - expl. martyrizati sunt autem sancti Dei Felix et Fortunatus sub die quartodecimo mensis madii, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Felix et Fortunatus Aquileiae martyres saec. III : Passiodata liturgica 14 maggio 64. f. 90r-v - Passio sancti Severi in provincia Valeriae presb. (= BHL 7685)
tit. De sancto Severo martyreinc. Temporibus Maximiani imperatoris orta est seva persecutio adversus Christianos - expl. passus est autem beatissimus Christi martyr Severus die kalendarum februariarum, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria cum Patre et Spiritu Sancto per infinita saecula saeculorum Severus in provincia Valeriae presb. : Passiodata liturgica 1 febbraio 65. ff. 90v-91v - Passio sanctae Bibianae seu Vivianae v. et soc. Romae mart. [auctore Donato subdiac.?] (= BHL 1322)
tit. De sanctis Fabiano, Fausto, Demetria et Vivianainc. Ortu Iuliani imperatoris impiissimi persecutoris cruciati sunt in diversis provinciis iussu eius multa milia martyrum - expl. qui etiam cum presbyteris et diaconibus in eodem loco Domino Yhesu Christo sacrificium offerebat, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Bibiana seu Viviana virgo, Dafrosa, Flavianus, Faustus, Pigmenius et soc. Romae martyres : Passiodata liturgica 2 dicembre 66. ff. 91v-95v - Passio sancti Sebastiani Romae mart. [perperam Ambrosio Mediolanensi adscripta] (= BHL 7543)
tit. De sancto Sebastiano martyreinc. Sebastianus vir Christianissimus Mediolanensium partium civis - expl. fecit ecclesiam heredem Christi, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sebastianus Romae mart. : Passiodata liturgica 20 gennaio 67. ff. 95v-96v - Passio sanctae Apolloniae Alexandriae v. mart. (cfr. BHL S 641 b [inc.])
tit. De sancta Apolonia martyreinc. Apollonia in urbe Alexandria ex Eusebio rege et matre nata - expl. propter quod in Christo baptizantur multi; passa est autem quarto idus februarii Apollonia virgo Alexandriae mart. : Passiodata liturgica 9 febbraio 68. ff. 96v-97 - Liber de apparitione sancti Michaelis in Monte Gargano (= BHL 5948)
prol.tit. Commemoratio Michaelis archangeliprol. inc. Memoriam beati Michaelis archangeli toto orbe venerandam - expl. libellus in eadem ecclesia positus indicat inc. Erat in eadem civitate predives nomine Garganus - expl. administratorii spiritus in ministerium missi propter eos qui hereditatem capiunt salutis in Christo Iesu Domino nostro qui vivit et regnat in saecula saeculorum Michael archangelus : Apparitiodata liturgica 29 settembre 69. ff. 97-98 - Lucianus Hierosolymitanus , Epistola de inventione corporis sancti Stephani martyris (= BHL 7851)
tit. Inventio et translatio corporis sancti Stefani protomartyrisinc. Lucianus misericordia indigens et omnium hominum minimus - expl. thesaurum misericordie et pietatis quem aperire dignatus est in Domino Iesu Christo cum Spiritu Sancto cui est honor et gloria in saecula saeculorum Stephanus diac. protomart. : Inventiodata liturgica 3 agosto 70. ff. 98-104 - Humbertus de Romanis n. 1194/1200, m. 14-7-1277 , Legenda sancti Dominici (= BHL 2219 / 2226)
prol.tit. De sancto Dominico patre Ordinis Predicatorum. Obiit anno Domini 1221 nonis augustiprol. inc. Multifarie multisque modis olim Dominus electos ad eternum invitans convivium - expl. sed veraci studio perstringere opere pretium est inc. Beatus Dominicus predicatorum dux et pater inclytus - expl. cuius tanta suavitate redolet adhuc in pulvere iacens corpus Dominicus Ordinis Praedicatorum fundator n. 1170, m. 6-8-1221 : Vitadata liturgica 5 agostonote L'explicit è rintracciabile negli AASS Aug. I, col. 612F all'interno della versione della vita di Domenico di Teodorico di Appoldia (BHL 2226); l'incipit del testo è però quello della versione di Umberto (BHL 2219), mentre lo stesso prologo accompagna entrambe. 71. f. 104r-v - Miraculum sancti Rufini conf. Capuae culti (= BHL 7372)
prol.tit. De sancto Rufino confessoreprol. inc. Licet omnium sanctorum veneranda gesta reverenter ac piis animis legantur - expl. pia devotione ad memoriam revocemus inc. Temporibus siquidem nobilissimi Iustiniani imperatoris - expl. revorsa est cum gaudio in domum suam, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Rufinus conf. Capuae cultus : Miraculadata liturgica 25 agostonote La data propria del culto è di norma il giorno successivo o il 27. 72. ff. 104v-106v - Vita sancti Aegidii in Occitania abb. (= BHL 93)
prol.tit. De sancto Egidioprol. inc. Sanctiori quidem ac propensiori cultu reverentie venerandorum patrum gesta - expl. ut sese providendo cognoscat inc. Sanctus igitur Egidius nativitate grecus a preclaris parentibus originem duxit - expl. petimus tua sancta merita pater Egidi apud Dominum Deum nostrum qui cum Filio suo et Spiritu Sancto vivit et regnat unus Deus per cuncta saecula saeculorum Aegidius in Occitania abbas saec. VI-VII : Vitadata liturgica 1 settembre 73. ff. 106v-132 - Bonaventura de Balneoregio n. 1217/1221, m. 14/15-7-1274 , Legenda sancti Francisci maior (= BHL 3107-3109)
tit. De sancto Francisco confessore patre Minorum - De miraculis beati Francisciinc. Vir erat in civitate Assisii Franciscus nomine - expl. innotescit fidelibus mirificans sanctum suum magnificentia virtutis Altissimi, cui est honor et gloria per infinita saecula saeculorum miracula inc. Ad omnipotentis Dei honorem et gloriam beati patris Francisci - expl. quo nos introducat verus populi ductor et salvator Christus Iesus crucifixus per merita servi sui Francisci ad laudem et gloriam unius Dei, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Franciscus Assisiensis OFM n. 1182, m. 4-10-1226 : Vita + miraculadata liturgica 4 ottobrenote Il passaggio tra le due parti, con la titlatura per la seconda, avviene al f. 125. 74. ff. 132-135 - Walahfridus Strabo n. 808/809, m. 18-8-849 , Vita et miracula sancti Galli (= BHL 3247)
tit. De sancto Columbanoinc. Cum preclara sanctissimi viri Columbani, qui et Columba, conversatio per omnem Hiberniam celebrem haberetur - expl. requievit ibi nocte illa cum fratribus Gallus in Alamannia abbas m. 630 ca. : Vita + miraculadata liturgica 21 settembrenote La data normale è il 16 ottobre (o 2 febbraio). Il testo si interrompe verso la fine del cap. XVII del libro I (= PL 114,992C). 75. ff. 135-137v - Vita et miracula sancti Bernardi Parmensis ep. (= BHL 1246-1247)
tit. De sancto Bernardo episcopo confessoreinc. Igitur venerabilis episcopus Bernardus Florentia civitate nobili genere Ubertorum ortus - expl. febribus vexati concta sanitate letantur miracula inc. Quedam mulier de Burgo Sancti Donnini unicam habens filiam - expl. ut cito mihi occurreret quod volebam, auxiliante Domino Iesu Christo qui vivit et regnat per omnia saecula saeculorum Bernardus Parmensis cardinalis episcopus n. 1060 ca., m. 4-12-1133 : Vita + miraculadata liturgica 12 dicembrenote La data consueta è il 4 dicembre (ma in effetti pridie idus della rubrica potrebbe essere una svista per pridie nonas ). Il passaggio dalla vita ai miracoli (f. 136v) è indistinto nel testo. 76. ff. 137v-138 - Passio sanctorum Primi, Marci et socc. Tergesti mart. (= BHL 6923)
tit. De sanctis Primo et Marco martyribusinc. In diebus illis cum imperium obtineret Adrianus - expl. sexto idus maias sub imperatore Adriano preside vero Tergestine civitatis Artasio, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria et laus et potestas in omnia saecula saeculorum Primus, Marcus et soc. Tergesti mart : Passiodata liturgica 10 maggio 77. ff. 138-144 - Passio sancti Urbani I papae (= BHL 8376-8374)
tit. De sancto Urbano papa martyreitem I inc. Urbanus episcopus natione romanus ex nobilissima prosapia ortus - expl. cantantes et funerea exequia psallentes Domino persolvebant item II inc. His itaque peractis abiit Carpasius vicarius - expl. multa patrantur mirabilia usque in presentem diem, ad honorem Salvatoris nostri Iesu Christi qui cum Patre ac Flamine Sancto vivit et regnat Deus per eterna saecula saeculorum Urbanus I papa : Passiodata liturgica 29 maggionote La data consueta è il 25 maggio. 78. ff. 144-145v - Passio sanctorum Cantii, Cantiani et Cantianillae (cfr. BHL 1545)
prol.tit. Sanctorum Cantii, Cantiani et Cantianille martyrumprol. inc. Omnia que a sanctis gesta sunt vel geruntur - expl. da mentem studiis ut hostis incipiat te timere inc. Beatissimos igitur martyres Christi Cantium Cantianum et Cantianillam - expl. trans flumen Hysoncio loco qui vocatur Aquas Gradatas, imperante Diocletiano et Maximiano, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui honor est et potestas, laus et iubilatio una cum Patre et Spiritu Sancto nunc et semper in saecula saeculorum Cantius, Cantianus et Cantianilla Aquileiae martyres : Passiodata liturgica 31 maggionote Rispetto all'explicit riportato in BHL questo si presenta più esteso nel periodo finale, con indicazione, oltre che della data, del luogo, al dodicesimo miglio da Aquileia. 79. ff. 145v-147v - Passio sanctorum Hermagorae ep. et Fortunati diac. Aquilegiensium mart. (= BHL 3838)
tit. De sanctis Hermacora et Fortunato martyribusinc. Post resurrectionem Domini nostri Iesu Christi omnes apostoli miserunt sortes - expl. martyrizzatus est autem beatissimus Dei Hermagoras episcopus una cum sancto Fortunato archidiacono suo quarto idus iulias, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Hermagoras episcopus et Fortunatus Aquilegienses diaconus saec. I : Passiodata liturgica 12 luglio 80. ff. 147v-148 - Vita sancti Prisci Capuani ep. (= BHL 6927)
tit. De sancto Prischo episcopo confessoreinc. Temporibus siquidem Valentiniani et Valentis augusti in partibus Orientis - expl. intercedente beatissimo Prisco cuius dies natalis celebratur die kal. septembris, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui vivit et regnat in saecula saeculorum Priscus Capuanus ep. : Vitadata liturgica 1 settembre 81. ff. 148-151 - Vita sancti Anselmi Lucensis ep. [perperam Bardoni Lucensi adscripta] (= BHL 536)
prol.tit. De sancto Anselmo episcopo confessoreprol. inc. Devotis quorundam precibus instanter cogimur - expl. aliis vero in resurrectione inc. A pueritia quippe sua qualiter vixerit tum quia pleniter non novimus - expl. et multa alia que pre multitudine invenire non potuimus que si invenerimus vobis scribemus Anselmus Lucensis episcopus n. 1040 ca., m. 18-3-1086 : Vita + miraculadata liturgica 18 marzo 82. ff. 151-153v - Passio sanctorum Alexandri, Eventii, Theoduli, Hermetis et Quirini mart. (= BHL 266)
tit. Sanctorum Alexandri, Eventii et Teoduli martyruminc. Quinto loco a beato Petro apostolo Romane urbis ecclesie cathedram sedit Alexander - expl. sanctorum autem ipsorum natalis est quinto nonas maias. Benedictus Deus in saecula saeculorum Alexander papa, Eventius, Theodulus, Hermes et Quirinus Romae martyres : Passiodata liturgica 3 maggio 83. ff. 153v-155 - Passio sancti Erasmi in Campania ep. mart. (= BHL 2578)
tit. De sancto Erasmo martyreinc. Facta est persecutio Christianorum a Diocletiano imperatore - expl. et in nomine tuo recipiat mercedem suam sabbato et dominica, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Erasmus in Campania episcopus et martyr saec. III/IV : Passiodata liturgica 2 giugno 84. f. 155r-v - Passio sanctorum Basilidis et soc. Romae mart. (= BHL 1019)
tit. Sanctorum Basilidis, Tripodis et Madalis confessoruminc. In civitate Orientali beatus Basilides cum esset in officio Platonis prefecti - expl. et fabricata est sanctitati eorum basilica ubi florent beneficia eorum usque in hodiernum diem Basilides et soc. Romae martyres : Passiodata liturgica 12 giugno 85. ff. 155v-157 - Miraculum in imagine Veronicae (= BHL 4218)
tit. De Veronica que liberavit Tiberium cum imagine Christiinc. Factum est autem cum Tiberio et Vitellio consulibus eodem tempore Tiberius Cesar gubernabat imperium - expl. et cum sit homo pollutus se Filium Dei ausus est dicere Iesus Christus (miracula in imaginibus Christi) : Miraculanote Il testo termina in un punto differente da quello indicato in BHL (dove peraltro si avverte della grande varietà in sede finale). 86. ff. 157-160v - Passio sanctorum Petri et Pauli apostolorum (= BHL 6657)
tit. De sanctis apostolis Petro et Pauloinc. Cum venisset Paulus Romam convenerunt ad eum omnes Iudei - expl. miliario secundo sub die tertio kalendarum iuliarum ubi prestantur beneficia orationum eorum in saecula saeculorum Petrus et Paulus : Passiodata liturgica 29 giugno 87. ff. 160v-162 - Gesta Petri et Pauli Antiochiae (= BHL 6678)
tit. Catedra sancti Petriinc. Cum beatorum apostolorum Petri et Pauli et ceterorum fama et doctrina usquequaque claresceret - expl. in magnam ecclesiam quam fecerant sublimaverunt, eo ipso adiuvante cui est honor et gloria in saecula saeculorum Petrus et Paulus : Vita + miraculadata liturgica 22 febbraio 88. ff. 162-164 - Vita sancti Caelestini I papae prol.tit. De sancto Celestino papa confessoreprol. inc. Postquam monarchia regni ad Christiane fidei apicem devenit - expl. de multis parvam compendiose recitamus hystoriam inc. Temporibus igitur Theodosii imperatoris qui eo tempore occidentalem - expl. timore tyranni diu absconditus exstitit Coelestinus I papa m. 432 : Vitadata liturgica 7 giugnonote Testo non identificato. 89. ff. 164v-165v - Passio sanctorum Valeriani, Tiburtii et Maximi Romae mart. (= BHL 8483 [inc.] e 8486 [expl.])
tit. Tiburtii, Valeriani et Maximi martyruminc. Sergius Almachius urbis prefectus sanctos Domini fortiter laniabat - expl. ad indicium fidei eius qui resurrectionem se inventurum phenicis exemplo suscepit Valerianus sponsus sanctae Caeciliae, Tiburtius et Maximus Romae mart. : Passiodata liturgica 14 aprile 90. ff. 165v-166 - Passio sanctae Felicitatis cum septem filiis (= BHL 2853)
tit. Sancte Felicitatis cum septem filiis martyribusinc. Tempore Antonini principis orta est seditio pontificum - expl. et penas et verbera contempnentes Christi amici effecti sunt in regno celorum, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Felicitas cum septem filiis Romae mart. : Passiodata liturgica 10 luglio (non indicata) 91. ff. 166-168 - Passio sanctae Margaritae v. mart. (cfr. BHL S 5305 d [expl.])
tit. De sancta Margarita virgine et martyreinc. Post passionem et resurrectionem Domini nostri Iesu Christi gloriosamque eius ascensionem - expl. omnes audite, Deum timete, mentem sanctam, spontaneum honorem Deo et patrie liberationem qui vivit et regnat in saecula saeculorum Margarita seu Marina Antiochiae virgo martyr : Passiodata liturgica 20 luglionote Il testo non corrisponde ad alcuna delle versioni registrate in BHL, tra le quali si indica qui la più somigliante per gli estremi dell'explicit . L'epilogo non è riconoscibile per il caratteristico incipit bensì rifuso in un'unica riformulazione, che vede succedersi i seguenti attacchi di periodo: Domine ne statuas illis hoc peccatum, et tunc venerunt angeli... Tunc recesserunt angeli cum anima... Sanctus sanctus sanctus Dominus Sabaoth... Explevit beata Margarita certamina sua... , prima dell'ultimo riportato. 92. ff. 168-169v - Passio sancti Christophori in Lycia mart. (= BHL 1772)
tit. De sancto Christoferoinc. Passio sancti Christophori martyris sub die septimo kalendarum augusti qui fuit passus sub Dagno imperatore - expl. passus est sanctus Christophorus septimo kal. augusti in Samon civitate, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honon et gloria in saecula saeculorum Christophorus in Lycia martyr m. 250 : Passiodata liturgica 26 luglionote La data è posticipata di un giorno rispetto a quella abituale. 93. ff. 169v-172 - Vita sancti Symeonis stylitae senioris [auctore Antonio] (= BHL S 7957 b)
tit. De sancto Simeone monachoinc. Sanctus Simeon ex utero matris sue electus est a Domino - expl. mercedem ab Altissimo recipiet, adiutus precibus beati Simeonis monachi cuius depositio celebratur VI kal. augusti, regnante Domino nostro Yhesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Symeon stylita senior : Vitadata liturgica 26 luglionote La data propria di questo santo è il 5 gennaio, ma evidentemente si è operata una confusione con l'altro Simeone, eremita mantovano dell'XI secolo, venerato appunto il 26 luglio. 94. ff. 172-173 - Wolfherius Hildesheimensis canonicus fl. saec. XI med. , Vita Godehardi posterior (= BHL S 3582 b)
tit. De sancto Gotardo confessore episcopoinc. Preclare indolis puer Gotardus nomine iuxta Althahense monasterium - expl. et alia multa miracula Dominus per eum operatus est, que hic causa brevitatis non ponuntur Godehardus Hildesheimensis ep. : Vitadata liturgica 5 maggio 95. f. 173r-v - Passio sanctorum Dorotheae et Theophili Caesareae Cappadociae mart. (cfr. BHL 2324)
tit. De sancta Dorothea virgine martyreinc. Gloriosa martyr et virgo Dorothea ex patre Dorotheo et matre Theodora progenita - expl. et sic perrexit ad Christum quod et nos facere faciat ille qui est benedictus in saecula saeculorum Dorothea virgo et Theophilus scholasticus Caesareae Cappadociae martyres : Passiodata liturgica 25 gennaionote La data consueta sarebbe il 6 febbraio: è possibile che l'anomalia si debba a un errore della rubrica, ossia lo scambio tra VIII kal. februarii come si trova scritto e VIII idus , che corrisponderebbe alla data esatta. Il tenore del testo non corrisponde pienamente alla voce BHL. 96. ff. 173v-175 - Vita sancti Thomae Aquinatis (= BHL 8159)
tit. In sancti Tome de Aquinoinc. Beatus Thomas de Aquino ordinis Fratrum Predicatorum fuit prophetatus antequam nasceretur - expl. sic in perpetuum daret sibi gratiam servandi virginitatem Thomas Aquinas OP 1225-1274 : Vitadata liturgica 7 marzonote La voce BHL è tratta da questo stesso manoscritto. 97. ff. 175-176 - Passio sancti Sigismundi Burgundiorum regis mart. (= BHL 7717)
tit. De sancto Sigismundo rege et martyreinc. Tempore Tiberii senioris augusti qui sicut reliquas regiones ita Gallias - expl. passus est autem sanctus Sigismundus primo die kalendarum maiarum, regnante Domino Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sigismundus Burgundionum rex mart. : Passiodata liturgica 1 maggio 98. ff. 176-177v - Vita sancti Ludovici IX Francorum regis (cfr. BHL 5049 [expl.])
tit. De sancto Lodovicho rege ordinis Minoruminc. Felix sanctus Lodovicus ex regali prosapia, patre videlicet clare memorie Carolo rege Sicilie - expl. que ad presens opportune recitari non possunt Ludovicus IX Francorum rex : Vitadata liturgica 25 agosto 99. ff. 177v-178vtit. Epistola sulla Concezione di Maria attribuita ad Anselmo di Canterbury 100. ff. 178v-189v - Syrus Cluniacensis monachus m. post 1049 , Vita sancti Maioli (= BHL 5178)
prol.tit. De sancto Maiolo abbateprol. inc. Superna Christi rorante dextera atque opitulante gratia - expl. ne forte cum rusticitate tum etiam prolixitate pagina inculta displiceat inc. Igitur in partibus Galliarum exigentibus causis - expl. ubi eius sanctissimis meritis multa prestantur beneficia, regnante in perpetuum Domino nostro Yhesu Christo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit liber 3 de obitu sancti MaioliMaiolus Cluniacensis abbas m. 994 : Vitadata liturgica 11 maggionote Parecchi passaggi del testo sono sottolineati. 101. ff. 189v-192 - Odilo Cluniacensis abbas n. 961/962, m. 1-1-1049 , Vita sancti Maioli (= BHL 5182)
inno
tit. Imnus factus pro sancto Maiolo per dominum Odilluminno inc. Maiolus pater melitus omni laude dignissimus - expl. tollenti mundi crimina cum Patre et Sancto Spiritu in sempiterna secula addit. inc. Hic pater emeritus mox est ut ad astra vocatus - expl. hucusque venisse sufficiat vita inc. Post beatissimorum apostolorum et evangelistarum sacrosancta divina et sallutaria documenta - expl. redit ad propria sospes et letus, prestante Domino nostro qui vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Maiolus Cluniacensis abbas m. 994 : Vitanote Tra le due vitae si inseriscono l'inno, non identificato, formato da versi di otto sillabe proparossitoni e rimati a coppie (con rima debole, limitata cioè alla vocale finale); ed una breve aggiunta interamente sottolineata che precede l'incipit autentico, senza distinzione. 102. ff. 192-193v - Passio sanctae Barbarae Nicomediae v. mart. (cfr. BHL 913 [expl.])
tit. De sancta Barbara martyreinc. Temporibus imperatoris Maximiani erat quidam satrapas nomine Dioscorus - expl. Martyrizata est sanctissima Christi martyr Barbara imperante Maximiano augusto et Martiniano, apud nos vero regnante Domino Deo atque salvatore nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Barbara virgo Nicomediae martyr : Passiodata liturgica 4 dicembre 103. ff. 193v-196 - Passio sanctorum Carpophori, Abundii, Anastasii et soc. mart. (= BHL 1621)
tit. Sanctorum Anastasii cum filiis et nepotibus suisinc. Temporibus imperatorum qui tyrannica rabie accensi velut lupi - expl. defunctus est autem septimo idus iulii et in eodem oratorio sepultus, regnante Domino nostro Yhesu Christo qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per infinita saecula saeculorum Carpophorus, Abundius, Anastasius et soc. mart. : Passiodata liturgica 10 dicembre (non indicata) 104. ff. 196-197 - Translatio Bercetum sancti Abundii Spoleti mart. (= BHL 19)
tit. Translatio corporis sancti Habundiiinc. Temporibus invictissimorum imperatorum Lodovici et Lotharii fuit quidam venerabilis abbas Tiberius nomine monasterii Berceti - expl. et pro sanitate sua immensas cepit reddere grates. Sit igitur Patri et Filio ac Spiritui Sancto laus, gloria et iubilatio per infinita saecula saeculorum Abundius Spoleti mart. : Translatiodata liturgica 10 dicembre (non indicata) 105. ff. 197-198v - Passio sancti Sabini ep. et soc. Spoleti mart. (= BHL 7452)
tit. De sancto Savino episcopo martyreinc. Maximiano augusto quintodecimo kalendas maias in circo Maximo - expl. ceci illuminantur, infirmi sanantur, demones effugantur ad laudem et honorem Domini nostri Yhesu Christi, qui semper fidelibus suis dat palmam victorie cui est imperium honor regnum in saecula saeculorum Sabinus episcopus et soc. Spoleti martyres : Passiodata liturgica 7 dicembre 106. ff. 198-200 - Passio sanctae Victoriae Romanae v. mart. (= BHL 8591)
tit. De sancta Victoria martyreinc. Factum est autem ut illustris vir Titus Aurelius ad petitionem sancte virginis Anatolie - expl. passa est autem a carnifice sancta Victoria decimo kal. ianuarias et decimo eiusdem kal. posita cum laudibus Christi, qui regnat cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Victoria Romana virgo mart. : Passiodata liturgica 23 dicembre 107. ff. 200-201 - Passio sancti Gregorii Spoleti presb. mart. (= BHL 3677)
tit. De sancto Gregorio Spoletano martyreinc. Temporibus Diocletiani et Maximiani imperatorum talis furor a sacrilegis exardescebat - expl. Mirabilis Deus qui dat votum optanti et benedicit annos iusti; ipsi honor et gloria et laus et imperium in saecula saeculorum Gregorius presbyter Spoleti martyr : Passiodata liturgica 23 dicembrenote La data indicata corrisponde a quella testimoniata nella passio tradizionale, anche se i martirologi fissarono il culto nel giorno seguente. 108. ff. 201-202 - Inventio et translatio sanctae Crucis (= BHL S 4177 f)
tit. De inventione et translatione Crucis Christiinc. Postquam Constantinus auguste memorie imperator sacro per beatum Silvestrum lotus est baptismate - expl. et hoc loco translationis nostre finem imponat Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translationote È probabile che il testo si intendesse riferito al 31 dicembre, data la menzione di Silvestro, in accordo fra l'altro con la successione cronologica dei testi di questa sezione del leggendario. 109. ff. 202-203v - Passio sanctae Columbae Senonensis v. mart. (= BHL 1896)
tit. De sancta Columba virgine et martyreinc. Eodem tempore cum adhuc mundus sub gentili esset redactus errore - expl. acta sunt hec in civitate Senonas die pridie kal. ianuariarum, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria, virtus et potestas in saecula saeculorum Columba apud Senones virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 31 dicembre 110. ff. 203v-208 - Passio sanctae Martinae Romae v. mart. (= BHL 5588)
tit. Sancte Martine virginis et martyrisinc. Regnante primo omnium in ambitu totius orbis Domino et salvatore nostro Iesu Christo - expl. mereamur cum omnibus sanctis consortes fieri et gratiam invenire apud Dominum nostrum Yhesum Christum cui est honor et gloria cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti in saecula saeculorum Martina virgo Romae mart. : Passiodata liturgica 1 gennaio 111. ff. 208-212 - Eugippius v. 460/470, m. post 532 , Commemoratorium de vita sancti Severini (= BHL 7656)
tit. Sancti Severini episcopi confessorisinc. Tempore quo Attila rex Hunnorum defunctus est in utraque Pannonia - expl. receperunt ac recipiunt sanitatem operante gratia Domini cui honor et gloria in saecula saeculorum Severinus in Norico Ripensi presb. : Vitadata liturgica 8 gennaio 112. ff. 212-213 - Passio sancti Babylae Antiocheni ep. mart. (= BHL S 890)
tit. De sancto Babila episcopo martyreinc. Numerianus rex cum immolasset immundis idolis voluit intrare in domum Dei - expl. et ipsius incisum est caput Babile IX kal. februarii et positus est cum infantibus et cum boia et compedibus in pace. Per omnia benedictus Deus in saecula saeculorum Babylas Antiochenus episcopus et martyr m. 250 : Passiodata liturgica 24 gennaio 113. ff. 213-218 - Passio sanctorum Thyrsi, Leucii, Callinici et soc. mart. (= BHL 8280)
tit. De sanctis Lucio et Tirso martyribusinc. In illis diebus quo Christi membra hostis interimebat - expl. cuius autem in pleno reperta fuerit fides reportat praemium cum laude, per eumdem Dominum nostrum qui manet in Trinitate unus in saecula saeculorum Thyrsus, Leucius, Callinicus et soc. in Asia mart. : Passiodata liturgica 2 febbraionote La data indicata non è tra quelle, pur numerose, fissate dai martirologi (28 aprile e vari giorni di gennaio). 114. ff. 218-219 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 29 (Paola) (= BHL 6550)
tit. De sancta Paula matrona Romanainc. Paula fuit nobilissima matrona Romanorum - expl. vale, Paula, et cultoris tui ultimam senectutem orationibus iuva Paula Romana vidua : Vitadata liturgica 26 gennaio (non indicata) 115. ff. 219-222 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 115 (Assunzione) (= BHL 5353)
tit. De assumptione Marie virginisinc. Assumptio virginis Marie qualiter facta sit ex quodam libello apocrypho - expl. Tunc timore monachi redeunt ad coenobium et demones properant ad infernum Maria virgo et mater Iesu (obitus et assumptio) : Transitusdata liturgica 15 agosto 116. f. 222r-v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 151 (Leonardo) (= BHL p. 724 n° 5)
tit. De sancto Leonardo confessoreinc. Leonardus fuisse dicitur circa annum Domini - expl. in crastinum se finiendum predixit Leonardus Corbiniacensis conf. Leonardus Nobiliacensis, in dioecesi Lemovicensi confessor VI saec. : Vita + miraculadata liturgica 6 novembre 117. ff. 222v-223v - Eusebius Caesariensis , Historia ecclesiastica , IV 14-15 (passione di Policarpo) (= BHL S 6875 a)
tit. De sancto Polycarpo martyreinc. Polycarpus qui non solum ab apostolis eruditus est - expl. martyrizatus est autem venerabilis Dei Polycarpus Smyrniacorum episcopus sub die tertia nonarum februariarum, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Polycarpus Smyrnensis ep. : Passiodata liturgica 3 febbraionote La data abituale è il 26 gennaio (o 23 febbraio nel culto greco). 118. ff. 223v-225 - Passio sanctorum Tryphonis et Respicii mart. Niceae (cfr. BHL S 8338 b/d)
tit. De sancto Triphone martyreinc. Anno nonodecimo imperii Augusti regnavit Gordianus in urbe Roma - expl. complevit autem martyrium suum beatissimus Tryphon tertio nonas februarii, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Tryphon et Respicius Niceae mart. : Passiodata liturgica 3 febbraionote Il testo non corrisponde ad alcuna voce BHL: qualche somiglianza nell'incipit si riscontra con le due segnalate. 119. ff. 225-226 - Passio sanctarum Fuscae v. et Maurae mart. (= BHL S 3222 c)
tit. De sancta Fusca martyreinc. In temporibus illis cum magna martyrum victoria et virtus celebraretur - expl. laudantes Patrem et Filium et Spiritum Sanctum, qui tantam gloriam prestat sanctis suis. Ipsi honor et gloria, virtus et potestas in saecula saeculorum Fusca virgo et Maura Ravennae mart. : Passiodata liturgica 13 febbraio 120. ff. 226-227 - Passio sancti Valentini Interamnensis ep. (= BHL 8460)
tit. De sancto Valentino episcopo et martyreinc. Propheta loquitur ad Deum: Secundum altitudinem tuam multiplicasti filios hominum - expl. non longe a corpore sancti Valentini sunt sepulti, collaudantes Dominum nostrum Yhesum Christum qui vivit et regnat cum Deo Patre una cum Spiritu Sancto in immortalia saecula saeculorum Valentinus Interamnensis episcopus Romae martyr : Passiodata liturgica 14 febbraio 121. ff. 227-229 - Passio Acacii primicerii et sociorum 10000 crucifixorum in monte Ararath (= BHL S 20 f)
prol.tit. De decem milibus martyrumprol. inc. Salvatore nostro Iesu Christo apparente orta est magna iustitia - expl. meruerunt huiusmodi gratiam inc. Adrianus vero et Antoninus imperatores habentes prelium cum Ephratensibus - expl. finierunt autem sancti martyres mense februario vigesima prima die feria quinta hora nona, regnante Domino nostro Yhesu Christo. Ipsum enim decet honor et imperium Patrem et Filium et Spiritum Sanctum nunc et semper in saecula saeculorum Acacius primicerius et soc. 10000 crucifixi in monte Ararath : Passiodata liturgica 21 febbraionote La data abituale è il 22 giugno. Il prologo presenta la variante iustitia del n° 20 c, contro seditio riportato al 20 f. 122. ff. 229-231 - Passio sancti Secundi Astensis mart. (= BHL 7565)
tit. De sancto Secundo martyreinc. In diebus illis erat quidam proconsul nomine Sapricius - expl. videntes autem populi magnificabant Deum excelsum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Secundus Astensis mart. : Passiodata liturgica 30 marzo 123. ff. 231-235v - Passio sanctae Theodosiae v. mart. Caesareae (cfr. BHL 8090 [inc.])
tit. De sancta Teodosia martyreinc. In illis temporibus Diocletiano quater et Maximiano ter orta est persecutio Christianis - expl. parentes vero sancte martyris sepelierunt corpus eius sepultura digna in pace Theodosia virgo Caesareae mart. : Passiodata liturgica 2 aprile 124. ff. 235v-240 - Iohannes Canaparius n. 950 ca., m. 12-10-1004 , Passio sancti Adalberti martyris Christi (= BHL 37)
tit. De sancto Adelberto episcopo et martyreinc. Est locus in partibus Germanie dives opibus, prepotens armis virisque ferocibus - expl. ut qua die Dominus vult pro homine eadem die homo ille pro Deo suo pateretur Adalbertus (Vojtechus) Pragensis episcopus : Vitadata liturgica 24 aprilenote La data abituale è il giorno precedente. 125. f. 240r-v - Passio sancti Pollionis lectoris mart. Cibalitani (= BHL 6869)
tit. De sancto Pullio martyreinc. Diocletianus et Maximianus regnantes decreverunt ut immissa persecutione omnes Christianos aut delerent - expl. ubi prestantur beneficia eius usque in presentem diem, ad laudem Domini nostri Yhesu Christi cui est honor et gloria in saecula saeculorum Pollio lector Cibalitanus mart. : Passiodata liturgica 28 aprile 126. ff. 240v-242 - Passio sancti Eleutherii ep., Romae mart. (= BHL S 2451 a)
tit. De sancto Eleutherio martyreinc. Eleutherii nobilissimi viri nos delectat et admonet ad fidei virtutem veneranda concertatio - expl. facta sunt autem hec circa sanctum Eleutherium episcopum et Anthiam matrem eius apud urbem Romam sub die XII kal. iuniarum sub Adriano imperatore, regnante vero Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Eleutherius episcopus, Antia mater eius et soc. Romae martyres : Passiodata liturgica 21 maggionote La data non è tra le più consuete (il 25 o 26 maggio riportate nei martirologi), ma è attestata presso molte chiese italiane per il culto dell'omonimo santo illirico. 127. ff. 242-243 - Passio sancti Quirini Scisciani ep. mart. (cfr. BHL 7036)
epilogo
tit. De sancto Quirino martyreinc. Cum malos principes ad cruciandas sanctorum animas diabolus commovisset - expl. ubi sanctus Sebastianus martyr requiescit in loco qui dicitur cantacumbas, ubi prestantur beneficia eius usque in hodiernum diem Quirinus Sciscianus ep. mart. : Passiodata liturgica 4 giugnonote La formulazione dell'appendice che completa il testo non corrisponde ad alcuna delle voci BHL. 128. ff. 243-244 - Vita et passio sancti Vigilii Tridentini ep. mart. (cfr. BHL 8603)
tit. De sancto Vigilio martyre - Passio beatissimi confessoris et martyris Vigiliiinc. Sacratissime martyrum laudes multifariis sunt preferende preconiis - expl. simul eiusdem corporis inter sanctorum pignora collocarunt. Passus est autem sanctus Vigilius V kal. iulii sub Stilichone consule, regnante vero Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Vigilius Tridentinus episcopus et martyr m. 405 ca. : Vita + passiodata liturgica 27 giugnonote La data è posticipata di un giorno. La seconda titolatura iniziale è copiata come fosse l'inizio del testo stesso; l'incipit e l'explicit coincidono solo in parte con la voce BHL indicata. 129. f. 244r-v - Passio sanctae Mustiolae et soc. Clusii in Etruria mart. (= BHL 4455)
tit. De sancta Mustiola martyreinc. Temporibus Aureliani augusti seva persecutio orta est in Christianis - expl. sepelivit iuxta muros civitatis Clusine ubi florent orationes eius usque in hodiernum diem, prestante Domino nostro Yhesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Irenaeus, Mustiola et soc. Clusii in Etruria mart. : Passiodata liturgica 3 luglio 130. ff. 244v-246 - Passio sancti Isidori in insula Chio mart. (= BHL S 4478 b)
prol.tit. De sancto Isidoro martyreprol. inc. Egregius predicator beatus Paulus apostolus exhortatur - expl. eo quod placuit Domino nostro Iesu Christo inc. Anno primo regni Flavii Decii iussione facta sub imperatore Decio venit navis in Chium - expl. depositus vero est beatus Isidorus pridie idus maias sub magistro milite Numerio atque Gallo et Ulpiano consulibus, regnante Decio imperatore, apud nos regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Isidorus in insula Chio mart. : Passiodata liturgica 14 maggionote L'incipit non coincide completamente con la voce indicata. 131. ff. 246-249 - Passio sancti Romuli Faesulani ep. (= BHL 7330)
tit. De sancto Romulo martyreinc. Erat quidam homo Rome in ea videlicet urbis regione que Lateranensis dicitur - expl. et cum aromatibus condientes simul ad radicem montis sepelierunt miliario minus ab uno, regnante vero Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Romulus Faesulanus ep. : Passiodata liturgica 6 luglio (non indicata) 132. ff. 249v-250v - Passio sanctorum Iustini, Viriani et soc. mart. (= BHL S 4583 a)
tit. De sanctis Viriano, Faustino, Iustino et Marcellino martyribusinc. Temporibus Decii cesaris prefecto pretorii Valeriano maxima persecutio orta est Christianis - expl. passi sunt autem in civitate Perusia sub Decio impiissimo imperatore et Valeriano preposito kal. iunias, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Iustinus, Virianus et soc. mart. : Passiodata liturgica 1 giugnonote La data propria di questi santi è il 7 agosto, ma si è probabilmente operata una sovrapposizione con Giustino filosofo, ricordato invece il 1° giugno. 133. ff. 250v-252 - Passio sanctorum Pergentini et Laurentini Aretii mart. (= BHL 6632)
tit. De sanctis Laurentino et Pergentino martyribusinc. In diebus Decii cesaris urbis Rome multe persecutiones erant adversus Christianos - expl. passi sunt autem martyres Christi Laurentinus et Pergentinus sub Decio imperatore in civitate Aretina III nonas iunii, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Pergentinus et Laurentinus Aretii mart. : Passiodata liturgica 3 giugno 134. f. 252r-v - Passio sanctorum Nicandri, Marciani et soc. Atinae et Venafri mart. (= BHL 6073 [inc.] e BHL S 6072 c [expl.])
tit. De sanctis Nichandro et Marciano martyribusinc. Beati martyres seculum relinquentes hoc nobis exscriptorum munus titulis relinquerunt - expl. martyrizati sunt autem martyres Christi Nicander et Marcianus die XV kal. iuliarum sub Diocletiano et Maximiano imperatoribus, regnante vero Domino nostro Yhesu Christo cui est honor est honor et gloria in saecula saeculorum Nicander, Marcianus et soc. Atinae et Venafri in Campania mart. : Passiodata liturgica 17 giugno 135. ff. 252v-253 - Passio sancti Tiburtii Romae mart. [ex Actis sancti Sebastiani mart. excerpta] (= BHL p. 1198 n° 1)
tit. De sancto Tiburcio martyreinc. Cum divina procurante gratia beatus Tiburtius conversus esset ad Dominum - expl. et ipse cum palma martyrii migravit ad Christum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Tiburtius, Chromatius et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 11 agosto (non indicata) 136. ff. 253-256v - Vita et translationes sancti Augustini Hipponensis ep. [ex opere Possidii interpolato] (= BHL 792)
tit. De sancto Augustino episcopo confessoreinc. Beatissimus Augustinus ex provincia Affrice civitate Thacastensi parentibus honestis et Christianis progenitus fuit - expl. diabolicas hereticorum fraudes patefaciendo disperdidit Augustinus Hipponensis episcopus n. 354, m. 430 : Vitadata liturgica 28 agosto 137. ff. 256v-257v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 101 (Marta) (= BHL 5548)
tit. De sancta Martainc. Martha hospita Christi Syro patre Euchana matre regali ex progenie descendit - expl. ibi evangelium Christi predicans post decimum annum a dormitione Marthe in pace quievit Martha hospita Christi virgo : Vitadata liturgica 29 luglio (non indicata) 138. f. 257v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 118 (Sinforiano) (= BHL p. 1153 n° 3)
tit. De sancto Symforiano martyreinc. Symphorianus a symphonia fuit eius tamquam vas musicum - expl. ut etiam a paganis in honore maximo haberetur Symphorianus Augustoduni mart. : Passiodata liturgica 22 agosto (non indicata)note Sono omessi gli ultimi tre periodi (21-23, p. 829 nell'edizione Maggioni). 139. ff. 257v-258v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 154 (Orsola) (= BHL 8437)
tit. De undecim millibus virginuminc. Undecim milium virginum passio hoc ordine celebrata fuit - expl. recedentibus cunctis et paulo redeuntibus ipsum migrasse ad Dominum invenerunt Ursula et soc. virgines et mart. Coloniae cultae : Passiodata liturgica 21 ottobre 140. ff. 258v-259 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 169 (Saturnino) (= BHL p. 1088 n° 7)
tit. De sancto Saturnino martyreinc. Saturninus ab apostolorum discipulis episcopus ordinatus - expl. beatus vero Saturninus gladio capite truncatur Saturninus Tolosanus ep. : Passiodata liturgica 29 novembre (non indicata)note È omessa l'ultima parte della frase finale, ove si riporta la data del martirio. 141. ff. 259-266v - Passio sanctorum Dionysii Parisiensis ep., Rustici et Eleutherii mart. (= BHL 2175)
tit. Sanctorum Dionisii, Rustici et Eleuterii martyruminc. Post beatam ac salutiferam Domini nostri Iesu Christi passionem - expl. vitam cum tyrannico principatu miserabiliter ut decuerat amisit, regnante vero Domino nostro Yhesu Christo cuius est honor et gloria, virtus et imperium cum Patre in unitate Spiritus Sancti ab eterno et nunc per omnia saecula saeculorum Dionysius Parisiensis episcopus, Rusticus et Eleutherius martyres saec. I/III : Passiodata liturgica 9 ottobre 142. ff. 266v-275 - Vita sancti Nicolai Tolentinatis (= BHL 6232)
prol.tit. De sancto Nicolao de Tolentino confessoreprol. inc. Nova lux oriri visa est, gaudium honor et tripudium apud omnes populos - expl. reddant sanctarum graciarum debitas actiones interpretatio nominis inc. Nicholaus dicitur a nichos - expl. tociusque curie celestis inc. Gloriosus Deus in sanctis suis - expl. aliis causam tribueas circa horum investigationem et dictamen, ad honorem illius qui gloria et honore istum coronavit sanctum, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Nicolaus Tolentinas : Vitadata liturgica 10 settembrenote Il testo è suddiviso nelle tre parti con le titolature intermedie: De interpretatione nominis per l'etimologia, Legenda sanctissimi Nicholai confessoris de Tollentino per la vita vera e propria. Unico fra i testi della raccolta, questo è corredato di titolini marginali che segnalano gli eventi via via narrati, di mano probabilmente del copista stesso.
bibliografia
Bandini, Leopoldina , II , 285-304; Chiesa, Passio sanctae Febroniae , 60-1