Antología del latín cristiano y medieval. Introducción y textos cur. José Martínez Gázquez - Rubén Florio , Bahía Blanca, Universidad Nacional del Sur 2006 pp. 251 tav. 1
Abstract
Antologia di testi in prosa e in versi
ad usum scholarum dall'epoca tardo-antica sino al basso medioevo. Ogni brano o estratto è preceduto da una breve introduzione e accompagnato da una piccola bibliografia e da un apparato di note esplicative. Dopo una selezione di passi dalla Vulgata e dall'
Ordo missae , il volume si articola in sezioni dedicate ai vari generi: poesia lirica religiosa (da Ambrogio e Prudenzio a Bernardo di Cluny e Pietro Abelardo), poesia profana (Teodulfo di Orléans, Ildeberto di Lavardin, i
Carmina Rivipullensia e i
Carmina Burana ), poesia epica, religiosa e allegorica (Prudenzio, Sedulio, Alano di Lilla), poesia epica eroico-profana (dal Waltharius a Gualtiero di Châtillon) e poesia drammatica (da Rosvita alla «commedia elegiaca»). Si segnalano inoltre il
Poema de Almería e il
Carmen Campidoctoris . Il volume copre anche altri domini quali quello giuridico (con la presentazione di alcuni atti notarili) e quello scientifico-filosofici, prendendo altresì in esame alcune traduzioni di testi arabi in latino (in prevalenza testi di origine iberica (si ricorda di Giovanni di Segovia la prefazione all'edizione trilingue del Corano)
Riduci
Recensioni e segnalazioni
Argomenti e indici Storia letteraria Abaelardus Petrus n. 1079, m. 1142 Alanus ab Insulis n. 1125 ca., m. 1203 ca. Bernardus Morlanensis m. 1140 ca. Carmen Campidoctoris (Bella gestorum possumus referre Paris et Pyrri necnon et Eneae, multi poetae plurima cum laude que conscripsere... ) Carmina Burana Carmina Rivipullensia [20] Filosofia e teologia Galterius de Castellione n. 1135 ca., m. post 1179 Hildebertus Cenomanensis episcopus n. 1056, m. 18-12-1133 Hrotsvit Gandeshemensis canonissa n. 935 ca., m. 975 ca. Poesia Prefatio de Almaria (Rex pie, rex fortis, cui sors manet ultima mortis... ) Teatro profano Theodulphus Aurelianensis episcopus n. 760 ca., m. 821 Waltharius Ekkehardus I Sangallensis monachus n. 900 ca., m. 14-1-973 ,
Waltharius (?) Grimaldus Sangallensis abbas n. 790 ca., m. 13-6-872 ,
Waltharius (?) Iohannes de Segobia magister n. 1395 ca., m. 24-5-1458 ,
Liber Alcurani triplici lingua descriptus [opus deperditum; exstat tantum prologus] Scheda N: 30 - 5862
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/antología-del-latín-cristiano-y-medieval-introducc/545329
*
Juan Pablo Arias Torres «Sicut Euangelia sunt quatuor, distribuerunt continentiam eius in quatuor libros»: On the Division of Iberian Qur'ans and Their Translations into Four Parts in The Latin Qur'an, 1143-1500. Translation, Transition, Interpretation cur. Cándida Ferrero Hernández - John Victor Tolan , Berlin-Boston, MA, W. de Gruyter 2021 (The European Qur'an 1) pp. VII-498, 425-53 tavv.
Abstract
Nel prologo alla perduta edizione trilingue del Corano (1456) Giovanni di Segovia afferma che la quadripartizione del libro sacro prende spunto dai quattro Vangeli. L'A. analizza criticamente questa affermazione e nota come fin dal principio dell'Islam vi fossero dibattiti sulla divisione delle sure («riwaya»), che diedero vita a edizioni del Corano con il testo diversamente suddiviso. Passa in rassegna alcuni manoscritti del Corano (tra questi il codice Toledo, Bibl. de Castilla-La Mancha, T 235, un Corano in castigliano e arabo, e il Madrid, BNE, 5212) e conclude che la tradizione testuale del testo quadripartito risale all'XI secolo in al-Andalus (diffondendosi poi nel Maghreb e sopravvivendo fino al XVII secolo) e che non è debitrice in alcun modo al modello dei quattro Vangeli. (Olena Davydova)
Riduci
Argomenti e indici Manoscritti
Scheda N: 44 - 2248
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/-sicut-euangelia-sunt-quatuor-distribuerunt-contin/795211
Daniele Baiocco Lezione pubblica del prof. M. José Martínez Gazquez (Università Autonoma di Barcellona) «Il Corano tra arabo e latino. Dal 1143, alle glosse, alle traduzioni scientifiche». Scuola Superiore di Studi Medievali e Francescani della Pontificia Università Antonianum, Roma, 25 marzo 2015 Antonianum 90 (2015) 674-9
Abstract
Resoconto della lezione tenuta il 25 marzo 2015 dal prof. J. Martínez Gazquez sul tema «Il Corano tra arabo e latino. Dal 1143, alle glosse, alle traduzioni scientifiche». Fino alla metà del secolo XII l'Islam era trattato in ambiente ecclesiastico come eresia cristiana. Fu Pietro il Venerabile che per primo si chiese se l'Islam fosse una semplice eresia del cristianesimo o qualcosa più vicina a una religione pagana. Nel 1142-1143, approfittando di una visita ai monasteri cluniacensi fondati vicino a Burgos, Pietro ebbe modo di entrare in contatto con alcuni traduttori, che fino a quel momento si erano occupati di versioni scientifiche dall'arabo al latino. Pietro conobbe Roberto di Ketton, Ermanno di Carinzia e altri ai quali affidò la traduzione del Corano e di alcuni testi minori dell'Islam, creando così il noto
Corpus Islamolatinum . La seconda traduzione del Corano fu opera di Marco da Toledo; essa venne ultimata nel 1210 e, sebbene ebbe meno diffusione rispetto alla prima, fu comunque utilizzata da autori contemporanei come Riccoldo di Montecroce. Terza e importante traduzione, oggi persa a eccezione del prologo, fu quella di Giovanni di Segovia del 1456. Altro punto di interesse della lezione è l'apparato delle glosse medievali e moderne al Corano: le traduzioni del testo sacro islamico sono poche, ma molti furono invece gli autori che decisero di studiarlo e commentarlo. L'ultima parte della lezione è stata dedicata all'analisi delle opere scientifiche tradotte dall'arabo al latino in epoca medievale e alle figure di alcuni importanti traduttori (Pietro Alfonso, Gerardo da Cremona e Daniele di Morley).
Riduci
Argomenti e indici Mahomet n. 569, m. 632 ,
Alcoranus Daniel Morlanensis n. 1140 ca., m. 1210 ca. Gerhardus Cremonensis n. 1114, m. 1187 Petrus Alphonsi n. 1062/1075, m. post 1130 Petrus Venerabilis n. 1092/1094, m. 25-12-1156 Ricoldus de Monte Crucis n. 1242, m. 31-10-1320 Hermannus de Carinthia fl. 1138-1143 ,
De generatione Machumet [translatio ex arabico ] Hermannus de Carinthia fl. 1138-1143 ,
Doctrina Machumet [translatio ex arabico, a. 1141-1143] Iohannes de Segobia magister n. 1395 ca., m. 24-5-1458 ,
Liber Alcurani triplici lingua descriptus [opus deperditum; exstat tantum prologus] Marcus Toletanus canonicus fl. 1191-1216 ,
Alcoranus [translatio ex arabico] (Ex collisione ferri et lapidis ignis excutitur, interdum ad illuminandum homines in tenebris degentes In nomine Dei, misericordis, miseratoris. Gloria Deo, creatori gencium. Misericordi, miseratori, qui regnat in die legis) Robertus Ketenensis fl. 1143-1144, m. post 1157 ,
Liber legis Saracenorum quem Alchoran vocant [translatio ex arabico]
Scheda N: 41 - 2903
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/-lezione-pubblica-del-prof-m-josé-martínez-gazquez/752755
Thomas E. Burman Reading the Qur'an in Latin Christendom, 1140-1560 Philadelphia, PA, University of Pennsylvania Press 2007 pp. VI-317 tavv. (Material Texts)
Abstract
Studio relativo alle varie traduzioni latine del Corano che si fecero nel corso del medioevo e della prima età moderna: da Roberto di Ketton a Flavio Mitridate, da Marco di Toledo a Giovanni di Segovia
Riduci
Recensioni e segnalazioni
Argomenti e indici Mahomet n. 569, m. 632 ,
Alcoranus Flavius Mithridates n. 1450 ca., m. post 1491 ,
Alcoranus [translatio ex arabico; ad Federicum Urbini ducem] Iohannes de Segobia magister n. 1395 ca., m. 24-5-1458 ,
Liber Alcurani triplici lingua descriptus [opus deperditum; exstat tantum prologus] Marcus Toletanus canonicus fl. 1191-1216 ,
Alcoranus [translatio ex arabico] (Ex collisione ferri et lapidis ignis excutitur, interdum ad illuminandum homines in tenebris degentes In nomine Dei, misericordis, miseratoris. Gloria Deo, creatori gencium. Misericordi, miseratori, qui regnat in die legis) Robertus Ketenensis fl. 1143-1144, m. post 1157 ,
Liber legis Saracenorum quem Alchoran vocant [translatio ex arabico] Scheda N: 31 - 3153; 32 - 2823
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/-reading-the-qur-an-in-latin-christendom-1140-1560/571817
*
Richard A. Fletcher Ein Elefant für Karl den Großen. Christen und Muslime im Mittelalter trad. Dirk Oetzmann , Darmstadt, Primus Verlag 2005 pp. 192 carte 4
Abstract
Der A. gibt einen Überblick über Beziehungen, Krisen und Austausch zwischen christlicher und islamischer Welt von Mohammeds Zeit über die Kreuzzüge bis zur Reformation. Als lat. Quellen des Ma. werden aufgeführt: Isidor von Sevilla,
Etymologiae ; Beda Venerabilis (
Opera historica ); Johannes von Butzbach,
Odoeporicon ; Iohannes Damascenus
Disceptatio Christiani et Saraceni ; Iohannes Gorziensis; Arculf/Adamnan,
De locis sanctis ; Gerbert von Aurillac,
Epistolae ; Avicenna,
Canon medicinae ; Asser Menevensis,
De rebus gestis Aelfredi regis ;
Gesta Francorum et aliorum Hierosolymitanorum ; Adelard von Bath,
Elementa ; Arnaldus de Villanova,
Regimen sanitatis ad regem Aragoniae ,
Speculum medicinae ,
Tractatus de tempore adventus Antichristi ; Gerhard von Cremona,
Canon medicinae [opus Avicennae] ; Averroes; Maimonides,
Dux perplexorum ; Kaiser Friedrich II,
De arte venandi cum avibus ; Ptolomaeus Claudius,
Syntaxis mathematica (Almagestum) ; Michael Scotus,
De animalibus [opus Aristotelis] ; Petrus Venerabilis,
Adversus nefandam sectam Saracenorum libri II ; Robert Ketton,
Liber legis Saracenorum quem Alchoran vocant ; Rodericus Ximenii de Rada,
Historia Arabum ; Raimundus Lullus,
Liber de gentili et tribus sapientibus ; Pierre Dubois,
De recuperatione Terrae Sanctae ; Marinus Sanudo,
Liber secretorum fidelium crucis ; Martin von Troppau,
Chronicon ; Johannes von Segovia,
Koran in Latein, Arabisch und Kastilisch; und Nikolaus von Kues,
De cribratione Alchorani ,
De docta ignorantia . Die Karten zeigen muslimische und christliche Gebiete im Mittelmeerraum zw. 630-730 bzw. um 1000, um 1140 und um 1400; ein knappes Namens-, Orts- und Sachregister beschließt den Band (Isabel Wolfer)
Riduci
Argomenti e indici islamica, Rapporti con le culture non latine Averroes n. 1126, m. 1192 Beda Venerabilis n. 672/673 ca., m. 26-5-735 Gesta Francorum et aliorum Hierosolymitanorum (Cum iam appropinquasset ille terminus quem dominus Iesus cotidie suis demonstrat fidelibus... ) Iohannes Gorziensis abbas n. 900 ca., m. 7-3-976 Karolus Magnus rex n. 742, m. 28-1-814 Storia delle crociate Adamnanus Hiiensis abbas n. 623/624, m. 23-9-704 ,
De locis sanctis Adelardus Bathoniensis n. 1080 ca., m. 1151 ,
Elementa [opus Euclidis ; translatio ex arabico ; versio prima ] (?) Aristoteles, Fortleben ,
De generatione animalium Aristoteles, Fortleben ,
De historia animalium Aristoteles, Fortleben ,
De partibus animalium Arnaldus de Villanova n. 1240 ca., m. 1311 ca. ,
Regimen sanitatis ad regem Aragonum Arnaldus de Villanova n. 1240 ca., m. 1311 ca. ,
Speculum medicinae Arnaldus de Villanova n. 1240 ca., m. 1311 ca. ,
Tractatus de tempore adventus Antichristi Asser Menevensis episcopus m. 909 ,
De rebus gestis Ælfredi regis Avicenna n. 973/980, m. 1037 ,
Liber Canonis [al-Qanun fi'l-tibb] Fridericus II imperator n. 26-12-1194, m. 13-12-1250 ,
De arte venandi cum avibus Gerbertus Aureliacensis scholasticus n. 940/945, m. 12-5-1003 ,
Epistolae [220; a . 983-997] (Dum regnorum publica perpendo negotia, serenissimi domini mei aures propriis... Domino suo O(ttoni) Cesari semper augusto, G(erbertus) quondam liber... ) Gerhardus Cremonensis n. 1114, m. 1187 ,
Canon medicinae [opus Avicennae ; translatio ex arabico ] Iohannes Butzbachius in Lacu prior n. 1477, m. 29-12-1516 ,
Odoeporicon Iohannes Damascenus n. 650 ca., m. 4-12-750 ,
Disceptatio Christani et Saraceni (?) Iohannes de Segobia magister n. 1395 ca., m. 24-5-1458 ,
Liber Alcurani triplici lingua descriptus [opus deperditum; exstat tantum prologus] Isidorus Hispalensis episcopus n. 560 ca., m. 4-4-636 ,
Etymologiarum libri XX Maimonides n. 1135, m. 1204 ,
Dux perplexorum Marinus Sanutus senior n. 1260 ca., m. 1343 ca. ,
Liber secretorum fidelium crucis Martinus Oppaviensis n. 1230 ca., m. ante 23-12-1279 ,
Chronicon pontificum et imperatorum Michael Scotus n. 1175 ca., m. 1234 ca. ,
Libri de animalibus [opus Aristotelis; translatio ex arabico] (In nomine domini nostri Iesu Christi omnipotentis misericordis et pii. Translatio tractatus primi libri quem composuit Aristoteles in cognitione naturarum animalium agrestium et marinorum Quaedam partes corporum animalium dicuntur non compositae. Et sunt partes quae partiuntur in partes similies quasdam quibusdam, sicut partitur frustum carnis in multa frusta In omni opinione nobili et vili sunt duo modi dispositionum, et hoc man...) Nicolaus Cusanus n. 1401, m. 11-8-1464 ,
De cribratione Alchorani [a. 1461] (Feci quam potui diligentiam intelligendi librum legis Arabum... Refert nobilis ille Arabs christianus de quo supra memini Sergium monachum de monasterio suo eiectum Mecham applicuisse... ) Nicolaus Cusanus n. 1401, m. 11-8-1464 ,
De docta ignorantia [Cusae, a. 1440] (Admirabitur et recte maximum tuum et iam prabatissimum ingenium... Divino munere omnibus in rebus naturale quoddam desiderium inesse conspicimus... ) Petrus de Bosco n. 1250/1260, m. post 1321 ,
De recuperatione Terrae Sanctae Petrus Venerabilis n. 1092/1094, m. 25-12-1156 ,
Contra Sarracenos Ptolomaeus Claudius, Fortleben ,
Syntaxis mathematica [Almagestum] Raymundus Lullus n. 1232/1233, m. 1315/1316 ,
Liber de gentili et tribus sapientibus (Cum longi temporis partecipatione infidelium conversationem... Manifestum est intellectui humano... ) Robertus Ketenensis fl. 1143-1144, m. post 1157 ,
Liber legis Saracenorum quem Alchoran vocant [translatio ex arabico] Rodericus Ximenii de Rada n. 1170/1180, m. 10-6-1247 ,
Historia Arabum Scheda N: 27 - 11691
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/-ein-elefant-für-karl-den-großen-christen-und-musl/486075
*
Reinhold F. Glei «Dixit apostoli». The Word-by-word Principle in Latin Translations of the Qur'an in The Latin Qur'an, 1143-1500. Translation, Transition, Interpretation cur. Cándida Ferrero Hernández - John Victor Tolan , Berlin-Boston, MA, W. de Gruyter 2021 (The European Qur'an 1) pp. VII-498, 57-69
Abstract
L'A. presenta i ragionamenti di Girolamo sulla traduzione parola per parola dei testi sacri nella lettera a Pammachio (
epistola 57 ): questo approccio deve tuttavia tenere conto dell'intelligibilità e della grammatica della lingua d'arrivo. Un esempio in negativo è la traduzione della Bibbia in greco di Aquila Pontico. L'A. passa quindi in rassegna alcuni esempi in cui una traduzione letterale di parole del Corano ha messo in difficoltà traduttori come Roberto di Ketton e Marco da Toledo. Un caso peculiare è la traduzione di Giovanni di Segovia, giunta solo in frammenti, che sacrifica la grammatica per mantenere l'aderenza all'originale arabo. (Olena Davydova)
Riduci
Argomenti e indici Mahomet n. 569, m. 632 ,
Alcoranus Biblia sacra, FORTLEBEN Hieronymus Stridonius, Fortleben ,
Epistolae Iohannes de Segobia magister n. 1395 ca., m. 24-5-1458 ,
Liber Alcurani triplici lingua descriptus [opus deperditum; exstat tantum prologus] Marcus Toletanus canonicus fl. 1191-1216 ,
Alcoranus [translatio ex arabico] (Ex collisione ferri et lapidis ignis excutitur, interdum ad illuminandum homines in tenebris degentes In nomine Dei, misericordis, miseratoris. Gloria Deo, creatori gencium. Misericordi, miseratori, qui regnat in die legis) Robertus Ketenensis fl. 1143-1144, m. post 1157 ,
Liber legis Saracenorum quem Alchoran vocant [translatio ex arabico] Scheda N: 44 - 2251
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/-dixit-apostoli-the-word-by-word-principle-in-lati/795194
Benoît Grévin Les traductions médiévales du Coran: une question de cumulativité? (XIIe-début XVIe siècle) RSR 90 (2016) 471-90
Abstract
Dopo una breve introduzione sugli studi che si sono occupati delle traduzioni latine del Corano, l'A. mostra i caratteri distintivi delle versioni di Roberto di Ketton e di Marco di Toledo confrontandole con quelle eseguite nei secoli XV-XVI in particolare nella Penisola Iberica e in Italia. Sono considerate quelle di Giovanni di Segovia e Flavio Mitridate e la traduzione commissionata da Egidio da Viterbo. L'A. inoltre presenta un commento sulle tecniche di traduzione adottate.
Riduci
Argomenti e indici Mahomet n. 569, m. 632 ,
Alcoranus Aegidius Viterbiensis n. 1469, m. 12-11-1532 Traduzioni Flavius Mithridates n. 1450 ca., m. post 1491 ,
Alcoranus [translatio ex arabico; ad Federicum Urbini ducem] Iohannes de Segobia magister n. 1395 ca., m. 24-5-1458 ,
Liber Alcurani triplici lingua descriptus [opus deperditum; exstat tantum prologus] Marcus Toletanus canonicus fl. 1191-1216 ,
Alcoranus [translatio ex arabico] (Ex collisione ferri et lapidis ignis excutitur, interdum ad illuminandum homines in tenebris degentes In nomine Dei, misericordis, miseratoris. Gloria Deo, creatori gencium. Misericordi, miseratori, qui regnat in die legis) Robertus Ketenensis fl. 1143-1144, m. post 1157 ,
Liber legis Saracenorum quem Alchoran vocant [translatio ex arabico]
Luoghi: Italia Penisola Iberica
Risorse esterne collegate Revue des sciences religieuses 2016 (Grévin)
Scheda N: 39 - 2854
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/-les-traductions-médiévales-du-coran-une-question-/714947
José Martínez Gázquez (ed.) El Prólogo de Juan de Segobia al Corán (Qur'an) trilingüe (1456) MLJ 38 (2003) 389-410
Abstract
Il testo è preceduto da un'introduzione nella quale si mettono in risalto le critiche di Giovanni alla precedente traduzione del Corano, opera di Roberto di Ketton su invito di Pietro il Venerabile. L'edizione critica del Prologo è condotta sui manoscritti Vat. lat. 2923; Madrid, BN, 9250.
Riduci
Argomenti e indici Manoscritti
Scheda N: 26 - 2805
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/el-prólogo-de-juan-de-segobia-al-corán-(qur-an)-tr/466444
*
José Martínez Gázquez (ed.) El Prólogo de Juan de Segobia al Corán (Qur'an) trilingüe (1456) in José Martínez Gázquez «Eum legentem vidimus». Selección de artículos y estudios praef. Walter Berschin , Barcelona, Universitat Autònoma de Barcelona 2009 pp. 606, 321-42
Abstract
Saggio già pubblicato in «Mittellateinisches Jahrbuch» 38 (2003) 289-410 (cfr. MEL XXVI 2805).
Riduci
Argomenti e indici Scheda N: 34 - 2589
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/el-prólogo-de-juan-de-segobia-al-corán-(qur-an)-tr/636123