Scheda TETRA
Beda Venerabilis n. 672/673 ca., m. 26-5-735
De temporibus liber
Riferimenti
CPL
n. 2318; CCSL vol. CXXII C p. 579-611; CALMA vol. II 2 p. 177; Te.Tra. vol. III p. 62-5; CHAP (2020) p. 70, n. 66
Angers, Médiathèque Toussaint (olim Bibliothèque Municipale), 477 (461) II, ff. 18-22Avranches, Bibliothèque Municipale «Edouard Le Héricher», 135 (204, 227) , ff. 120-121Bamberg, Staatsbibliothek, Patr. 101 (B.V.19) , ff. 100v-111Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz, Hdschr. 98 1Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz, lat. 2° 307 (Rose 956) , ff. 5v-8Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz, Phillipps 1831 (Rose 128) , ff. 16r-89v, 100-106Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz, Phillipps 1832 (Rose 130, Meerm. 718) , ff. 9v-14vBern, Burgerbibliothek, 285 , ff. 109-112Bern, Burgerbibliothek, 610 , ff. 47v-52vBruxelles, KBR (olim Bibliothèque Royale «Albert Ier»), 9728-34 (1441) , f. 197vBruxelles, KBR (olim Bibliothèque Royale «Albert Ier»), 9837-40 (1361) , ff. 8v-13vBruxelles, KBR (olim Bibliothèque Royale «Albert Ier»), 9932-34 (1359) , ff. 12-18vCambridge, Trinity College, Ms. B.3.5 (84) , f. 144r-vCambridge, University Library, Gg.2.21 , pp. 183-189 (ff. 92r-95v)Cava de' Tirreni (Salerno), Archivio e Biblioteca della Badia, 3 , ff. 1r-76rCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Barb. lat. 477 I, ff. 88-99Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Ottob. lat. 6 II, ff. 18v-22vCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 1447 , ff. 3-6Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 1448 II, ff. 80v-86rCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 1449 , ff. 112v-118r cum additamentisCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reg. lat. 123 , ff. 18, 27v, 33v, 46v-48v, 86v, 95, 105Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reg. lat. 755 I, ff. 1-99 [eccetto i ff- 18-21], ff. 93-95Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reg. lat. 1038 , ff. 135v-139vCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reg. lat. 1260 , ff. 7v-12rCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reg. lat. 1405 , ff. 84r-102rCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Ross. 247 , ff. 19v-23vCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 642 , ff. 6v-11Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 643 , ff. 9r-15rCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 644 , ff. 7-11Dijon, Bibliothèque Municipale, 448 (269) , ff. 176-181Einsiedeln, Stiftsbibliothek, 167 (Msc. 140) , ff. 387-390Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Ashburnham 1554 , f. 75 c. 22 (sec. XI)Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Plut. 29.24 Genève, Bibliothèque de Genève (olim Bibliothèque Publique et Universitaire), lat. 50 , ff. 32-37vKarlsruhe, Badische Landesbibliothek, Aug. Perg. CLXVII , ff. 21-23Karlsruhe, Badische Landesbibliothek, Karlsruhe 442 Klosterneuburg, Bibliothek des Augustiner Chorherrenstiftes, 685 , ff. 8v-14Köln, Erzbischöfliche Diözesan- und Dombibliothek, 103 (Darmst. 2103) , ff. 35-43vLeiden, Bibliotheek der Universiteit, B.P.L. 154 I, ff. 37v-39rLeiden, Bibliotheek der Universiteit, Scalig. 44 , f. 87r-vexcerptum Leiden, Bibliotheek der Universiteit, Voss. lat. 4° 12 IV, f. 73r-v excerptumLeiden, Bibliotheek der Universiteit, Voss. lat. 4° 57 , ff. 136-139vLondon, British Library, Add. 19906 , ff. 60v-74rLondon, British Library, Add. 22635 , ff. 51-52 c. 15, 17-22London, British Library, Add. 36591 1, f. 40London, British Library, Cotton Tiberius B. V c. XIVLondon, British Library, Cotton Tiberius C. I I, f. 2vexcerptum (c. 11)London, British Library, Cotton Tiberius E. IV , ff. 131v-135London, British Library, Egerton 3088 , ff. 76v-79v c. 14, c. 15London, British Library, Harley 3017 , ff. 168v-172v incompletoLondon, British Library, Harley 3091 , ff. 12v-17vLondon, British Library, Harley 3735 , f. 5r-v c. 1-16London, British Library, Royal 2.B.V «Regius Psalter» c. 16London, British Library, Royal 12.F.II , ff. 22-114vLondon, British Library, Royal 13.A.XI , ff. 22-28Lucca, Biblioteca Statale (olim Biblioteca Governativa), 2297 , ff. 42v-45v c. 16-22Lucca, Biblioteca Statale (olim Biblioteca Governativa), 2297 , ff. 42v-45v cap. XVI-XXIIMelk, Stiftsbibliothek, 348 (382; G. 48) , pp. 17-30Melk, Stiftsbibliothek, 412 (370; G. 32) , pp. 16-26Milano, Biblioteca Ambrosiana, D 48 inf. , ff. 66r-72rMilano, Biblioteca Ambrosiana, M 12 sup. , pp. 3-12München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 4423 , pp. 158-164München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 14746 , ff. 91-98München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 18628 , ff. 111r-118vMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 21557 III, ff. 93v-99rNapoli, Biblioteca Nazionale «Vittorio Emanuele III», V.A.13 , ff. 55r-59v, 63v f. 63v: II 16-32Orléans, Médiathèque (olim Bibliothèque Municipale), 31 (28) , pp. 229-235Oxford, Bodleian Library, Auct. F. inf. 1.2 (S.C. 1926) , ff. 189-191vOxford, Bodleian Library, Auct. F.3.14 (S.C. 2372) II, ff. 27v-33Oxford, Bodleian Library, Digby 56 (S.C. 1657) ?, f. 192v c. 15Oxford, Magdalen College, lat. 183 , f. 11Oxford, St. John's College, 17 , ff. 58v-61vPadova, Biblioteca Antoniana, Manoscritti 27 , ff. 40v-43v excerptaParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 1829 , ff. 71-75vParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 2236 1 14-17Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 2340 (deperditus) Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 2629 , ff. 90-91v c. 17-22Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 4860 , ff. 88v-89vParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 5001 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 5239 , ff. 32r-38vParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 5543 , ff. 85-90vParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7361 , f. 42vParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7400 B , ff. 27-31vParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7418 A , ff. 26-33Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 13013 , ff. 37-40v c. 1-16Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 13372 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 14088 I, ff. 59r-v, 82-84v c. 1-5, 11-14, 20-22Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 15685 , ff. 10-14 c. 1-16Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 16361 , p. 18Paris, Bibliothèque Nationale de France, n.a. lat. 1615 , ff. 135-140vPommersfelden, Gräflich Schönbornsche Bibliothek, 53 , ff. 13v-23vPraha, Národní Knihovna Ceské Republiky (olim Národní a Univerzitní Knihovna), IV.C.4 (631) , ff. 240-241v, 294v-296Rouen, Bibliothèque Jacques Villon (olim Bibliothèque Municipale), A. 292 (26) , ff. 173v-180Rouen, Bibliothèque Jacques Villon (olim Bibliothèque Municipale), U. 74 (1177) , ff. 278v-282v, 299r-302rSankt Gallen, Stiftsbibliothek, 248 , pp. 92-98Sankt Gallen, Stiftsbibliothek, 250 , pp. 146-163Sankt Gallen, Stiftsbibliothek, 251 , pp. 26-32Sankt Gallen, Stiftsbibliothek, 570 , pp. 1-6Sankt Gallen, Stiftsbibliothek, 878 , pp. 262-276Schaffhausen, Stadtbibliothek, Min. 61 , ff. 9r-15rSiena, Biblioteca Comunale degli Intronati, K.X.23 excerptaSiena, Biblioteca Comunale degli Intronati, K.X.23 , ff. 1r-50vStrasbourg, Bibliothèque Nationale et Universitaire, 326 (Latin 275) , ff. 11-15vStuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB V. 20 , ff. 2v-9r capitoli 17-22 (Chronica minora )Torino, Biblioteca Civica, 176 Tours, Bibliothèque Municipale, 334 Trier, Bistumsarchiv (Bischöfliches Archiv, olim Dombibliothek), Abt. 95, 6 , f. 34vexcerpta Trier, Stadtbibliothek, Hs. 1975/692 4° , ff. 357-358 c. 16-22Trier, Stadtbibliothek, Hs. 2500 (olim Malibu [ora Los Angeles], The J. Paul Getty Museum, Ludwig XII 3) , ff. 149-156Valenciennes, Bibliothèque Municipale, 174 (166) , ff. 13v-22Valenciennes, Bibliothèque Municipale, 343 (330 bis) , ff. 8r-13rWien, Österreichische Nationalbibliothek, 557 Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 580 (Hist. eccles. 147) Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 3399 Zürich, Zentralbibliothek, C 62 (olim 282; cat. 92) III, ff. 232v-236Zürich, Zentralbibliothek, Car. C 176 (346) V, ff. 182-187Zwettl, Bibliothek des Zisterzienserstifts, 296 , ff. 12v-20vTradizione del testo: Il De temporibus è datato con certezza al 703 grazie ad elementi interni. La circolazione è ampia, spesso negli stessi codd. del De temposum ratione , opera più ampia ma di contenuto analogo. L''editore C.W. Jones individua 57 mss. per l''edizione del 1943 e altri 36 per quella del 1980 nel CCSL, per un totale di 93; la base delle sue edizioni è comunque data sempre dagli stessi dieci testimoni:B - Berlin, Staatsbibliothek, Phillipps 1831; C - Köln, Dombibliothek, 103; G - Genève, Bibliothèque publique et universitaire, lat. 50; J - Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 1448; K - Karlsruhe, Badische Landesbibliothek, Aug. perg. 167; M - Berlin, Staatsbibliothek, Phillipps 1830 + 1832; O - Oxford, Bodleian Library, Auct. F. 3. 14; S - St Gallen, Stiftsbibliothek, 250; V - Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 1447; Z - Oxford, St John''s College, 17. Non sopravvivono mss. inglesi dell''VIII sec.; il testo viaggiò sul continente, forse al seguito di Bonifacio, poi tornò in Inghilterra con Abbone di Fleury e riprese così ad essere copiato anche oltre la Manica. Secondo Jones, i mss. Berlin, Staatsbibliothek, Stiftung Preussischer Kulturbesitz, Phillipps 1831 e Karlsruhe, Badische Landesbibliothek, Aug. perg. 167 individuano due differenti tipi testuali; gli altri codici si allineano ad essi o contaminano le due forme. Jones pensa che il testo del ms. di Karlsruhe sia una rielaborazione d''autore; il processo di revisione culminerebbe nella redazione del successivo e più ampio De temporibus ratione . (da Te.Tra III, scheda a cura di M. Lapidge)Bibliografia filologica: - Bedae Opera de Temporibus , ed. C.W. Jones, Cambridge, MA 1943 = CCSL 123C, Turnhout 1980, pp. 579-611;- Opera Bedae Venerabilis presbyteri Anglosaxonis , ed. J. Herwagen, 8 vols. in 4, Basel 1563Traduzioni, commenti, etc. De temporibus interrogatio et responsio Fragmentum retractatum Bedae de temporibus
Risorse esterne collegate Clavis Historicorum Antiquitatis Posterioris (CHAP) Read full text at Corpus Corporum
Spoglio inventariale Firenze - S. Croce, convento OFM 246- Beda De temporibus. Compotus lune. Isidorus De natura rerum. Alanus de complanctu nature. Cronica Bede. Isidorus De viris illustribus. Firenze - S. Marco, convento OP 330- 16. Bernardus de spirituali exercitio, verba eiusdem de passione domini et quinque epistolae eiusdem, epistola beati Ambrosii ad quendam suum discipulum de moribus et honestate vitae, liber Augustini de speculo animae, expositio Ugonis de Sancto Victore super regula beati Augustini cum tabula per alphabetum, Ysidorus de viris illustribus, Hildefonsus archiepiscopus Tolletanus de viris illustribus, Ysidorus de ortu, vita, et obitu sanctorum patrum veteris et novi testamenti, venerabilis Beda de temporibus, quaedam historia de sacerdotio Yesu Christi, vita sancti Athanasii, astrologia navalis Aristotelis, tractatus de celebratione missae Iohannis Ierson, tractatus de glorificatione sensuum in paradiso magistri Bartholomei Lapaccii Florentini episcopi Coronensis ordinis predicatorum, historia de excidio Constatinopoleos, vita sancti Roberti episcopi, et quaedam alia, in volumine mediocri pagonazo in papiro. Urbino (Pesaro-Urbino) - Guidobaldus I Montis Feretri dux 89- 89. - Bedae venerabilis praesbyteri Expositio In Lucam Evangelistam. Idem de Temporibus. Eiusdem Computus. Idem de Computo Graecorum. Computus alius a Superioribus. Bedae Chronica. Bedae excerptio ex libris Sancti Augustini et aliorum In Epistolas Pauli. In Rubro. (habuit episcopus semproniensis mutuo. Restituit ).
Altri progetti collegati:
CALMA CODEX MEL RICABIM Permalink: http://www.mirabileweb.it/title/de-temporibus-liber-beda-venerabilis-n-672-673-ca--title/2314