Scheda TETRA
Hrabanus Maurus n. 780 ca., m. 4-2-856
Commentarium in Genesim
[una cum epistola praefatoria ad Frechulfum ]
inc. (ep. praef.): Magnorum virorum conamen antiquitus fuit, ut invicem scribendo sua provocarent studia et exercerent ingenia; In principio creavit - Plurima super rerum natura Graecorum philosophi disputarunt. Sed nullus apud eos sermo fixus habetur et stabilis, priore semper a sequente deiecto expl. Quam psalmista oculis fidei aspiciens ait (Ps 15, 10): Adimplebis me, Domine, laetitia cum vultu tuo; delectationes in dextera tua usque in finem. Amen
Riferimenti
Stegmüller
vol. V n. 7021; Te.Tra. vol. III p. 283-8; (ed. rif.) MGH Epist. vol. V pp. 393-4, n. 8 (tantum epistola)
Arezzo, Archivio di Stato, Raccolte e miscellanee. Collezione di frammenti 1.24 (olim a-b)
fragmenta Bologna, Biblioteca Universitaria, 1191 (lat. 646) testimone estesoCambridge, Trinity College, Ms. B.2.4 (47) , ff. 1v-112r f. 1 ep. praef.Cambridge, University Library, Ee.3.51 , ff. 1-110 f. 1r ep. praef.Châlons-en-Champagne (olim Châlons-sur-Marne), Bibliothèque Municipale Georges Pompidou, 67 (75) , ff. 1-88 testimone estesoCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reg. lat. 91 , ff. 1r-84v f. 1r-v ep. praef.Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 13393 , ff. 31r-32v fragm.Darmstadt, Universitäts- und Landesbibliothek (olim Hessische Landes- und Hochschulbibliothek), 4108 , ff. 1r-v, 2r-v fragmentaFirenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Amiat. 3 , ff. 1v-73v f. 1 ep. praef.Göttweig, Bibliothek des Benediktinerstifts, 47 (40) , ff. 3v-147 testimone esteso; ff. 1v-2v: epistola ad Frechulfum Grenoble, Bibliothèque Municipale, 43 Rés. (CGM 266) , ff. 1v-63v f. 1v ep. praef.; testimone estesoGrenoble, Bibliothèque Municipale, 346 Rés. (CGM 267) , ff. 3v-129r testimone esteso; f. 3v ep. praef.Karlsruhe, Badische Landesbibliothek, Aug. Perg. XLIX , pp. 1-102Kronungen, Pfarrarchiv, s.n. fragmenta l. IV 7Leipzig, Universitätsbibliothek, Fragm. lat. 395 fragmentaLeipzig, Universitätsbibliothek, Fragm. lat. Kasten 6: 1 Leipzig, Universitätsbibliothek, Rep. II. 55 2° , ff. 1-116Lille, Bibliothèque de l'Université Catholique, 108 (1047) , ff. 1-152Liverpool, Public Libraries, f 091 RAB (olim Helmingham Hall L.J.V.6) , ff. 1r-104vMadrid, Biblioteca Nacional de España, Ms. 254 (102) , ff. 1-47rMetz, Médiathèque «Le Pontiffroy» (olim Bibliothèque Municipale), 213 (+) Milano, Biblioteca Ambrosiana, I 35 inf. , ff. 1r-159vMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 6260 , ff. 1r-158v ff. 1r-2v ep. praef.München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 6268 , f. 1r exc. II 3Oxford, Balliol College, 167 , ff. 3r-80r f. 3r ep. praef.Oxford, Bodleian Library, Ashmole 1516 (S.C. 8226) , ff. 1-64v f. 1r: epistola ad Frechulfum. Testimone estesoOxford, New College, 29 , ff. 1-92v f. 1 ep. praef.Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 2424 , ff. 1-111r f. 1 ep. praef.Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 13188 , ff. 1r-16v fragmentaPerugia, Biblioteca Capitolare di San Lorenzo, 3 , ff. 145r-214rPommersfelden, Gräflich Schönbornsche Bibliothek, 105 (2721) , ff. 56v-111rSaint-Mihiel, Bibliothèque Municipale. Bibliothèque de l'Abbaye bénédictine, Z 25 , ff. 1r-74v fragmentaToronto, Bergendal Collection, 108 (37) , ff. 1r-101vTours, Bibliothèque Municipale, 69 , ff. 1-51vTours, Bibliothèque Municipale, 70 , ff. 3-53vTours, Bibliothèque Municipale, 86 excerptum Troyes, Médiathèque du Grand Troyes (olim Bibliothèque Municipale), Fonds ancien 64 , ff. 2-87Troyes, Médiathèque du Grand Troyes (olim Bibliothèque Municipale), Fonds ancien 1557 , ff. 2-81Wolfenbüttel, Herzog August Bibliothek, Novi 404.8 (3) PL CVII coll. 664A-DWürzburg, Franziskanerkloster (Minoritenkloster), I. 9 (+) fragm.Würzburg, Stadtarchiv, 1482/3 fragm.Würzburg, Universitätsbibliothek, M.p.th.f. 60 , ff. 1r-38v l. I 4-IV 4Tradizione del testo: Della tradizione del commento si sono conservati solo 3 esemplari nel IX sec. e uno nel X, ma dal successivo esso è abbondantemente copiato. Il testo occupa spesso un intero ms.; se non è così, è seguito dal commento all''Esodo o dal commento agli altri quattro libri del Pentateuco (di Rabano o di Valafrido Strabone). Gli accostamenti di altri testi sono indizi deboli di parentela; tuttavia sono sicuramente imparentati i due codd. di Tours, i due di Grenoble, e i due inglesi (Oxford Balliol 167, Cambridge UL 1007) che condividono un particolare accostamento dei testi contenuti. Una richiesta di Lotario potrebbe aver generato il testo che circola come abbreviatio attribuita a Valafrido Strabone: ci sono nella tradizione indizi del fatto che potrebbe invece essere assegnata a Rabano. L''Abbreviatio è meno diffusa del testo intero, ma in modo comunque consistente; a parte pochi testimoni, è sempre seguita dall''abbreviazione di Strabone al commento degli altri quattro libri. È ormai dimostrato che il commento di Rabano non fu fonte per Angelomo di Luxeuil; fu invece la base per i commenti di Aimone e Remigio d''Auxerre. (da Te.Tra III, scheda a cura di Rossana E. Guglielmetti)Bibliografia filologica: - Burton Van Name Edwards, The Manuscript Transmission of Carolingian Biblical Commentaries (http://www.tcnj.edu/~chazelle/carindex.htm; ultimo accesso: 2008); - S. Cantelli, Hrabani Mauri opera exegetica - Repertorium fontium , 3 voll., Turnhout 2006; - O. Berggötz, Hrabanus Maurus und seine Bedeutung für das Bibliothekswesen der Karolingerzeit , «Bibliothek und Wissenschaft» 27 (1994), pp. 1-47; - Georges Colvener, Magnentii Hrabani Mauri ex abbate Fuldensi archiepiscopi sexti Moguntini opera quotquot reperiri potuerunt omnia... , Colonia 1626-1627 = PL 107-112Traduzioni, commenti, etc. Hrabanus Maurus n. 780 ca., m. 4-2-856 Abbreviatio commentarii in Genesim
Risorse esterne collegate Read full text at Corpus Corporum Van Name Edwards, The Manuscript Transmission of Carolingian Biblical Commentaries
Spoglio inventariale Siena - S. Francesco, convento OFM1044- 1044 Rabanus super Genesim in parva litera antiqua, in pergameno copertis de pergameno. Litteris G.F.
Altri progetti collegati:
CALMA MEL RICABIM Permalink: http://www.mirabileweb.it/title/commentarium-in-genesim-hrabanus-maurus-n-780-ca-m-title/6118