Scheda TETRA
Beda Venerabilis n. 672/673 ca., m. 26-5-735
De arte metrica
Riferimenti
CPL
n. 1565; CCSL vol. CXXIII A p. 81-141; CALMA vol. II 2 p. 175-6; Te.Tra. vol. III
Angers, Médiathèque Toussaint (olim Bibliothèque Municipale), 522 (502) , ff. 1r-26vAvranches, Bibliothèque Municipale «Edouard Le Héricher», 236 , ff. 82v-Bamberg, Staatsbibliothek, Class. 43 (M.IV.12) Barcelona, Arxiu de la Corona d'Aragó, Diversos i Col.leccions, Ripoll 46 , ff. 2-9 mutiloBarcelona, Arxiu de la Corona d'Aragó, Diversos i Col.leccions, Ripoll 106 , ff. 9v-25vBasel/Bâle, Universitätsbibliothek (olim Öffentliche Bibliothek der Universität), F VIII 5 , ff. 50v-66vCambridge, Peterhouse, Mediaeval and Musical Manuscripts (in deposito presso la University Library), 245 (2.4.7) , ff. 28r-38rCambridge, Trinity College, Ms. O.2.24 (1128) Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Plut. 47.8 , ff. 143r-173r, ff. 279v-280r ff. 279v-280r: excerptumFirenze, Biblioteca Nazionale Centrale, Conv. soppr. C.4.1080 III, ff. 136-215, ff. 203v-210rKassel, Universitätsbibliothek Kassel - Landesbibliothek und Murhardsche Bibliothek der Stadt Kassel, Iur. 2° 67 2 fragmentaLeiden, Bibliotheek der Universiteit, B.P.L. 122 , ff. 62r-79rLondon, British Library, Harley 5977 London, British Library, Royal 15.A.XVI München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 601 IIIMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 756 III, ff. 218r-221vexcerpta München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 6399 , ff. 1ra-22vaMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 6404 , ff. 31r-40v, 42r-45rMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 14420 I, ff. 1r-15r cum glossisMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 14420 III, ff. 37r-49v incompletoMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 14689 I, ff. 1r-4r, 12v-13rOrléans, Médiathèque (olim Bibliothèque Municipale), 295 (248 bis) , pp. 54-64Orléans, Médiathèque (olim Bibliothèque Municipale), 296 (249) II, pp. 33-78Orléans, Médiathèque (olim Bibliothèque Municipale), 302 (255) II, pp. 83-136Orléans, Médiathèque (olim Bibliothèque Municipale), 307 (260) III, pp. 212-243Oxford, Bodleian Library, Add. C 144 (S.C. 28188) I, ff. 35v-36rexcerptum Oxford, St. John's College, 150 II, ff. 25r-36vParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 4841 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7491 II, ff. 123v-124rParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7533 IIParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7558 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 10400 ff. 98-99 2-3, 11-12Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 11275 I, ff. 6r-29rParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 13377 III, ff. 83r-101rParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 14088 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 16668 , ff. 3r-20vParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 18520 , ff. 79-94vRouen, Bibliothèque Jacques Villon (olim Bibliothèque Municipale), O. 32 (1470) , ff. 39v-54rSankt Gallen, Stiftsbibliothek, 876 , pp. 208-257Sankt Gallen, Stiftsbibliothek, 878 , pp. 91-131Sankt Gallen, Stiftsbibliothek, 1396 I (pp. 89-90) fragmentaSiena, Biblioteca Comunale degli Intronati, G.IX.38 , ff. 31r-46rTrier, Bibliothek des Priesterseminars, 100 (R.VI.3) , ff. 17-36Valenciennes, Bibliothèque Municipale, 414 (395) Wolfenbüttel, Herzog August Bibliothek, Gud. lat. 79 (4383) , ff. 39r-56rWorcester, Cathedral and Chapter Library, Q. 5 , ff. 1v-34rZürich, Zentralbibliothek, C 80 (olim 385; cat. 112) 1, f. Ir fragm.Tradizione del testo: Beda concepì i due trattati De arte metrica e De schematibus et tropis come un''opera singola, probabilmente nella maturità. La tradizione è vastissima: circa 100 testimoni (Laistner e King ne individuano una settantina; C. Kendall ne riporta 96; qualche frammento è stato scoperto in anni successivi). Non sopravvivono manoscritti inglesi dell''VIII sec.: i più antichi sono continentali del IX. Il testo tornò poi in Inghilterra nel X sec., forse ad opera di Abbone di Fleury (maestro a Ramsey); l''editore deve dunque stampare la forma testuale che circolava sul continente. Tutti i mss. del IX secolo derivano da uno stesso archetipo, ma è difficile stabilire le relazioni tra i testimoni. Prima dell''edizione di C. Kendall, che pubblica entrambi i trattati e supera le precedenti, il De arte metrica era stato pubblicato da H. Keil sui mss. Clm 6399, Leiden B.P.L. 122 e Parigino lat. 13025. Kendall si basa su sedici testimoni:A - Angers, Bibliothèque municipale, 522; B - Bamberg, Staatsbibliothek, Ms. Class. 43; C - Cambridge, Peterhouse, 245; F - München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 6399; G - Paris, Bibliothèque nationale de France, lat. 13377; H - Paris, Bibliothèque nationale de France, lat. 14088; K - Leiden, Bibliotheek der Rijksuniversiteit, B.P.L. 122; L - Paris, Bibliothèque nationale de France, lat. 16668; M - München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 6404; N - Paris, Bibliothèque nationale de France, lat. 4841; P - Paris, Bibliothèque nationale de France, lat. 7558; R - Cambridge, Trinity College O. 2. 24 (1128); S - Sankt Gallen, Stiftsbibliothek, 876; T - Trier, Seminarbibliothek, 100; V - Valenciennes, Bibliothèque municipale, 414; W - Sankt Gallen, Stiftsbibliothek, 878. Dopo averli suddivisi in tre grossi raggruppamenti (α - MSCNRW ; β - AFLKPTV ; γ - BGH ), costituisce il testo in modo eclettico, scegliendo la lezione caso per caso. Tra le classi α e β nota infatti poche e lievi discordanze, mentre ritiene γ una fusione delle due precedenti; la diffusione della contaminazione è dimostrata dal fatto che spesso i codici della stessa classe non concordano in lezione. Le scelte di Kendall non sono sempre felici: lo esemplifica il ms. Leiden, Bibliotheek der Rijksuniversiteit, B.P.L. 122, spesso scartato da Kendall, ma che in molti luoghi ha una lezione sicuramente preferibile a quella stampata dall''editore. (da Te.Tra III, scheda a cura di M. Lapidge)Bibliografia filologica: - C. Vircillo Franklin, The Date of Composition of Bede''s «De schematibus et tropis» and «De arte metrica », «Revue Bénédictine» 110 (2000), pp. 199-203; - A. C. Dionisotti, On Bede, Grammars, and Greek , «Revue Bénédictine» 92 (1982), pp. 111-41;- De arte metrica et De schematibus et tropis , ed. C. Kendall in Bedae Venerabilis Opera, I. Opera didascalica cit., CCSL 123A, pp. 59-171; - M. L. W. Laistner - H. H. King, A Hand-List of Bede Manuscripts , Ithaca 1943, pp. 137-8;- De arte metrica , ed. H. Keil, Grammatici Latini cit., Leipzig 1857-1880, VII, pp. 227-60;- De Schematibus et tropis , ed. K. Halm, Rhetores Latini Minores , Leipzig 1863, pp. 607-18Traduzioni, commenti, etc. Commentum in Bedae artem metricam
Risorse esterne collegate Read full text at Corpus Corporum Read full text at Corpus Corporum
Spoglio inventariale Firenze - S. Maria Novella, convento. [Inventario di Santa Maria Novella] 121- Theosophia et mistica theologia; teorie super cantica de incarnatione verbi; glosarius novi et veteris testamenti et / arsmetrica secundum Bedam. Urbino (Pesaro-Urbino) - Guidobaldus I Montis Feretri dux 576- 576. Donatus Grammaticorum Doctissimus De Octo partibus orationis. Idem de Voce et Reliquis. Idem de Figuris. Servii Interpretatio In Donatum de octo partibus orationis. Beda de Schemate et Tropo. Idem de quantitate Syllabarum et Metrorum genere.Sergii Commentarium de littera: Syllaba et pedibus.Maximini Victorini Commentarium de metrorum Ratione.Metrorius Maximinus de Syllabarum quantitate Sive de Cesuris et omnibus partibus orationis. Servius Honoratus Grammaticus de Finalibus litteris.Phocas Grammaticus de Nomine et Verbo.Servii Centimeter.Manlius Theod...rus de Metris.Ovidii Epistola quae Sappho Inscribitur.Synonyma quae Ciceronis dicitur.Priscianus de Metris Comicis. Excerpta ex Festo Pompeio. In Rubro.
Altri progetti collegati:
CALMA CODEX MADOC MEL RICABIM Permalink: http://www.mirabileweb.it/title/de-arte-metrica-beda-venerabilis-n-672-673-ca-m-26-title/4763