Scheda TETRA
Priscianus Caesariensis fl. saec. V ex./VI in.
De figuris numerorum
Riferimenti
Cat. trans.
vol. III p. 35; Te.Tra. vol. II p. 512-4; CPL n. 1547
Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Chig. L.VIII.290 , ff. 134r-136rCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reg. lat. 1709 I, ff. 1r-4vCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Ross. 955 , ff. 133v-136rCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Urb. lat. 306 , ff. 140r-147vCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Urb. lat. 452 , f. 227v excerptumCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Urb. lat. 1180 , ff. 84r-91vCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 1485 , ff. 7v-13rCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 1493 , ff. 14v-18r excerptaCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 1783 , f. 139r-v excerptumCortona (Arezzo), Biblioteca Comunale e dell'Accademia Etrusca, 78 , ff. 50r-56rCortona (Arezzo), Biblioteca Comunale e dell'Accademia Etrusca, 78 II (ff. 50-103), ff. 50r-56rCortona (Arezzo), Biblioteca Comunale e dell'Accademia Etrusca, 78 II (ff. 50-103), ff. 50r-56rEinsiedeln, Stiftsbibliothek, 338 (Msc. 1321; 12. Nr. 5) , pp. 272-301Einsiedeln, Stiftsbibliothek, 339 (Msc. 1332; 16. Nr. 6) , pp. 1-28Erlangen, Universitätsbibliothek Erlangen-Nürnberg, 380 (Irm. 848) II, ff. 147r-150vFirenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Acquisti e doni 377 II, ff. 179r-184rFirenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Conv. soppr. 428 , ff. 35v-42vFirenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Plut. 47.1 , ff. 316v-320vFirenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, San Marco 264 , f. 1r-4v incompletoFirenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, San Marco 655 , ff. 111v-113rKöln, Erzbischöfliche Diözesan- und Dombibliothek, 200 (Darmst. 2190) , f. 170r fragm.Leiden, Bibliotheek der Universiteit, Voss. lat. 8° 12 , ff. 55r-61vLeiden, Bibliotheek der Universiteit, Voss. lat. 8° 15 , ff. 112v-114v excerptum (con note tironiane)München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 280 A , ff. 160r-163vMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 18375 , ff. 251r-255vParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7496 , ff. 236r-239rParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7498 , ff. 110r-113vParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7501 , ff. 195r-199rParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7504 , ff. 179r-182vParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7530 , ff. 272r25-276r6Paris, Bibliothèque Nationale de France. Bibliothèque de l'Arsenal, 720 I, ff. 2v-6rRouen, Bibliothèque Jacques Villon (olim Bibliothèque Municipale), O. 32 (1470) , ff. 112v-117vSan Gimignano (Siena), Biblioteca e Archivio Comunale, 27 II (ff. 20-129), ff. 100r-103rSiena, Biblioteca Comunale degli Intronati, G.IX.40 II (ff. 48-141), ff. 56r-59rStuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB VIII. 22 , ff. 156v-158vValenciennes, Bibliothèque Municipale, 337 (325) Vigevano (Pavia), Archivio Storico Comunale, Fondo Antico «Vincenzo Roncalli» ms. 4 (Mazzatinti 3) , ff. 101v-105rWolfenbüttel, Herzog August Bibliothek, Gud. lat. 132 (4436) , ff. 65r-70vZürich, Zentralbibliothek, C 37 (olim 280; cat. 72) , f. 159vTradizione del testo: Tre operette (De figuris numerorum , De metris Terentii , Praeexercitamina ) sono conservate come un corpus unico nella maggior parte dei testimoni (in totale, 69 mss. per il De figuris , 46 per il De metris e 45 per i Praeexercitamina ; elenco in M. Passalacqua, editrice delle operette); databili a prima del 485, sono la più antica opera grammaticale di Prisciano pervenuta. L''unico ms. dell''VIII sec. è il Parigino lat. 7530 (P , non ha il De metris ), che porta lezioni più genuine, anche se mostra alcune lacune; del IX sec. sono otto i testimoni che tramandano il trittico completo: Parigino lat. 7501 (A ), Parigino lat. 7498 (B ), Parigino lat. 7504 (C ), Parigino lat. 7496 (R ), Leiden, Voss. lat. O.12 (V ), Valenciennes 337, (D ) Einsiedeln 339 (E ), München, Clm 18375 (M ). Alcuni errori comuni indicano un probabile archetipo di origine italiana. Dal X secolo le opere vengono separate secondo gli interessi di studiosi e scriptoria e la contaminazione acquisisce un grande peso nella tradizione (anche i mss. del IX secolo possono essere suddivisi con buona sicurezza in due famiglie solo per i Praexercitamina ); perciò i testimoni posteriori all''XI non sono utili per l''edizione. (da Te.Tra II, scheda a cura di Marina Passalacqua)Bibliografia filologica: - B. M. Tarquini, Un Prisciano conteso: ancora sui codici grammaticali in scrittura beneventana tra VIII e IX secolo , "Italia medievale e umanistica" 43 (2002), pp. 369-382; - C. Villa, Cultura classica e tradizioni longobarde tra latino e volgare in Paolo Diacono, uno scrittore fra tradizione longobarda e rinnovamento carolingio , a cura di P. Chiesa, Udine 2000, pp. 580-586; - Prisciani Caesariensis Opuscula , edizione critica a cura di Marina Passalacqua, vol. I: De figuris numerorum, De metris Terentii, Praeexercitamina , Roma 1987; vol. II: Institutio de nomine et pronomine et verbo, Partitiones duodecim versuum Aeneidos principalium , Roma 1999; - L. Holtz, Le Parisinus latinus 7530, synthése cassinienne des arts libéraux , "Studi medievali" s. III, 16, 1 (1975), pp. 97-152 - H. Keil, Grammatici latini III 2 , Lipsiae 1860, pp. 405-440Spoglio inventariale Firenze - S. Marco, convento OP 238- 9. Augustini enchiridion, item sermo de dedicatione ecclesiae, vita sancti Iuliani martyris, homelia super evangelio, «Erat quidam regulus», epistola Prisciani grammatici ad Symachum quibus literis certi numeri designentur, confessio Berengharii, et alia, in volumine parvo azurro in membranis. Firenze - S. Marco, convento OP 910- 26. Priscianus de numeris et ponderibus, Iulii Severiani rhetorica, Valerii ad Rufinum, eiusdem preexercitationes, partitiones Tullii, rhetorica Martiani Capellae, Fortunatiani scholia, in volumine mediocri flavo in membranis. Firenze - S. Marco, convento OP 994- 8. Quaedam grammaticalia, videlicet de octo partibus orationis, item de figuris, item de accentibus, ars minor Prisciani grammatici, item dialogus Franci et Saxonis puerorum discipulorum magistri Albini, in volumine parvo albo obscuro literis antiquis in membranis. Firenze - S. Maria Assunta (Badia Fiorentina), abbazia 15- Doctrinale de sillabis et accentibus, Virgilii Bucolica, de figuris, Statii Achilleidos et alia plura in papyro et pergameno volumine parvo s. 7
Altri progetti collegati:
ABC CODEX MAGI MEL RICABIM Permalink: http://www.mirabileweb.it/title/de-figuris-numerorum-priscianus-caesariensis-fl-sa-title/19717