*
Henryk Anzulewicz The Systematic Theology of Albert the Great A Companion to Albert the Great. Theology, Philosophy, and the Sciences cur. Irven Michael Resnick , Leiden, E.J. Brill 2013 (Brill's Companions to the Christian Tradition. A Series of Handbooks and Reference Works on the Intellectual and Religious Life of Europe, 500-1800 38) pp. XV-833, 15-67
Abstract
Il saggio si basa sulla considerazione dell'intero corpus teologico albertino, di quelle opere cioè che da un punto di vista formale rientrano a pieno titolo nel genere teologico: dalla prima, il
De bono , passando per il
De sacramentis , il
De incarnatione , il
De resurrectione , il
De coaequaevis , il
De homine , si arriva al commento alle Sentenze e alla tarda
Summa de mirabili scientia Dei . E ancora il
De mysterio Missae , il
De corpore Domini , il commento al corpus dionisiaco, le questioni teologiche come la
Quaestio de prophetia , la
Quaestio de synderesi , la
Quaestio de conscientia , la
Quaestio de visione Dei in patria . Attraverso un percorso di tipo cronologico teso a presentare le varie opere, l'A. si sofferma anche sui nuclei teorici più importanti e caratteristici del pensiero teologico di Alberto Magno: la concezione della teologia come scienza che mira alla perfezione morale dell'uomo, il rapporto tra il
verum e il
bonum , la dottrina della creazione, la cristologia, il tema della visione di Dio. (Anna Rodolfi)
Riduci
Argomenti e indici Albertus Magnus n. 1200 ca., m. 15-11-1280 Albertus Magnus n. 1200 ca., m. 15-11-1280 ,
Commentarium in quattuor libros Sententiarum (Ego ex ore Altissimi prodii primogenita ante omnem creaturam, ego feci in caelis ut oriretur lumen indeficiens, et sicut nebula texi omnem carnem... Hic secundum ordinem ponuntur quattuor, ex quibus secundum seriem libri istius trahitur materia quattuor librorum... Cupientes aliquid etc. Prooemium istud dividitur in tres partes, quarum prima sumitur ex parte scripti sive operis, cuius assignat causas moventes... ) Albertus Magnus n. 1200 ca., m. 15-11-1280 ,
De bono Albertus Magnus n. 1200 ca., m. 15-11-1280 ,
De corpore Domini (?) Albertus Magnus n. 1200 ca., m. 15-11-1280 ,
De homine Albertus Magnus n. 1200 ca., m. 15-11-1280 ,
De incarnatione Albertus Magnus n. 1200 ca., m. 15-11-1280 ,
De mysterio missae (?) Albertus Magnus n. 1200 ca., m. 15-11-1280 ,
De quattuor coaequaevis Albertus Magnus n. 1200 ca., m. 15-11-1280 ,
De resurrectione Albertus Magnus n. 1200 ca., m. 15-11-1280 ,
De sacramentis Albertus Magnus n. 1200 ca., m. 15-11-1280 ,
Quaestiones theologicae Albertus Magnus n. 1200 ca., m. 15-11-1280 ,
Summa theologiae Albertus Magnus n. 1200 ca., m. 15-11-1280 ,
Super Dionysii De caelesti hierarchia Albertus Magnus n. 1200 ca., m. 15-11-1280 ,
Super Dionysii De divinis nominibus Albertus Magnus n. 1200 ca., m. 15-11-1280 ,
Super Dionysii De ecclesiastica hierarchia Albertus Magnus n. 1200 ca., m. 15-11-1280 ,
Super Dionysii Epistolas Albertus Magnus n. 1200 ca., m. 15-11-1280 ,
Super Dionysii Mysticam theologiam Ambrosius Sansedonius Senensis n. 16-4-1220, m. 20-3-1287 ,
Tractatus de corpore Domini (?) Ambrosius Sansedonius Senensis n. 16-4-1220, m. 20-3-1287 ,
Tractatus de expositione missae (?) Scheda N: 35 - 133
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/-the-systematic-theology-of-albert-the-great/649695
*
Emanuele Borsotti - Cecilia Falchini (trad.) Un solo corpo. Mistagogia della liturgia eucaristica attraverso i testi dei padri latini praef. Enzo Bianchi , Magnano (Biella), Qiqajon-Monastero di Bose 2016 (ISBN 978-8882274740) pp. 1802 (Padri della Chiesa. Volti e voci)ISBN: 978-8882274740
Abstract
Antologia di brani dedicati alla mistagogia e all'interpretazione
... Leggi tutto Antologia di brani dedicati alla mistagogia e all'interpretazione allegorica delle parti della celebrazione eucaristica. Inerenti all'ambito mediolatino sono i passi estratti dalle seguenti opere: Beda,
Homeliae ; Amalario di Metz,
Liber officialis e
Canonis missae interpretatio ; Riccardo di San Vittore,
Liber exceptionum ; Cesario di Arles,
Sermones ; Alcuino pseudo,
De divinis officiis ; Isidoro di Siviglia,
Etymologiae e
De ecclesiasticis officiis ; Giovanni Scoto Eriugena,
Carmina ; Ugo di San Vittore pseudo,
Speculum ecclesiae ; Alberto Magno,
Liber de sacrificio missae ; Guglielmo Durando,
Rationale divinorum officiorum ; Germano di Parigi pseudo,
Epistolae de ordine sacrae oblationis ; Rabano Mauro,
De institutione clericorum ; Ruperto di Deutz,
Liber de divinis offitiis ,
De gloria et honore filii hominis super Mattheum e
Commentaria in Evangelium sancti Iohannis ; Sicardo di Cremona,
Mitralis de officiis ; Innocenzo III,
De sacro altaris mysterio ; Tommaso d'Aquino,
Summa theologiae ; Onorio Augustodunense,
Eucharistion e
Gemma animae ; Floro di Lione,
Expositio missae ; Giovanni Beleth,
Summa de ecclesiasticis officiis ; Amalario di Metz pseudo,
Eclogae ; Roberto Paululo,
De caerimoniis ; Beato di Liébana,
Commentarium in Apocalypsim e
Adversus Elipandum ; Alcuino,
Carmina e
Epistolae ; Bruno di Segni,
Commentaria in Lucam e
Commentaria in Mattheum ; Gregorio Magno,
Homiliae in Hiezechielem ,
Homiliae in Evangelia ,
Regula pastoralis ,
Moralia in Iob ,
Dialogi ed
Epistolae ; Ugo di St. Cher,
Tractatus super missam ; Bernardo di Chiaravalle,
In festivitate omnium sanctorum sermo I ; Pietro di Cava,
In librum primum Regum expositionum libri sex ; Valafrido Strabone,
Libellus de exordiis et incrementis quarundam in observationibus ecclesiasticis rerum ; Ivo di Chartres,
De ecclesiasticis sacramentis et officiis et praecipuis per annum festis sermones ; Stefano II d'Autun,
Tractatus de sacramento altaris ; Eusebio Gallicano,
Homiliae ; Pascasio Radberto,
De corpore et sanguine Christi cum Epistola ad Fredigardum ;
Expositio missae «Primum in ordine» ; Alcuino pseudo
Expositio missae «Dominus vobiscum» ;
Expositio missae canonicae ; Cassiodoro,
Expositio psalmorum ; Odone di Cambrai,
Expositio in canonis missae ; Pier Damiani,
Epistolae ; Fulgenzio di Ruspe,
Ad Monimum libri tres ,
Epistolae ,
Ad Euthymium de remissione peccatorum libri II e
Contra Fabianum fragmenta ; Goffredo Babione,
In Coena Domini sermo quintus ; Baldovino di Canterbury,
De sacramento altaris ; Bonaventura da Bagnoregio,
Tractatus de praeparatione ad missam ; Pier Lombardo,
Sententiae ; Bernoldo di Costanza,
Micrologus de ecclesiasticis observationibus ; Pietro Comestore,
Historia scholastica ; Giovanni di Avranches,
De officiis ecclesiasticis ; Guglielmo di St.-Thierry,
De natura et dignitate amoris ; Alcuino pseudo,
Confessio fidei ; Fulberto di Chartres,
Epistolae ; Rodolfo Ardente,
Homiliae ; Guglielmo di Alvernia,
Sermones ; Roberto di Sorbona,
Tractatus de saporibus . Corredano il volume una bibliografia, notizie sugli autori e i testi citati e tre indici: biblico, dei testi e tematico. (Federica Favero)
Riduci
Argomenti e indici Filosofia e teologia De divinis officiis (Sacratissima huius diei Nativitas ideo dicitur... ) Eclogae de ordine Romano et de quattuor orationibus in missa Eusebius «Gallicanus» Expositio brevis antiquae liturgiae Gallicanae (Capitula patrum traditionum suscipimus... Quia fauente Domino... ) Expositio missae «Dominus vobiscum» (Dominus vobiscum. Salutat sacerdos populum et orat ut Dominus sit cum illo. Et cum Spiritu tuo. Responsio populi... Christus dixit post resurrectionem suam: Ascendo ad Patrem meum et Patrem vestrum... ) Expositio missae «Primum in ordine» (Hec vox libertatis est. Patrem invocamus qui nos creavit quia omnes ab uno creati sumus Deo... ) Expositio missae canonicae (Missa tempore sacrifici est, quando cathecumini foras mittuntur, clamante levita... ) Liturgia Speculum ecclesiae (De sacramentis ecclesiasticis ut tractarem eorundem misticam dulcedinem... ) Albertus Magnus n. 1200 ca., m. 15-11-1280 ,
De mysterio missae (?) Alcuinus n. 730/735, m. 19-5-804 ,
Carmina Alcuinus n. 730/735, m. 19-5-804 ,
Epistolae Alcuinus pseudo ,
Confessio fidei (Adesto mihi, lumen verum, Deus pater omnipotens. Adesto mihi... ) Alcuinus pseudo ,
De divinis officiis (Sacratissima huius diei Nativitas ideo dicitur... ) Alcuinus pseudo ,
Expositio missae «Dominus vobiscum» (Dominus vobiscum. Salutat sacerdos populum et orat ut Dominus sit cum illo. Et cum Spiritu tuo. Responsio populi... Christus dixit post resurrectionem suam: Ascendo ad Patrem meum et Patrem vestrum... ) Amalarius Symphosius, Mettensis chorepiscopus n. 775 ca., m. 850/853 ,
Canonis Missae interpretatio (?) (//et mediatorem venisse ad convallem lacrimarum, cantesimam quae perierat ovem requirendo. Quod enim valent... ) Amalarius Symphosius, Mettensis chorepiscopus n. 775 ca., m. 850/853 ,
Eclogae de ordine Romano et de quattuor orationibus in missa (?) Amalarius Symphosius, Mettensis chorepiscopus n. 775 ca., m. 850/853 ,
Liber officialis Ambrosius Sansedonius Senensis n. 16-4-1220, m. 20-3-1287 ,
Tractatus de expositione missae (?) Balduinus de Forda abbas m. 19-11-1190 ,
De sacramentis altaris Beatus Liebanensis m. 798 ,
Adversus Elipandum libri duo Beatus Liebanensis m. 798 ,
Commentarium in Apocalypsim Beda Venerabilis n. 672/673 ca., m. 26-5-735 ,
Homeliarum evangelii libri II Bernardus Claraevallensis abbas n. 1090 ca., m. 20-8-1153 ,
In festivitate omnium sanctorum Bernoldus Constantiensis n. 1050 ca., m. 16-9-1100 ,
Micrologus de ecclesiasticis observationibus Bonaventura de Balneoregio pseudo ,
Tractatus de praeparatione ad missam (Ad honorem gloriosae et individuae Trinitatis... Primo accessurus ad mensam caelestis convivii, iuxta Apostolum, proba te ipsum... ) Bruno Signinus episcopus n. 1045/1049, m. 18-7-1123 ,
Commentaria in Evangelia Caesarius Arelatensis episcopus n. 470 ca., m. 27-8-542 ,
Sermones [238] Cassiodorus Senator n. 485 ca., m. 580/585 ca. ,
Expositio Psalmorum Etherius Oxomensis episcopus n. saec. VIII med., sedit 785 ,
Adversus Elipandum libri duo [opus conscriptum una cum Beato Liebanensi] Eusebius Emesenus episcopus pseudo, Fortleben ,
Sermonum LXXVI collectio Florus Lugdunensis diaconus m. 8-2-860 ,
Opusculum de actione missarum Fulbertus Carnotensis episcopus n. 960 ca., m. 10-4-1028 ,
Epistolae Fulgentius Ruspensis episcopus n. 467 ca., m. 1-1-532 ,
Ad Monimum libri III Fulgentius Ruspensis episcopus n. 467 ca., m. 1-1-532 ,
Contra Fabianum [fragmenta] (Minor autem cum ex illis nominibus... ) Fulgentius Ruspensis episcopus n. 467 ca., m. 1-1-532 ,
De remissione peccatorum ad Euthymium libri II (Explicare nequeo verbis, Euthymi carissime, quantum studio tuo congaudeam... ) Fulgentius Ruspensis episcopus n. 467 ca., m. 1-1-532 ,
Epistolae Gaufridus Babio v. 1103, m. 18-7-1158 ,
Sermones Germanus Parisiensis episcopus pseudo ,
Expositio brevis antiquae liturgiae Gallicanae (Capitula patrum traditionum suscipimus... Quia fauente Domino... ) Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 ,
Dialogorum libri IV Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 ,
Expositio in primum librum Regum (?) Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 ,
Homiliae in Hiezechihelem Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 ,
Homiliae XL in Evangelia Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 ,
Moralia in Iob Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 ,
Registrum epistolarum Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 ,
Regula pastoralis Guillelmus Alvernus n. 1180 ca., m. 30-3-1249 ,
Sermones (In Iob 38. Numquid ordinem celi nostri... ) Guillelmus de Sancto Theodorico n. 1075/1085, m. 8-9-1147/1149 ,
De natura et dignitate amoris (Ars est artium ars amoris, cuius magisterium ipsa sibi retinuit natura... ) Guillelmus Duranti senior, dictus Speculator n. 1230/1231, m. 1-11-1296 ,
Rationale divinorum officiorum [3 recensiones (rec. A, rec. B et rec. alia, dicta «Parisiensis» ); post 1286] Honorius Augustodunensis presbyter et scholasticus n. 1080 ca., m. post 1153 ,
Eucharistion [ante 1153] (In multa messe Domini ardenter desudanti finito labore frui... Trifarie itaque corpus Domini dicitur. Primo id quod de virgine incarnatum... ) Honorius Augustodunensis presbyter et scholasticus n. 1080 ca., m. post 1153 ,
Gemma animae [post 1133] (Agmen in castris aeterni regis excubans... Postquam, Christo favente, pelagus Scripturae... Plerosque vesania captos piget me mente considerare... In primis ergo de missa, per quam nobis vita redditur... ) Hrabanus Maurus n. 780 ca., m. 4-2-856 ,
De institutione clericorum [una cum epistola praefatoria ad Haistulfum archiepiscopum ] (Ecclesia ergo Dei catholica, quae per totum orbem dilatata diffunditur... Cum te, sancte pater, pro merito summe pietatis plurimi venerentur... ) Hugo de Sancto Caro n. 1190 ca., m. 19-3-1263 ,
Tractatus super missam (Dicit apostolus ad Ephes. VI: Induite vos armatura Dei... Hec armatura est vestis sacerdotalis... ) Hugo de Sancto Victore pseudo ,
Speculum ecclesiae Innocentius III papa n. 1160/1161, m. 16-7-1216 ,
De sacro altaris mysterio (Tria sunt, in quibus praecipue divina lex consistit Cum apostolicae sedis antistes celebriter agit missarum solemnia) Iohannes Beleth fl. 1135-1165 ,
Rationale divinorum officiorum Iohannes Fiscamnensis abbas n. 990 ca., m. 22-2-1078 ,
Confessio fidei Iohannes Rothomagensis archiepiscopus sedit 1068-1078, m. 9-9-1079 ,
De officiis ecclesiasticis Iohannes Scottus Eriugena n. 810 ca., m. post 877 ,
Carmina Isidorus Hispalensis episcopus n. 560 ca., m. 4-4-636 ,
De ecclesiasticis officiis Isidorus Hispalensis episcopus n. 560 ca., m. 4-4-636 ,
Etymologiarum libri XX Ivo Carnotensis episcopus v. 1091, m. 1116 ,
Sermones Odo Cameracensis episcopus m. 19-6-1113 ,
Expositio canonis missae Paschasius Radbertus n. 790 ca., m. post 851 ,
De corpore et sanguine Domini Paschasius Radbertus n. 790 ca., m. post 851 ,
Epistola ad Fredigardum de corpore et sanguine Domini Petrus Cavensis monachus fl. 1141-1156 ,
In librum primum Regum expositionum libri VI (?) Petrus Comestor n. 1100 ca., m. 22-10-1178 ,
Historia scholastica Petrus Damiani n. 1007, m. 22/23-2-1072 ,
Epistolae Petrus Lombardus n. 1095/1100, m. 1160 ,
Sententiae Radulphus Ardens n. 1140 ca., m. 1200 ca. ,
Sermones Richardus de Sancto Victore m. 10-3-1173 ,
Liber exceptionum Robertus de Sorbonio n. 9-11-1201, m. 15-8-1274 ,
De saporibus Robertus Paululus v. 1174-1184 ,
De caeremoniis, sacramentis et officiis ecclesiasticis Rupertus Tuitiensis abbas n. 1075/1076, m. 4-3-1129 ,
Commentaria in evangelium sancti Iohannis Rupertus Tuitiensis abbas n. 1075/1076, m. 4-3-1129 ,
De divinis officiis (Ad venerabilem Ratisponensis ecclesiae episcopum Cunonem epistula Ruperti abbatis pro libro de divinis officiis... Liber primus de horis canonicis... Primitas frugum terrae quam Dominus dedit mihi nunc offero secundum praeceptum sanct Rupertus Tuitiensis abbas n. 1075/1076, m. 4-3-1129 ,
De gloria et honore Filii hominis super Matthaeum (Exigis a me, o philochriste Cuno, venerabilis... Liber iste, liber caelestis est; et econtra liber generationis Adam, liber terrenus est... ) Sicardus Cremonensis episcopus n. 1150 ca., m. 8-6-1215 ,
Mitrale (Divitem prudentem, qui necessarios suos... In ecclesiis benedicite Deo Domino de fontibus Israel. Licet ubique Deus in agro, in heremo, in omni loco dominationis eius benedici possit... ) Stephanus Augustodunensis episcopus sedit 1170-1189 ,
Tractatus de sacramento altaris (Ordinatrix omnium Dei sapientia attingens a fine usque ad finem fortiter et disponens omnia suaviter (Sap. Sap. VIII) scilicet Dei filius, miro et ineffabili modo se carne induens... In primo sunt ostiarii, quorum est provida sollicitudo ostium ecclesiae servare, deposita in ecclesia fideliter custodire, indigni ianuam claudere, dignis aperire... ) Thomas de Aquino n. 1224/1225, m. 7-3-1274 ,
Summa theologiae Walahfridus Strabo n. 808/809, m. 18-8-849 ,
Libellus de exordiis et incrementis quarundam in observationibus ecclesiasticis rerum Scheda N: 38 - 4917
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/un-solo-corpo-mistagogia-della-liturgia-eucaristic/697649