Scheda TETRA
Priscianus Caesariensis fl. saec. V ex./VI in.
De metris fabularum Terentii
Riferimenti
Te.Tra.
vol. II p. 512-4; CPL n. 1548
Basel/Bâle, Universitätsbibliothek (olim Öffentliche Bibliothek der Universität), AN IV 11 IICittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Chig. L.VII.241 , ff. 24v-28vCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Ottob. lat. 1031 II, ff. 14ra-16raCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reg. lat. 1709 I, ff. 4v-7vCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Ross. 955 , ff. 136r-137vCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Urb. lat. 306 , ff. 160r-166rCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Urb. lat. 1157 , ff. 104v-107r incompletoCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 3027 , ff. 59v-66Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 5106 , ff. 60r-66vEinsiedeln, Stiftsbibliothek, 338 (Msc. 1321; 12. Nr. 5) , pp. 301-332Einsiedeln, Stiftsbibliothek, 339 (Msc. 1332; 16. Nr. 6) , pp. 28-49Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Ashburnham 876 , ff. 53r-57vFirenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Conv. soppr. 428 , ff. 52v-58vFirenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Plut. 38.24 , ff. 165v-171rFirenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Plut. 47.1 , ff. 329r-333vFirenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Plut. 47.8 , ff. 17r-22vLeiden, Bibliotheek der Universiteit, Voss. lat. 8° 12 , ff. 61v-66rModena, Biblioteca Estense Universitaria, lat. 56 (alfa.O.7.12) , ff. 29v-39vMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 280 A , ff. 163v-166rMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 18375 , ff. 255v-259rParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7496 , ff. 239r-241rParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7498 , ff. 113v-116rParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7501 , ff. 199r-201vParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7504 , ff. 182v-183rParis, Bibliothèque Nationale de France. Bibliothèque de l'Arsenal, 720 I, ff. 8v-11rPisa, Biblioteca Cathariniana, 156 , ff. 68v-70r incompletoPisa, Biblioteca Cathariniana, 156 , ff. 68v-70r incompletoRouen, Bibliothèque Jacques Villon (olim Bibliothèque Municipale), O. 32 (1470) , ff. 117v-121vSiena, Biblioteca Comunale degli Intronati, G.IX.40 II (ff. 48-141), ff. 96r-100vStuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB VIII. 22 , ff. 158r-160vValenciennes, Bibliothèque Municipale, 337 (325) Tradizione del testo: Tre operette (De metris Terentii, De figuris numerorum , Praeexercitamina ) sono conservate come un corpus unico nella maggior parte dei testimoni (in totale, 69 mss. per il De figuris , 46 per il De metris e 45 per i Praeexercitamina ; elenco in M. Passalacqua, editrice delle operette); databili a prima del 485, sono la più antica opera grammaticale di Prisciano pervenuta. L''unico ms. dell''VIII sec. è il Parigino lat. 7530 (P , non ha il De metris ), che porta lezioni più genuine, anche se mostra alcune lacune; del IX sec. sono otto i testimoni che tramandano il trittico completo: Parigino lat. 7501 (A ), Parigino lat. 7498 (B ), Parigino lat. 7504 (C ), Parigino lat. 7496 (R ), Leiden, Voss. lat. O.12 (V ), Valenciennes 337, (D ) Einsiedeln 339 (E ), München, Clm 18375 (M ).
Alcuni errori comuni indicano un probabile archetipo di origine italiana. Dal X secolo le opere vengono separate secondo gli interessi di studiosi e scriptoria e la contaminazione acquisisce un grande peso nella tradizione (anche i mss. del IX secolo possono essere suddivisi con buona sicurezza in due famiglie solo per i Praexercitamina ); perciò i testimoni posteriori all''XI non sono utili per l''edizione.
(da Te.Tra II, scheda a cura di Marina Passalacqua)Bibliografia filologica: - B. M. Tarquini, Un Prisciano conteso: ancora sui codici grammaticali in scrittura beneventana tra VIII e IX secolo , "Italia medievale e umanistica" 43 (2002), pp. 369-382;
- C. Villa, Cultura classica e tradizioni longobarde tra latino e volgare in Paolo Diacono, uno scrittore fra tradizione longobarda e rinnovamento carolingio , a cura di P. Chiesa, Udine 2000, pp. 580-586;
- Prisciani Caesariensis Opuscula , edizione critica a cura di Marina Passalacqua, vol. I: De figuris numerorum, De metris Terentii, Praeexercitamina , Roma 1987; vol. II: Institutio de nomine et pronomine et verbo, Partitiones duodecim versuum Aeneidos principalium , Roma 1999;
- L. Holtz, Le Parisinus latinus 7530, synthése cassinienne des arts libéraux , "Studi medievali" s. III, 16, 1 (1975), pp. 97-152
- H. Keil, Grammatici latini III 2 , Lipsiae 1860, pp. 405-440
Altri progetti collegati:
ABC CODEX MEL Permalink: http://www.mirabileweb.it/title/de-metris-fabularum-terentii-priscianus-caesariens-title/7680